Orka's doen drie zeilboten zinken in Europese wateren: worden de dieren steeds vijandiger?

De orka’s die in Europese wateren al verschillende boten aanvielen, hebben opnieuw van zich laten horen. De meldingen van orka’s aan de Spaanse kust startten in 2020 en komen steeds vaker voor, zo toont een studie aan van het tijdschrift “Marine mammal science” uit 2022.  

Begin deze maand sloegen ze opnieuw toe. Eerst vond een groep van zes orka’s hun weg naar de zeilboot van Greg Blackburn, in de buurt van Tanger in Marokko. Hij zag hoe een moeder orka aan haar jongen leerde hoe ze tegen het roer moesten duwen. “Het voelde als een vorm van leren, als onderwijs”, zo zegt de zeiler aan 9news.  

Twee dagen later kreeg ook schipper Werner Schaufelberger bezoek van drie orka’s tussen Spanje en Mallorca. Een grote en twee kleine orka’s begonnen 's nachts te duwen tegen het Zwitserse jacht. “De twee kleine orka’s observeerden de techniek van de grotere. Ze namen een kleine aanloop en begonnen de boot te rammen”, vertelt Schaufelberger in het Duitse tijdschrift Yacht.  

“De kleintjes bleven schudden aan het roer aan de achterkant, terwijl de grote het schip met volle kracht vanaf de zijkant ramde”, gaat de schipper verder. Ze bleven doorgaan tot er meerdere gaten ontstonden in het schip. De Spaanse kustwacht kon de bemanning nog redden en sleepte de boot naar een haven, waar de boot uiteindelijk toch zonk. Zo bericht Live Science.  

Vooral zeiljachten hebben een bepaalde aantrekkingskracht bij de orka’s, toonde de studie. Ze volgen ook een duidelijk patroon, waarbij orka’s het roer langs achter proberen te raken. Ze verliezen hun interesse zodra ze de boot tot stilstand hebben gebracht. Dat patroon komt ook duidelijk terug in de aanvallen deze maand. 

“De meeste ontmoetingen waren ongevaarlijk”, zegt een studie van bioloog van de universiteit van Aveiro in Portugal Alfredo Lopez Fernandez. “Van de 500 geregistreerde interacties zijn er sinds 2020 drie schepen gezonken: twee vorig jaar aan de kust van Portugal en nu eentje aan de Spaanse kust. Orka’s benaderen dus ongeveer 1 boot op de 100.”

“De piek in agressie is een recent fenomeen”, zegt Fernandez. Maar waarom vallen de orka’s aan de Middellandse Zee zo graag zeilboten aan, terwijl het nergens anders lijkt te gebeuren?

Onderzoekers denken dat het trauma van de orka Gladis er voor iets kan tussen zitten. De vrouwelijke orka zou gekneld zijn geweest door een boot. “Door haar werd voor het eerst een fysiek contact met een boot aangegaan”, klinkt het bij onderzoekers.  

Hoe is dat gedrag dan bij de andere orka’s geraakt? “Orka’s zijn sociale wezens die snel het gedrag van anderen kunnen leren en reproduceren”, zo toonde het onderzoek uit 2022. Ze lijken de voordelen van het gedrag wel in te zien, want nemen het snel over van anderen.  

“Het is niet zeker dat ouders het aan hun jongen leren, het wordt gewoon aangeleerd door imitatie, alle orka’s leren het aan elkaar”, voegt Fernandez nog toe. “Ze beschouwen het duidelijk als iets belangrijks in hun gedrag.”  

Het kan ook gewoon in het speelse karakter van de orka’s liggen om de zeilboten op te zoeken. “Het zijn ongelooflijk nieuwsgierige en speelse dieren, dus wie weet speelt het spelelement ook mee”, nuanceert Deborah Giles van de Universiteit van Washington.  

Voor zowel zeilers als de populatie van de Iberische orka’s is dit geen goed nieuws. Bij de laatste telling in 2011 waren er nog 39 Iberische orka’s, en de dieren worden als ernstig bedreigd beschouwd. "Als deze situatie voortduurt of verergert, kan dit een zorg worden voor de veiligheid van zeelieden en voor de bedreigde orka's”, sluiten de onderzoekers bezorgd af.