Stuwdam ingestort in Oekraïne: vrees voor overstromingen, mogelijk kwalijke gevolgen voor kerncentrale

KIJK. Luchtbeelden tonen hoe het water wegstroomt uit het reservoir

Water stroomt vanuit een waterreservoir naar de rivier Dnipro, richting de Zwarte Zee. De dam ligt ongeveer 60 kilometer ten oosten van de stad Cherson. De dam uit 1956 was 30 meter hoog en 3200 meter lang.

Het is onduidelijk wat de oorzaak is voor het instorten van de dam, of wie ervoor verantwoordelijk is. Zowel Oekraïne als Rusland beweert dat de tegenpartij de dam heeft opgeblazen. Beide partijen zeggen explosies te hebben waargenomen. Niet alleen de dam zou zijn opgeblazen, ook de elektriciteitscentrale die tegen de dam aan ligt.

Gevreesd wordt voor overstromingen van delen van Oekraïne. De Oekraïense gouverneur van de regio Cherson zei te verwachten dat het water “binnen vijf uur tot kritische hoogten zal stijgen” en heeft de evacuatie van mensen in “gevaarlijke gebieden” nabij de dam aangekondigd. Het gebied ten noorden van de Dnipro is in Oekraïense handen, het gebied ten zuiden van de rivier is in Russische handen.

Oekraïne gaat er vooralsnog van uit dat 16.000 mensen in die gebieden wonen, de Russische bezetter van 22.000. De overstroming zou ook gevolgen kunnen hebben voor de situatie op het slagveld.

Daarnaast heeft de dam een groot reservoir dat water levert aan het schiereiland de Krim, in 2014 geannexeerd door Rusland, en aan de kerncentrale van Zaporizja. Die watertoevoer kan dus in de problemen komen. De kerncentrale kan daardoor te maken krijgen met lagere waterniveaus, terwijl de centrale water nodig heeft voor de koeling van de kernreactoren.

Volgens een pro-Russische functionaris in de regio Zaporizja is er “geen kritiek gevaar” voor de kerncentrale door de instorting van de Nova Kachovka-dam, meldt TASS. Volgens de Oekraïense autoriteiten zou de situatie “onder controle” zijn omdat een reservoir met koelwater goed gevuld is. Het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) laat weten de situatie monitoren, maar zegt ook dat er “geen directe nucleaire dreiging” is.

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft een spoedvergadering belegd van de Nationale Veiligheidsraad om de noodsituatie bij de dam te bespreken. “De waterkrachtcentrale van Kachovka. Weer een oorlogsmisdaad gepleegd door de Russische terroristen. De president heeft de nationale veiligheidsraad bijeengeroepen”, aldus Andri Jermak, hoofd van de presidentiële administratie. Volgens Zelensky bevestigt de verwoesting van de waterkrachtcentrale van Kachovka dat de Russen uit Oekraïne moeten verdreven worden. “Ze mogen geen meter overhouden, want ze gebruiken elke meter voor terreur”, zei hij.

Het Russische leger zegt dat het een nieuw, grootschalig offensief van Oekraïense troepen in de Oost-Oekraïense regio Donetsk verijdeld. Dat meldt het Russische ministerie van Defensie. Bij de gevechten zouden 1.500 Oekraïners zijn gesneuveld. Over doden aan de eigen zijde zei het ministerie niets.

De Oekraïense troepen zouden ook fiks materiaalverlies hebben geleden. Het Russische ministerie zei onder meer 109 pantservoertuigen te hebben vernietigd, evenals 28 tanks, waaronder acht Leopard-tanks.

De raadgever van het Oekraïense presidentschap Mychajlo Podoljak liet zich kritisch uit over de beweringen van Moskou. Rusland is “bezig met een globaal offensief af te weren dat nog niet bestaat”. “Waarom publiceren de Russen actief informatie over een tegenoffensief? Omdat ze de aandacht moeten afleiden van hun nederlaag bij Bachmoet”, zei dan weer de Oekraïense viceminister van Defensie, Hanna Maljar.

Rusland claimde ruim twee weken geleden de verovering van Bachmoet, maar Oekraïne zegt dat de gevechten daar nog steeds doorgaan en er inmiddels weer terreinwinst is geboekt. Jevgeni Prigozjin, de baas van het Russische huurlingenleger Wagner dat Bachmoet veroverde, trok de verklaringen van het Russische ministerie openlijk in twijfel. “Om zoveel mensen te doden zou dagelijks 150 kilometer moeten worden afgelegd”, schreef hij op berichtenplatform Telegram. “Daarom denk ik dat dit gewoon wilde en absurde sciencefiction is.”

In de nacht van zondag op maandag meldden de Russen ook al een groot Oekraïens offensief te hebben verijdeld. Daarbij werden volgens de Russen 250 Oekraïense militairen gedood. Bij die aanval waren volgens Rusland zes bataljons pantserinfanterie en twee tankbataljons betrokken.

Het is onduidelijk of de Oekraïense aanvallen in Donetsk onderdeel zijn van het langverwachte tegenoffensief van Kiev. In een zondag verspreide video over mogelijk aanstaande militaire acties zei het Oekraïense ministerie van Defensie nog dat het begin van het offensief niet zal worden aangekondigd.

Amerikaanse media melden echter dat de militaire activiteiten van Oekraïne op meerdere plekken aan het front zijn toegenomen. Zij baseren zich onder meer op satellieten van het Amerikaanse leger. Functionarissen noemen het “een mogelijke indicatie” van het begin van het langverwachte Oekraïense tegenoffensief, meldt ‘The Washington Post.’

Witte Huis-woordvoerder John Kirby wilde dit tegenover de krant echter niet bevestigen. “Ik ga niet voor het Oekraïense leger spreken”, zei hij, “maar wanneer de Oekraïners ook besluiten op te treden en wat ze ook besluiten te doen, de president heeft er vertrouwen in dat we de afgelopen zes tot acht maanden er alles aan hebben gedaan om hen alle materieel, training en mogelijkheden te geven die ze nodig hebben om te slagen.”