Het verzet tegen het Reuzegom-arrest klinkt steeds luider, maar welke impact heeft dat?

“Ben ik in de ogen van de staat ook maar 400 euro waard?” Onder de Gentse stadshal zwaaide een donkere jongen zondagmiddag met een protestbord. Hij zat zelf nog in de kleuterschool toen Sanda Dia tijdens de noodlottige studentendoop in 2018 om het leven kwam, maar zijn aanwezigheid bij de manifestatie illustreert hoezeer de zaak-Reuzegom een symbooldossier is geworden.

Voor de duizend aanwezigen in Gent zijn de werkstraffen en geldboetes voor de veroordeelde Reuzegommers het resultaat van een maatschappij waarin financiële middelen en status de uitkomst van een proces beïnvloeden. Het is een standpunt dat breed wordt gedeeld. Ook in Brugge en Brussel eisten honderden manifestanten afgelopen weekend #JusticeforSanda. Komende woensdag organiseert de Nederlandse actiegroep Zwart Manifest, die strijdt tegen institutioneel racisme, een betoging voor de Belgische ambassade in Den Haag. En op sociale media worden video’s met persoonlijke informatie over de veroordeelden steeds vaker gedeeld.

Geen concrete eisen

Socioloog Ruud Wouters, die aan de Universiteit van Tilburg onderzoek doet naar protest, begrijpt waarom de woede aanhoudt. In de zaak-Dia komen maatschappelijk relevante thema’s als rassenongelijkheid en het wantrouwen van elites samen. Toch vreest hij dat het moeilijk wordt om van #JusticeforSanda een grote protestbeweging te maken die op lange termijn grootschalige veranderingen teweegbrengt.

Er is voorlopig geen centraal aanspreekpunt dat acties op poten kan zetten en de pers kan aanspreken als de aandacht voor het thema verzwakt. Uitgroeien tot een volwaardige beweging is ook lastig als er geen concrete eisen geformuleerd zijn en bovendien lukt het door de blokperiode maar moeilijk om veel actievoerders op de been te krijgen. “Het protest kan nog groeien als er invloedrijke figuren opstaan die een vinger in de pap te brokken hebben en de massa mee kunnen ophitsen”, zegt Wouters. Alleen zijn er op cd&v-voorzitter Sammy Mahdi na weinig topnamen in de Wetstraat die zin hebben om de discussie verder aan te wakkeren.

Het wordt dus niet evident om tot een traditionele protestbeweging uit te groeien, maar als beweging vindt #JusticeforSanda wel een geheim wapen in de vorm van sociale media. Waar vakbonden vroeger via collectieve acties opriepen om samen te komen is er nu sprake van ‘connectieve actie’. Kleine en ongeorganiseerde groepen kunnen daarbij razendsnel gemobiliseerd worden omdat ze via sociale media met elkaar verbonden zijn. “Informatie wordt veel sneller verspreid, maar het nadeel is dat de aandacht makkelijk verslapt zodra een andere problematiek de kop opsteekt.”

De vraag is dus hoelang de onlinevideo’s met de namen van Reuzegommers nog zullen rondgaan, al zijn ook daar invloedrijke stemmen van belang.

Video’s van Acid

Zo geldt youtuber Nathan Vandergunst alias Acid sinds vorige week als een van de bekendste tegenstanders van het Reuzegom-arrest. In een video toonde hij foto’s van vier ex-leden van de studentenclub en noemde hij hun namen. Twee van hen werden niet aangeklaagd, maar zijn volgens hem wel mee verantwoordelijk voor de toxische cultuur in de studentenclub.

Het is een verwijt dat ze niet pikken: woensdagavond stuurden beide twintigers al een ingebrekestelling naar Vandergunst. Wim De Colvenaer, die een van hen verdedigt, beraadt zich over eventuele volgende juridische stappen. De youtuber wil zich niet laten intimideren en zal volgens advocaat Walter Van Steenbrugge donderdag met een nieuwe video komen.

De mediatieke hetze tussen een influencer en enkele advocaten zal niet snel tot de veranderingen leiden waarvoor de actievoerders afgelopen weekend pleitten. Toch waarschuwt Paul Marchal om de slagkracht van de beweging niet te onderschatten. Hij is de vader van An, die in 1995 door Marc Dutroux werd ontvoerd. In de nasleep van die affaire ontstond een enorme protestbeweging en werden politie en justitie grondig hervormd.

“Ik werd eerst de kwade vader genoemd toen ik mijn ongenoegen over de zaak-Dutroux uitte, maar vandaag staat het volk meteen recht. Mensen zijn mondiger nu. Destijds was het uitzonderlijk om tegen gevestigde waarden te protesteren.”

Hij vindt het eveneens belangrijk dat het Reuzegom-arrest niet zomaar aan de kant wordt gelegd en dat een discussie over klassenjustitie op zijn plaats is. Met een verkiezing in het vooruitzicht kunnen manifestanten politici makkelijker rond de tafel krijgen om over veranderingen te praten.

Marchal gelooft niet dat de commotie rond de Reuzegommers eeuwig zal voortleven, maar desondanks kan de impact ervan groot zijn. “Sommige jongeren zijn zo door het verhaal geraakt dat ze ermee voortleven en ondertussen ontstaan nieuwe groepjes die iets willen betekenen voor de maatschappij. Wanneer er iets soortgelijks gebeurt, zullen zij opnieuw protesteren.”

Zo kan er door de zaak rond Sanda Dia wel degelijk verandering komen, al moeten actievoerders daar misschien langer op wachten dan zij wensen.