Nu zelfs De Toverfluit zwijgt, lijken baandancings bij ons op sterven na dood: “Doe dit in Spanje en dat draait zot”

“Er is leven na de Toverfluit”, kopte Gazet van Antwerpen op de regiobladzijden in februari 2022. Achteraf gezien wat te optimistisch. De coronasluiting - De Toverfluit moest als dancing de volle twee jaar en twee maanden dicht blijven - had de zaak de nekslag gegeven. Maar Ria Smidts en Eddy Van den Reeck krabbelden, zoals ze al zo dikwijls hadden gedaan, recht met een nieuw concept. Ze pimpten de zaal tot eethuis, al bleef de houten dansvloer onaangeroerd. Zo hoopten ze wat meer te kunnen verdienen aan het serveren van eten, en konden ze af en toe nog optredens en dansnamiddagen organiseren. De vrijgezellenavond op maandag bleef als oninneembaar bastion overeind. “België telt 800.000 vrijgezellen. Dat blijft marcheren”, zei Eddy.

LEES OOK. Legendarische baandancing sluit de deuren: “Corona heeft te veel kapot gemaakt”

Edoch, op pinkstermaandag trok het koppel dan toch definitief de stekker eruit. De klanten sterven letterlijk uit. Bijna elke week stond er wel een nieuw overlijdensbericht op de facebookpagina van De Toverfluit. Maar dat was niet de hoofdreden. De kosten zijn sterk toegenomen, wat elke Vlaming wekelijks aan zijn winkelkar merkt.

“Wij vinden het zelf heel erg”, zegt Eddy, “maar wij willen ook nog wat gaan genieten. Als het van mij afhangt zou ik nog gerust een zaak als deze in het buitenland willen opstarten. Doe dit in Spanje en dat draait zot. Maar ik zal eerst mijn vrouw wat rust moeten gunnen.”

Zebra en ratelslang

Eddy en Ria Van den Reeck-Smidts, al bijna veertig jaar man en vrouw, zijn zelf een brok Antwerpse horecageschiedenis. Eddy begon op zijn veertiende als koksgast in Antwerpse restaurants en opende op zijn twintigste een frituur in Antwerpen. In de jaren zeventig begon hij als eerste een exotisch restaurant op het Koningin Astridplein, Le Perroquet, genoemd naar de grote ara Rikki die in de etalage zat. Hij serveerde er krokodil, zebra, ratelslang en bizon. “Toen ik een televisieteam van Terloops over de vloer kreeg is dat echt ontploft. De reservaties bleven toestromen. Op een gegeven moment heeft mijn buurman-ondernemer, de man van Billard Palace, gevraagd om zijn zaak over te nemen. Maar de biljarthype was voorbij. Wij hebben toen de vedetten van de snooker als eerste naar Vlaanderen gehaald en openden er een snookerzaal”, zegt Eddy. “Met Ria als snookerkampioene.”

Niet veel later vroeg de man van Billard Palace of Eddy en Ria ook zijn hotel met vijftig kamers wilden overnemen. Over hun avonturen in Billard Palace schreef Ria in 2014 het boek Dagboek Van Een Hotel. Het boek werd in eigen beheer op de markt gebracht, maar verdient zeker wel een echte uitgever, want er staan straffe stoten in.

Eddy Van den Reeck is ook nog de uitvinder van de doseermachine voor ontbijtgranen en de automatische biljartballenkuiser. Onder Eddy en Ria won baandancing De Toverfluit twee keer een Horeca Award voor beste dancing (2008) en voor klantvriendelijkheid (2016).

Opvang voor ontheemden

Eddy wil zijn klanten niet aan hun lot overlaten. “Ik ben ermee gaan leuren, maar niemand moest ze hebben”, zegt hij ‘op z’n Eddy’s’. Zo heeft feestzaal De Lelie in Pulle bedankt voor de vrijgezellenavond op maandag, “omdat we vreesden dat het voor parkeeroverlast in de buurt kon zorgen en de omwonenden er misschien niet zo blij mee zullen zijn. Maar de Toverfluitgasten zijn zeker welkom op onze dansnamiddagen, elke eerste en laatste dinsdag van de maand”, zegt Tamara die samen met haar man Cliff Verstrepen in 2019 De Lelie overnam. Cliff is de kleinzoon van Henri ‘Rik’ Verstrepen alias den bomp’. Rik huwde destijds met een dochter van baandancing De 14 Billekens en runde nadien zelf tal van bekende dancings zoals Fabiola in Heist-op-den-Berg, Dennenoord in Beerse en De Pelikaan in Rijkevorsel. “Misschien dat we op zondag ook nog iets gaan organiseren voor het danspubliek”, zegt Tamara.

Brasserie De Linde in de Kerkhoflei in Oelegem (Ranst) beschikt over een dansvloer en ontfermt zich vanaf volgende maandagavond 20u over de alleenstaanden. De Linde zal de vrijgezellenavonden overnemen, waar overigens ook niet-singles komen dansen.

Ook Karin Van den Broeck, die vorige zomer haar zaak ’t Vlimmershof in Vlimmeren verkocht, heeft ‘opvang’ voor de oud-Toverfluitklanten. In haar binnenspeeltuin Kabouterland en ontspanningscentrum ’t Veerle in Sint-Lenaarts heeft ze een van de twee zalen van nieuw sanitair en een aangepaste vloer voorzien, zodat er op maandag tussen 14 en 18u dansnamiddagen kunnen doorgaan. “Ik heb 200 zitplaatsen in die zaal, dus de Toverfluiters kunnen er gerust nog bij”, zegt Karin.

