Uitspraak in proces over dood van Sanda Dia: deze vragen moet het hof van beroep in Antwerpen beantwoorden
Na een beraad van 2 maanden velt het hof van beroep in Antwerpen straks, om 11 uur, een arrest over de tragische dood van Sanda Dia. De 20-jarige student kwam in december 2018 om het leven na een extreem meerdaags doopritueel van studentenclub Reuzegom. Voor de 18 leden van de studentenclub die aanwezig waren bij de doop en terechtstaan, vroeg het openbaar ministerie op het proces straffen van anderhalf jaar tot 50 maanden effectief.
Waar gaat deze zaak precies over?
Sanda Dia, een 20-jarige student uit Edegem, zat in zijn derde jaar burgerlijk ingenieur aan de KU Leuven, toen hij lid wilde worden van de studentenclub Reuzegom. Daarvoor moest hij deelnemen aan een extreem doopritueel, op 3, 4 en 5 december 2018. Een doopritueel dat uiteindelijk zijn dood zou worden.
Op de derde dag moest Dia samen met twee andere schachten een put graven in Vorselaar, waar ze vervolgens moesten gaan inzitten. Daar kregen ze emmers ijskoud water over zich heen, moesten ze allerlei vieze dingen eten en moesten ze heel wat vissaus drinken. Uiteindelijk werd hij in de loop van de avond naar het ziekenhuis gebracht. Maar daar kon geen hulp meer baten, twee dagen na de doop overleed hij. 18 leden van de studentenclub moeten zich uiteindelijk verantwoorden naar de rechtbank.
Wat er die dagen precies gebeurde, kan je hier herlezen. Of bekijk de video hieronder. En waarom het proces nu werd gevoerd voor het hof van beroep in Antwerpen? Dat hebben we in dit artikel nog eens uitgelegd.
"Alle beklaagden zijn zeer jong, zeer verstandig en zeer goed omkaderd. Hoe is dit dan toch kunnen gebeuren, waarom werd er niet tijdig ingegrepen? Niemand heeft dit gewild, maar hoe gaan we hier als maatschappij op reageren?" Met die woorden van de openbare aanklager startte het proces tegen de 18 leden van studentenclub Reuzegom, 2 maanden geleden, op 13 maart. Vandaag komt er op die vragen een antwoord van het hof van beroep.
Is het hof bevoegd?
De eerste vraag die het hof moet beantwoorden, is een eerder juridisch-technische kwestie, die gaat over de bevoegdheid van het hof om te oordelen. Hiervoor moeten we even terug in de tijd, naar de start van het proces voor de correctionele rechtbank in Hasselt, in april 2022.
De behandeling van de zaak daar kende een woelig verloop, met heel wat incidenten. Ook de voorzitster verloor er haar kalmte bij en riep tijdens één van de zittingen dat ze niet kon oordelen over de volledige meerdaagse doop, maar alleen over de laatste namiddag en avond. Die uitspraak was niet naar de zin van de familie van Sanda Dia die hiertegen beroep aantekende.
Als het hof vandaag oordeelt dat het beroep van de familie ontvankelijk en gegrond is, dan kan het zich meteen ook uitspreken over de schuld of onschuld van de 18 Reuzegommers. In het andere geval zou de zaak terugkeren naar de rechtbank in Hasselt, maar niemand houdt eigenlijk echt rekening met dat scenario.
Zijn de Reuzegommers schuldig of niet?
Voor het openbaar ministerie is het antwoord op bovenstaande vraag duidelijk: ja. Alle 18 Reuzegommers hebben actief en rechtstreeks in mindere of meerdere mate deelgenomen aan de doop, zegden de aanklagers op het proces.
Het doel van de doop, die beschreven stond in een draaiboek, was de schachten fysiek en mentaal te kraken en hun fysieke integriteit aan te tasten, klonk het in de vordering. "Samen hebben ze er allemaal voor gezorgd dat Sanda Dia een grote hoeveelheid vissaus dronk".
Het openbaar ministerie vroeg aan het hof om de 18 beklaagden schuldig te verklaren als dader of mededader aan:
- Het opzettelijk toedienen van schadelijke stoffen met de dood tot gevolg zonder het oogmerk om te doden
- De onterende behandeling
- Schuldig verzuim
- Inbreuken op de wet op het dierenwelzijn
Vrijspraak, celstraffen of werkstraffen?
De aanklagers eisten straffen van 18 maanden tot 50 maanden effectief. Maar de verdediging van de Reuzegommers deelt de visie van het parket allerminst.
11 van de 18 beklaagden vroegen de volledige vrijspraak. Ze voelden zich wel moreel verantwoordelijk en drukten hun spijt uit, maar vonden niet dat ze een strafbaar feit hadden gepleegd.
De 7 anderen pleitten gedeeltelijk schuldig, aan de onterende behandeling en/of aan de onopzettelijke doding. Dus niet het opzettelijk toedienen van een schadelijke stof, want zo klonk het bij de verdediging, ze wisten niet dat de vissaus schadelijk was.
"Men heeft visolie toegediend. Wie heeft dat gedaan? Dat weten we niet. Maar het toedienen om opzettelijk schade toe te willen dienen. Nee", pleitte advocaat Walter Damen voor één van de Reuzegommers.
De meesten die gedeeltelijk hun schuld toegaven, vroegen aan het hof om een werkstraf. Veel advocaten van de verdediging wezen ook met een beschuldigende vinger naar de media die de Reuzegommers de voorbije jaren als monsters zouden hebben afgeschilderd waardoor ze al genoeg gestraft waren en eigenlijk geen eerlijk proces meer konden krijgen.
"Gerechtigheid voor Sanda"
Wat de uitspraak ook wordt, iedereen op het proces was het er wel over eens dat dit nooit meer mag gebeuren, dat dopen als die van Reuzegom niet meer kunnen en dooprituelen van studenten in het algemeen in vraag mogen worden gesteld.
Maar er is voor de familie van Sanda Dia meer nodig om zijn dood een plaats te kunnen geven. De vader van Sanda Dia hield een emotioneel betoog op de laatste procesdag. Hij wou alleen de waarheid, maar heeft die naar eigen zeggen niet gehoord. "Ik heb geen haat, maar wil gerechtigheid", zei hij. "Ik beslis niet over jullie, justitie wel en ik heb vertrouwen in het hof".