Waarom Antwerp niet verder bouwt aan het Bosuil-stadion

“Dit is een bijzonder mooie dag. Ik mag mee een project aankondigen waarmee een volwaardig stadion op de Bosuil zal verrijzen.”

Het is 30 september 2018. Bart De Wever, burgemeester van Antwerpen, zit aan de rechterzijde van Antwerp- en vastgoedbaas Paul Gheysens. Het vernieuwde stadion waarover hij spreekt, zou er één zijn met minder geluid, minder lichtvervuiling, en meer veiligheid.

En vooral: het zou plaats bieden voor 23.000 à 27.000 supporters. De Wever kijkt naar links en zegt: “Paul Gheysens werkt aan de snelheid van het licht. Wij zien geen probleem met vergunningen. Wij proberen zijn tempo te volgen en willen dit realiseren in 2019.”

Twintig weken na de promotie had Gheysens de bouwvallige hoofdtribune neergegooid en vervangen door een splinternieuw exemplaar, met glaspartijen, een boulevard en waterpartijen aan de inkom. Later deed hij hetzelfde met Tribune 4, waar de jeugdacademie nu over de modernste faciliteiten beschikt.

Maar vierenhalf jaar na de woorden van De Wever blijkt het verschil tussen droom en daad groot. Tribune 2 blijft dicht wegens te oud en te versleten. Tribune 3 is krakkemikkig en klein. Dat wringt bij Gheysens. Zeker nu zijn club de beker heeft gewonnen en kampioen is. Het momentum om te groeien is nu.

In de gesprekken die de Antwerp-baas de voorbije maanden en jaren heeft gehad met de burgemeester, stipte hij geregeld aan dat het interessant zou zijn als zijn club in een volledig vernieuwd Bosuil-stadion in Deurne-Noord kan blijven spelen. Voor de club. Maar evengoed voor het stadsbestuur. Met de gemeenteraadsverkiezingen die er volgend jaar aankomen zou het de burgemeester goed uitkomen dat de trouwe supporters en kiezers een volledig gemoderniseerde Bosuil krijgen. En dat het de peilingen geen deugd zou doen om de meest gehypete club van het land te zien verhuizen.

Aan de andere kant van de tafel kan De Wever niet anders dan zijn gesprekspartner op de ongemakkelijke waarheid wijzen. Pas als Antwerp een bouwaanvraag indient, kan de stad faciliteren. Dat is nog altijd niet gebeurd. Omdat Paul Gheysens de man is die alles heeft. Behalve de bouwgrond van zijn eigen Bosuil-stadion.

Opstalrecht

Als de stadiongrond niet van Paul Gheysens is: van wie dan wel? Daarvoor moeten we terug naar 2008. Antwerp was een club in verval, vastgeroest in tweede klasse. Deurwaarders programmeerden de Oude Bosuillaan als standaardadres in hun GPS. Voorzitter Eddy Wauters kon de schulden niet alleen aflossen en riep de hulp van geldschieters in. Zakenman Tony Gram, bekend van de Kipling-tassen met het aapje aan de rits, leende de club 1,5 miljoen euro. Antwerp kon dat bedrag niet terugbetalen op de overeengekomen datum.

De rechtbank dwong de club om een eerste schijf van 500.000 euro meteen af te lossen. Lukte dat niet, dan dreigde Antwerp failliet te gaan. Op zoek naar dat half miljoen schakelde Eddy Wauters een nieuwe hulplijn in: de familie Mintjens uit Malle die hun fortuin op de financiële markten hebben verankerd. De familie Mintjens had de club eerder al met een lening gered. En ook nu schoot dochter Tania Mintjens te hulp met een lening.

In die overeenkomst stond één belangrijk detail. Als ze voor 29 september 2008 haar centen niet terug zou zien, had Mintjens de optie om met haar vennootschap KTH Beheer de gronden van de Bosuil te kopen voor een extra 600.000 euro. Dat was ook exact wat er gebeurde. Antwerp had niet voldoende cash om Tania Mintjens terug te betalen. Waarop de onderneemster de optie op de gronden lichtte. Totaalprijs van de transactie: 1,1 miljoen euro. Voor een grond die volgens een onafhankelijke expert een veelvoud waard was – en alleen maar in waarde zou groeien. Antwerp kreeg wel een zogenaamd opstalrecht tot 2052. In ruil voor zo’n 50.000 euro cijnsen per jaar mag de club het stadion gebruiken en uitbaten. Alle inkomsten die het verwerft dankzij de exploitatie van het stadion gaan ook nog steeds rechtstreeks naar Antwerp. Na die datum kan alles wat op de grond staat eigendom worden van Tania Mintjens.

Gevoelige onderhandelingen

In 2015 neemt Paul Gheysens in het grootste geheim Antwerp over. Dat het vervallen Bosuil-stadion op een grond staat die geen eigendom is van de club? Vervelend, maar ook niet meer dan dat, redeneert de Ghelamco-baas. Op de Belgische vastgoedmarkt is hij één van de dominantste spelers. Een deal met de familie Mintjens is in zijn ogen louter een snelheidsdrempel op de snelweg naar succes. In de plaats daarvan botst hij tegen de muur. Mintjens wijkt niet van haar standpunt en houdt vast aan de grond.