Alcoholcontroles

Volgens oud-GVA-journalist Herman Van Doninck, die in 2015 het boek In de 14 Billekens uitbracht over de gloriedagen van de baancafés en dancings, blijft nu alleen nog baandancing Heidelicht in Mol-Postel over. “Je hebt natuurlijk ook nog zaken als De Kaasboerin, maar dat is nog een ander concept. Heidelicht is echt nog een baandancing, bijna op de Belgisch-Nederlandse grens, waar mensen op zoek gaan naar een partner. Vaak weduwen weduwnaars of mensen die door een andere tegenslag alleen zijn komen te staan”, zegt Herman. “Er staat ook nog een Decap-orgel. Maar als de patron dat opzet tijdens de dansnamiddagen stroomt de dansvloer leeg en gaan de mensen eens van hun pint drinken. Ze dansen nu liever op plaatjes. Het gekke is: dat zijn vooral mensen die zijn opgegroeid met The Beatles en Elvis Presley. En toch willen die nog graag Hutje op de Hei horen.”

Zilveren Den, Berkenhof, De Bierkelder, Het Hawaïaans Dorp, Zwarte Zee, De Pallieter, Blauwe Donau: vroeger reden de mensen na de IJsrevue in Antwerpen ‘koerske’ over de autosnelweg om een stoel te bemachtigen in de baandancings in de rand. Zandhoven noemden ze het gouden vierkant, met de 14 Billekens, de Willem Tell, de Robin Hood en de Blauwe Engel. De 14 Billekens werd vorige maand gesloopt voor appartementen. Residentie Veertien komt ervoor in de plaats. Aan het vroegere Bakkershof in Halle-Zoersel vlakbij De Toverfluit staat de bulldozer voor afbraak ook gereed.

Waarschijnlijk wacht De Toverfluit hetzelfde lot. Het gebouw en de grond zijn eigenlijk al vier jaar verkocht, maar Eddy en Ria hadden nog een handelshuurovereenkomst. Eerder was er al een mislukte aanvraag voor een Albert Heijn-supermarkt en appartementen. De gemeente Zoersel ketste voorlopig alles af, omdat de ligging langs een kruispunt niet evident is.

Welke oorzaken Herman Van Doninck voor de teloorgang ziet? “Het einde van het autocartoerisme en de demonstratiereizen was doorslaggevend. Vroeger stonden de autobussen letterlijk aan te schuiven tot er een lading bezoekers buitenkwam om de volgende lading binnen te laten”, herinnert Herman zich. “De mensen kregen eerst zo’n demonstratie, kochten zich te pletter en kregen nadien rosbief met peekes en erwtjes geserveerd. Daarna kwam dan een artiest optreden. In het begin haalden de grote artiesten hun neus op voor baandancings, maar dat veranderde. Mensen als Eddy Wally, Samantha of Marc Dex hebben er goed hun kost verdiend.”

En dan vielen de orgels uit de gratie. Mensen wilden een deejay. Oudere mensen wilden bovendien om ­18u thuis zijn om hun favoriete soap zien. Senioren gingen in Spanje overwinteren. Vedetten als Vader Abraham en Corry Konings kwamen om fiscale redenen niet meer.

“De alcoholcontroles hebben ook veel kapot gemaakt. Vroeger werd er énorm veel gedronken. In die tijd reed iedereen zat rond”, zegt Herman. “Was er toen minder verkeer? Laat ons zeggen dat de rijkswacht zelf ook goed kon drinken. Het waren compleet andere tijden.”

Reactie artiesten

Franky Hayse (61) uit Wommelgem is een van de betere saxofonisten van Vlaanderen. Het publiek at op de laatste dag van De Toverfluit uit zijn hand. “Ik vind het zelf jammer dat dit stopt”, zegt Franky, die eigenlijk Frank Huygaerts heet. “Ik ben klassiek geschoold maar heb vroeger ook altijd in orkesten gespeeld. De Blauwe Engel, dancing Het Seyenhof van Joe Harris in Itegem: ik heb er mooie tijden beleefd. Ik doe nog altijd veel studiowerk en speel met bekende zangers, maar dit is het einde van een tijdperk.”

Karina De Gendt (62) en Dré Verbeeck (70) uit Schelle vormen samen orkest Enjoy. “We hebben nog genoeg optredens voor Okra’s en zo, maar die baandancings hadden toch altijd een speciale sfeer.”

Historie van De Toverfluit

Als afsluiter nog de geschiedenis van De Toverfluit zelf in een notendop. De zaak werd in 1958 opgericht door Jef Verbruggen. Hij kon enorm goed fluiten. Met zijn bijzonder talent trad hij op bij de opening van Expo ‘58.

De familie Verbruggen was afkomstig uit Hemiksem. “Tante ‘Virgske de Fluitster’ had al een dancing in Vilvoorde. Jef de Fluiter wou Virgske geen concurrentie aandoen en ging daarom ver genoeg weg grond zoeken”, vertelde zijn kleinzoon in 2013 bij het heengaan van zijn moeder Sterreke. “Eigenlijk wou hij De Pallieter op de Turnhoutsebaan in Schilde overnemen, maar op de dag van de verkoop trok de eigenaar zich terug. Jef was zo boos dat hij zwoer in de buurt een nieuwe dancing te bouwen, in Zwitserse stijl, met een volledig eiken interieur.”

Samen met zonen Swa en Rik en schoondochter Esther ‘Sterreke’ Frans, een zangeres, maakte hij er een succesverhaal van.

In 1970 stichtten de Verbruggens taverne-feestzaal De Lusthof vlak naast De Toverfluit, waar nu Stock 2001 is. Ze droegen de baandancing toen over aan Marcel Hellemans. Later kwamen andere uitbaters en achttien jaar geleden namen Eddy en Ria Van Den Reeck De Toverfluit over. Die deden op 29 mei 2023 de deur dus definitief dicht.