Psychiater Dirk De Wachter over de vraag: ‘Mijn vriendin wist dat ik geen vader wou worden, maar nam geen morning-afterpil. Is het terecht dat ik me belogen voel?’

De vraag

“Omdat mijn vriendin altijd slecht heeft gereageerd op hormonale anticonceptie, vertrouwden we op de kalendermethode en condooms. ‘En als we toch eens onoplettend zijn, neem ik de morning-afterpil’, drukte ze me op het hart. Vier jaar geleden waren we effectief eens té onvoorzichtig. We vrijden zonder condoom. Ondanks haar belofte weigerde ze de dag nadien de morning-afterpil te nemen. Twee weken later deed ze een positieve zwangerschapstest. Ze wist dat ik geen vader wou worden, en ook zij had duidelijk gemaakt dat een tweede kindje – ze heeft al een 8-jarig dochtertje uit een eerdere relatie – niet in haar planning zou passen. En toch. Zodra ze wist dat ze zwanger was, verdween alle logica. Een abortus heeft ze nooit overwogen.

“Ons kindje is 3 jaar, en het beste wat ons kon overkomen. Op persoonlijk vlak dan toch, want sinds die vertrouwensbreuk is onze relatie nooit meer hetzelfde geweest. Mijn vriendin heeft me belogen, maar uit die leugen is een perfect onschuldig engeltje ontstaan. Rechtvaardigt de uitkomst de leugen?”

Het antwoord van psychiater Dirk De Wachter

“De man is overtuigd van de leugen, maar hij is nogal voorbarig. Heeft de vrouw haar vriend bewust om de tuin geleid? Wist ze dat ze na een risicovolle vrijpartij die morning-afterpil sowieso niet zou nemen? Dat weten we niet. De kans lijkt me net zo reëel dat ze niet gelogen heeft, maar bij het mogelijke vooruitzicht aan een kindje dan toch overrompeld raakte door emoties. Mij lijkt het geen leugen, maar een belofte die anders is uitgedraaid door omstandigheden die ik goed kan begrijpen. Bepaalde beslissingen kun je nu eenmaal onmogelijk nemen op basis van ratio en voorspelbaarheid.

“Hij reageert dan weer heel sterk vanuit het mannelijke perspectief. Ik vind dat hij die vertrouwensbreuk erg uitvergroot. Hij moet voor zichzelf uitmaken of hij kan leven met het idee dat niet alles rationeel voorspelbaar is. Hij zou de mogelijkheid moeten kunnen incalculeren dat de beslissing van zijn geliefde níét voortkomt uit trouweloosheid, maar uit emotionaliteit. Dat ze het niet deed om hem een hak te zetten, maar omdat het idee van een zwangerschap haar op dat moment meer deed dan ze zelf dacht.

“En dan is er nog de rol van de man. Hij legt de verantwoordelijkheid voor de anticonceptie volledig op de schouders van zijn vriendin. Hij leunt op haar belofte om in extremis een noodmiddel te nemen. Want dat is die morning-after­pil. Het is geen abortusmiddel, maar evenmin een reguliere vorm van anticonceptie. Het is een oneigenlijk gebruik, het is vijgen na Pasen. Bovendien zit die pil bomvol hormonen, wat ze toch net probeerde te vermijden. Hun manier om zichzelf te beschermen, hangt met ogen en haken aan elkaar. Die kalendermethode heeft veel weg van een spelletje Russische roulette. In een tijd waarin zoveel vormen van anticonceptie voorhanden zijn, begrijp ik dat niet goed. Bovendien is het achterhaald dat alleen de vrouw moet instaan voor de anticonceptie. Hij liet het volledig aan haar over, maar dat impliceerde in deze situatie dat hij minder of geen vat had op haar emotionele, irrationele en impulsieve reactie die in dit soort kwesties wel eens vaker regel dan uitzondering blijkt.

“Als hij echt zo overtuigd was dat hij geen vader wou worden, had hij zijn voorzorgen moeten nemen. Dat condoom dragen, op zijn minst, of in het meest extreme geval: een vasectomie ondergaan. Want je zit daar inderdaad met een spanningsveld. Mannen zitten altijd wat in een kwetsbare positie als het op anticonceptie aankomt. Als er geen condoom aan te pas komt, moeten ze inderdaad vertrouwen op de goede intenties van hun partner.

“Als ze stiekem al wist dat ze nooit een morning-afterpil zou nemen, ja, dan moeten ze daarover spreken en elkaar daarin proberen te begrijpen. Kwet­suren horen bij het relationele leven. In omstandigheden als deze blijkt de ander toch iets vreemder en onvoorspelbaarder te zijn dan op voorhand gedacht. Je kunt het vergelijken met een ziekte of een andere grote tegenslag, waarbij je elkaar als koppel op een andere manier leert kennen. Via relatietherapie kunnen ze eventueel leren om die kwetsuren te dragen.

“Op zich is het een mooi verhaal van twee mensen die door omstandigheden in een heel andere situatie zijn terechtgekomen dan ze verwacht hadden, en met het resultaat ervan, hun kindje, oprecht blij zijn. Je zou kunnen stellen dat de man een gelukkiger mens is geworden dankzij de irrationaliteit van zijn vriendin. Een geluk bij een ongeluk(je). Het kindje is gezond en graag gezien. Al de rest is secundair. Let it be. De ‘schuld’ voor de zwangerschap is een gedeelde schuld. De man moet niet zwaaien met argumenten als ‘deze zwangerschap was zonder mijn consent’. Hij was erbij toen het gebeurde. En vergeet ook niet: op het einde van de rit is de vrouw baas in eigen buik.”