“Juist telefoontje gehad van examencentrum rijbewijs met vraag of ik werkte, want elke dag zouden er gastjes tussen zitten die met verborgen camera/oortjes de test afleggen. Ook vandaag.” Het was een opvallende tweet die een Brusselse verkeersagent de wereld instuurde. Maar geen uitzonderlijke situatie, zo blijkt. Bij de Vlaamse rijexamencentra krijgen ze opvallend vaak te maken met fraudeurs. Vorig jaar betrapten de examinatoren in de zestien Vlaamse centra 168 fraudeurs. Einde maart dit jaar stond de teller al op 55. Als die situatie zich doorzet, zal het jaartotaal flink boven de 200 uitkomen.

(Lees verder onder de tweet)

“Sommige fraudeurs komen examen afleggen met de identiteitskaart van iemand anders. Maar het vaakst voorkomend is de truc met de camera en het oortje”, zegt Steven Raes van GOCA Vlaanderen, het expertisecentrum voor autokeuring en rijbewijs. “De daders verstoppen een camera in een knoopsgat of in een gat in hun trui. Daarmee filmen ze de vragen. In de buurt van het examencentrum kijkt een kompaan mee, die het juiste antwoord live doorgeeft via een oortje.”

(Lees verder onder de foto)

Na fraude verplicht jaartje wachten

Tot september 2021 waren er geen regels over hoe om te gaan met die fraudeurs, waardoor zo iemand soms al de dag nadien opnieuw examen kon afleggen. Sindsdien kwam er volgens Raes een duidelijk anti-fraudereglement. “Wie wordt betrapt, mag een jaar lang geen examen meer afleggen. Of er ook een gerechtelijk staartje komt, is aan politie en gerecht. Maar we voelen ook daar een grotere gevoeligheid bij de parketten, waardoor het vaker tot een vervolging komt. Niet onlogisch, want zo’n fraude is niet onschuldig. Het is gewoon gevaarlijk als iemand de weg op kan zonder de verkeersregels te kennen.”

De parketten laten dit soort fraude inderdaad niet blauwblauw. In Antwerpen moesten in maart nog 33 klanten van een rijschool zich komen verantwoorden in de rechtbank, wegens de truc met de camera. Een deel kreeg een jaar cel, anderen een flinke werkstraf. En in Oost-Vlaanderen werden werkstraffen geëist tegen een camerafraudeur en een man die aan een rijbewijs probeerde te komen via een buitenlands rijbewijs dat hij online had gekocht.

Taalprobleem omzeilen

Veel fraudeurs proberen op die manier het taalprobleem te omzeilen, zegt Raes. “De vragen op het rijexamen zijn in het Nederlands. Wie dat vraagt, kan een audiovertaling krijgen in het Engels, Frans of Duits. Niet in andere talen. Vroeger mocht iemand een tolk inschakelen, in elke denkbare taal. Nu niet meer, want het systeem bleek te fraudegevoelig. We lieten die sessies soms opnemen en controleren door een andere tolk, en geregeld bleek de tolk ook de antwoorden te geven.”

De medewerkers van de examencentra kennen de trucs ondertussen en zijn op hun hoede. “Als iemand zich aanmeldt die totaal geen Nederlands spreekt, dan kunnen ze de sessie live volgen. Als dan blijkt dat die persoon vraag na vraag probleemloos begrijpt en juist beantwoordt, dan controleren ze extra of alles wel eerlijk verloopt.”

Dalende slaagcijfers, vooral bij jongeren

De cijfers van GOCA Vlaanderen tonen trouwens aan dat het niet evident is om te slagen voor het theoretisch rijexamen. Vorig jaar was er een slaagpercentage van 37,9 procent, het laagste in jaren. Vooral bij jonge mensen daalt het aantal succesvolle examens. In 2016 slaagde 60 procent van de kandidaat-chauffeurs jonger dan 20, en 50 procent van de groep tussen 20 en 30 jaar. Vorig jaar was dat gedaald naar respectievelijk 47 en 33,7 procent. De forse daling valt samen met de toename van de antifraudemaatregelen.