Waarom is de commissie Mensenhandel opgericht?

Ben Segers: “Vooruit heeft bij de regeringsvorming aangedrongen op een bijzondere Kamercommissie mensenhandel omdat de signalen van politiediensten en hulpverleners op het terrein alarmerend waren. De middelen voor de strijd tegen mensenhandel werden almaar schaarser. In 2016 bijvoorbeeld, werden heel wat gespecialiseerde politiemensen weggehaald bij de cellen mensenhandel van de federale gerechtelijke politie om te strijden tegen terrorisme. Later zijn ze niet meer teruggekeerd. Daardoor is er niet alleen een tekort aan mensen, maar ook aan kennis ontstaan. Ook bij de parketten is behoefte aan gecentraliseerde kennis. Al die behoeften hebben we met de commissie nu allemaal in kaart gebracht en we hebben hierover aanbevelingen gedaan.”

Wat is daarbij het meeste opgevallen?

“Dat mensen op het terrein altijd het beste van zichzelf zijn blijven geven, hoe schaars de middelen ook waren. Politie, parket en hulpverleners deden vaak meer dan van hen verwacht werd.”

En toch werkte het niet?

“Zoals ik al aangaf zijn de mensen en middelen bij de betrokken diensten en organisaties schaars. Maar daarnaast was er ook een gebrek aan coördinatie. We hebben in de commissie experten uit Nederland gehoord, waar de strijd tegen mensenhandel veel gecentraliseerder is en waar de regie in handen is van een centraal orgaan. Dat is wat we in België ook nodig hebben. Daarom hebben we in onze aanbevelingen de oprichting van een centraal coördinatiecentrum opgenomen. Deze aanbeveling is goedgekeurd door alle politieke partijen, inclusief de hele oppositie. Het coördinatiecentrum moet de strijd tegen mensenhandel overzichtelijker maken en de communicatie tussen alle betrokkenen, ook de deelstaten, verbeteren.”

“Na het uitbreken van de Borealiszaak zijn verschillende slachtoffers immers achtergebleven in panden van hun uitbuiters”

Ben Segers, Vooruit

Hoe zie je dat concreet?

“Op dit moment bestaat er al een interdepartementale cel waarin alle actoren in de strijd tegen mensenhandel vertegenwoordigd zijn, van politiediensten tot hulporganisaties. Alleen zitten de deelstaten daar niet in. We willen van deze cel een interfederale cel van maken, waar ook de deelstaten deel van uitmaken. Zij dragen immers mee de verantwoordelijkheid voor de huisvesting en de budgetten voor psychosociale begeleiding van slachtoffers.”

“Maar we willen de deelstaten ook betrekken bij het opstellen van een noodplan waarbij we in crisissituaties veel sneller kunnen schakelen ervoor kunnen zorgen dat slachtoffers niet aan hun lot worden overgelaten zoals we dat hebben gezien in de Borealiszaak. Die opvangcrisis had nooit mogen gebeuren. Het is nu aan die cel om dat met een centrale coördinator in goede banen te leiden.”

Wat houdt zo’n noodplan in?

“Dat er afspraken worden gemaakt met alle mogelijke betrokkenen. Dat er vooraf met steden en gemeenten noodopvangplaatsen worden vastgelegd zodat grote groepen slachtoffers van economische uitbuiting ergens terecht kunnen. Na het uitbreken van de Borealiszaak zijn verschillende slachtoffers immers achtergebleven in panden van hun uitbuiters. Maar ook het Rode Kruis of Fedasil zouden kunnen bijspringen voor noodopvang.”

“Daarnaast moeten er ook financiële afspraken worden gemaakt. Als steden en gemeenten bijdragen tot de opvang van de slachtoffers, moeten ze daar later een deel van kunnen recupereren via het leefloon van de slachtoffers, maar indien mogelijk ook via de rechtbank als de daders worden veroordeeld. Verder moeten er ook afspraken worden gemaakt met organisaties die slachtoffers administratief willen bijstaan, want ook dat liep in de Borealiszaak helemaal mis.”

De aanbevelingen van de commissie zijn ambitieus, maar hoe zorg je ervoor dat dit geen dode letter blijft?

“Na eerdere commissies is inderdaad soms onvoldoende gebeurd met de aanbevelingen. Nu zijn we echter met alle politieke partijen, inclusief de oppositie, overeengekomen dat we jaarlijks zullen samenkomen en evalueren wat er met onze aanbevelingen is gebeurd. We kunnen dan het beleid stimuleren en ter verantwoording roepen. Voor mij persoonlijk is het van groot belang dat mensenhandel niet mag lonen en dat de strijd, ook in de detectie van mensenhandel wordt opgevoerd. Daarom zal ik zelf niet alleen jaarlijks, maar permanent deze thematiek van kortbij blijven opvolgen.”