Duitse economie duikt in recessie: wat is er aan de hand? ‘Het is mogelijk dat die recessie overslaat naar België’

Wat is er aan de hand in Duitsland?

Het bruto binnenlands product daalde in het eerste kwartaal van 2023 met 0,3 procent, blijkt uit cijfers van het Duitse federaal bureau voor de statistiek (Destatis). Eerder voorspelde Destatis dat de economie zou stagneren. Dit is het tweede negatieve kwartaal voor Duitsland op rij.

In oktober waarschuwde de Duitse minister van Economie Robert Habeck dat de economie in 2023 in een recessie zou belanden. Een rechtstreeks gevolg van de economische oorlog van president Poetin tegen het Westen, zei hij. De gastoevoer vanuit Rusland werd verstoord, en dat had ernstige gevolgen voor de Duitse industrie.

Duitsland is daarom, net als andere EU-landen, bezig met een switch weg van Russische afhankelijkheid. Maar dat heeft een grote impact. Gas vanuit Rusland was goedkoper dan de alternatieven, lng vanuit de VS bijvoorbeeld. Bondskanselier Olaf Scholz reisde in september naar de Golfstaten, en sloot een deal met de Verenigde Arabische Emiraten.

Energie-intensieve bedrijven zijn zwaar getroffen, en Duitsland is de meest geïndustrialiseerde economie binnen Europa. Daarom hebben stijgende energiekosten een grotere weerslag op de economie, stelt professor economie Paul De Grauwe (Londen School of Economics / KU Leuven).

De terugval in de afgelopen zes maanden betekent dat het Duitse bbp nog steeds onder het niveau van voor de pandemie ligt, in tegenstelling tot de economie van de eurozone als geheel. Volgens Destatis is de productie in het eerste kwartaal met 0,5 procent gedaald ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder.

Raakt dit Duitsers in hun portemonnee?

Het directe gevolg van de recessie zijn stijgende prijzen van voedsel en energie. Door de economische tegenwind is de koopkracht van Duitsers gedaald; zij zijn voorzichtiger geworden met geld uitgeven. Hoewel de inflatie op jaarbasis is afgezwakt, lag die in april nog altijd 7,2 procent hoger dan een jaar eerder. Er werden in het eerste kwartaal van 2023 minder voedingsmiddelen, drank, kleding en meubilair gekocht dan in het laatste kwartaal van 2022. Ook werden er minder auto’s gekocht, wat naar alle waarschijnlijkheid ook samenhangt met het verminderen van subsidies voor elektrische voertuigen dit jaar.

Inflatie is het probleem niet in Duitsland, volgens econoom De Grauwe. “De inflatie in Duitsland is misschien ietsje hoger dan bij ons, maar is daar ook dalende. De koopkracht is wel gedaald in Duitsland. In België is er loonindexering. De gemiddelde Belg heeft niet aan koopkracht ingeboet. De gemiddelde Duitser wel”, verklaart hij. “Als de koopkracht daalt, daalt de consumptie. Dit is een bijkomend element waarom de Duitse economie in recessie is geraakt.”

Gaat er ook iets goed?

De buitenlandse handel loopt prima voor Duitsland. De uitvoer van goederen en diensten steeg in het eerste kwartaal in totaal met 0,4 procent. De Duitse auto-industrie draagt daar zeker aan bij.

Maar juist de auto-industrie in Duitsland heeft een probleem, Duitsland moet een inhaalslag maken, zegt De Grauwe. Duitslands grootste concurrent is China, die grote successen heeft geboekt op het vlak van elektrificatie. In Duitsland heeft de industrie te laat gereageerd op nieuwe technologie, stelt De Grauwe. “Duitsland was succesrijk in de traditionele auto-industrie en heeft daar veel in geïnvesteerd, maar ervaart dat nu als remmende voorsprong. Als er iets nieuws komt, wordt het succes in het maken van traditionele auto’s een remmende factor omdat ze niet in staat zijn die te laten vallen”, verklaart de econoom.

Gaat België straks mee in recessie?

De economische ontwikkeling van Duitsland blijft in 2023 internationaal gezien achter. Duitsland zal dit jaar naar verwachting de zwakste prestatie leveren van alle grote economieën ter wereld, voorspelt het IMF.

Op Europees niveau is al zichtbaar dat Duitsland momenteel het slechtste jongetje van de klas is. In de andere grote lidstaten van de Europese Unie en in de EU als geheel gingen de economische prestaties in het eerste kwartaal van 2023 met gemiddeld met 0,2 procent omhoog. Naar schatting groeide het Belgische bbp met 0,4 procent.

Tot voor kort was Duitsland de krachtpatser in de eurozone, dat is nu veel minder. Zuidelijke landen doen het nu beter, analyseert De Grauwe. “We dachten altijd: de kernlanden in het Noorden doen het beter dan de periferie in het Zuiden. Nu is dat omgekeerd.”

De Belgische economie is sterk afhankelijk is van de oosterburen. Zo is België een belangrijk toeleveringsland voor Duitsland (Belgische bedrijven leveren producten aan Duitse fabrieken). Als Duitsland het niet goed stelt, is dat geen goed nieuws voor ons, zegt De Grauwe. “Wij zijn afhankelijk van Duitsland. Als Duitsland niet snel herstelt, gaan wij dat ook merken.” De industrie maakt in België wel een kleiner deel uit van de totale economie dan in Duitsland. De Grauwe: “Ja, die recessie kan overslaan naar België. Ik maak geen voorspelling omdat zovele andere dingen kunnen gebeuren. Maar het behoort tot de mogelijke scenario’s.”