“We weten nog altijd te weinig over sportgerelateerde hartstilstand”, zegt sportarts Tom Teulingkx, voorzitter van SKA, de vereniging van Sport- en Keuringsartsen, en lid van de medische cel van Belgian Cycling en de Belgische Voetbalbond. “We kennen zelfs het exacte aantal slachtoffers niet. Op basis van buitenlandse statistieken en krantenartikels gaan wij uit van 30 tot 40 gevallen per jaar, of drie per 100.000 sporters onder de 35 jaar. Mits een beter begrip van het fenomeen moeten we naar één per honderdduizend kunnen gaan.”

Vicieuze cirkel

SKA organiseert eind deze week een medisch symposium, dat de veelzeggende titel ‘Het hart in de sport’ kreeg. Daar zal ongetwijfeld de vicieuze cirkel ter sprake komen waar de vereniging al sinds haar oprichting in 2010 tegenaan botst: “Omdat sportgerelateerde hartstilstand al bij al – en gelukkig maar – uitzonderlijk is, zijn preventieve screenings niet verplicht. Daardoor weten we nog altijd te weinig over de oorzaken en het mechanisme. Kennis die nochtans broodnodig is om efficiënter aan preventie te kunnen doen. In afwachting kunnen we alleen maar adviseren om minstens de vragenlijst op www.sportkeuring.be in te vullen, om te weten te komen of een medisch onderzoek in jouw geval al dan niet nuttig kan zijn.””

Om die vicieuze cirkel te doorbreken, lanceerde de vereniging in 2016 haar ‘Sportcardiaal Actieplan’. Daarin pleit ze voor een nationaal meldpunt dat alle gevallen van sportgerelateerde hartstilstand verzamelt en door een groep van deskundigen laat analyseren. “Zo kunnen we achterhalen welke kenmerken de slachtoffers gemeen hebben en of hun bloedverwanten misschien ook gevaar lopen”, zegt Teulingkx. Voorts moet er systematisch een uitgebreide autopsie komen bij een sportgerelateerd overlijden: “Het volstaat niet te weten dat er ‘een hartprobleem’ in het spel was, we willen exact weten wélk probleem het hart heeft doen stoppen. Vier jaar geleden werd een wetsvoorstel goedgekeurd dat de kosten voor autopsie na zo’n vroegtijdig overlijden niet langer op de ouders afschuift en dat een veel grondiger onderzoek mogelijk maakt, maar het blijft wachten op de nodige uitvoeringsbesluiten.” Werk aan de winkel dus voor de politiek.

Hartmassage en hartstarters

Maar ook op het (sport)terrein zelf kan en moet het beter. Zo zouden alle sporters vanaf 12 jaar en hun begeleiders – trainers, verzorgers, scheidsrechters – moeten leren hoe je hartmassage geeft. “In sportmiddens durft momenteel slechts 8 procent van de mensen daaraan te beginnen. Nochtans zakken na een hartstilstand de overlevingskansen elke minuut dat je geen hartmassage geeft met 10 procent”, aldus nog Tom Teulingkx, die hierin ook een rol weggelegd ziet voor het secundair onderwijs: “In één lesuur kunnen kinderen perfect leren om een hartstilstand te herkennen, een hartmassage op te starten en de hulpdiensten te bellen.”

Daarnaast moeten er ook meer openbare hartstarters (AED’s) komen die 24/7 beschikbaar zijn en binnen de 5 minuten bij een slachtoffer kunnen worden gebracht. “In dat opzicht juichen wij het initiatief van Voetbal Vlaanderen toe dat vanaf 1 juli eerstkomende de clubs verplicht zo’n AED ter beschikking te hebben op hun terreinen. Je kunt er weliswaar de hartstilstand niet mee voorkomen, je kunt er wel het leven van de sporter mee redden”, besluit de sportarts.