Op welke punten lopen de onderhandelingen spaak? De redactie van Het Laatste Nieuws contacteerde de voorbije weken tientallen bronnen rond Antwerp, de familie Gheysens, de familie Mintjens en het stadsbestuur. De officiële antwoorden varieerden van “geen commentaar” tot “te gevoelig”.

De meest voor de hand liggende reden – geld – wordt door bronnen uit verschillende richtingen weggewuifd. De gespecialiseerde pers deelt de familie Gheysens in als miljardairs. Maar met een geschat vermogen van meer dan 200 miljoen euro volgens de website de Rijkste Belgen is ook de familie Mintjens zeer vermogend. Iemand die het dossier van zeer dichtbij volgt, zegt: “Dit is geen spelletje om vijf miljoen meer of minder. Er is meer aan de hand.”

Volgens onze informatie heeft Antwerp al voorstellen gedaan om de grond te kopen op basis van schattingen uitgevoerd door onafhankelijke experten. Het kamp-Mintjens noemt het niet meer dan verkennende gesprekken. Meerdere bronnen melden dat het totaal niet botert tussen de familie Gheysens en de clan-Mintjens. Toen Antwerp in 2016 dreigde zijn licentie te missen, vroeg de club alle schuldeisers om 2/3de van hun vordering te laten vallen. Enkel ex-voorzitter Eddy Wauters en de familie Mintjens hielden hun been stijf. De club betaalde uiteindelijk het volledige verschuldigde bedrag van 3,7 miljoen om in het profvoetbal te blijven.

Dochter Tania Mintjens en haar entourage trokken naar verluidt dan weer grote ogen wanneer Antwerp na de promotie in de zomer van 2017 besloot om de hoofdtribune te slopen en door Docora NV, een dochteronderneming van Ghelamco, te laten heropbouwen. Dat scenario herhaalde zich met de vernieuwde Tribune 4. Er volgde uitvoerige correspondentie tussen de twee partijen. Naargelang de bron luidde het dat Gheysens Mintjens niet op de hoogte zou hebben gebracht van de verbouwplannen – iets wat bij Antwerp stellig wordt ontkend – en voelde Mintjens zich gepasseerd bij de overname van de club. Omgekeerd begreep Gheysens niet waarom zij tegengas gaf: hij wilde vooruit met de club, maar voelde zich geremd.

Communicatie via tussenpersoon

Officieel heet het dat de onderhandelingen over de grond de voorbije twee jaar “traag maar constructief” verlopen. In de praktijk zijn Tania Mintjens en Antwerp niet on speaking terms. Er heeft nog nooit een fysieke ontmoeting tussen Tania en Antwerp of de familie Gheysens plaatsgevonden sinds de overname van de club. Alle communicatie verloopt steeds via een tussenpersoon, Francis Vanderhoydonck.

Mede daarom heeft de stad verschillende pogingen gedaan om de contacten te helpen smeren. Voorlopig zonder resultaat. De twee partijen verwijten mekaar hetzelfde: het clubbelang in de weg te staan. Met argumenten die lijnrecht tegenover mekaar liggen. De grondeigenaren hebben de indruk dat zij naar voren geschoven worden als de boeman. Als de reden waarom Antwerp niet vooruit kan. Terwijl de familie Mintjens net beweert dat zij enkel aan de toekomst van de club denkt.

Verankering

De Mintjensen zouden ervan overtuigd zijn dat Antwerp verankerd moet blijven op de Bosuil-site in Deurne-Noord. En ze zeggen zichzelf als de beste garantie te zien om de club daar te verankeren. Door de grond te behouden, denken ze ook de kans te verkleinen dat Antwerp doorverkocht wordt aan een buitenlandse tycoon die geen voeling heeft met de ziel van het stamnummer één. Voor investeerders is het financieel veel interessanter om eigenaar te zijn van een stadion zonder dat het in 2052 in andere handen komt.

Zijn haar intenties zo puur als haar entourage doet uitschijnen? Tania Mintjens (60) is naar eigen zeggen een supporter, maar woont in Londen en is al jaren niet meer gesignaleerd op de Bosuil. Een politieke insider laat weten: “Tania Mintjens is veel meer dan het lieve vrouwtje dat enkel inzit met de club.” Gewezen Antwerp-bestuurders vragen zich luidop af waarom Mintjens, als ze dan toch zo’n grote supporter is, ook in de periode voor de komst van Gheysens nooit de grond voor een democratische prijs heeft terugverkocht aan de club. Maar geen enkele onafhankelijke bron kan concreet benoemen wat haar eventuele verborgen agenda’s zouden kunnen zijn.

Verliefde Gheysens

Paul Gheysens heeft Antwerp initieel niet gekocht uit sympathie of liefde voor voetbal. Het was vooral een investering waarvan hij wist dat die op korte termijn geld zou kosten, maar op lange termijn geld kon opbrengen. Met een modern stadion in een metropool als belangrijke hefboom.

De voorbije jaren is de West-Vlaming volgens verschillende betrokkenen wel verliefd geworden op Antwerp, samen met zijn vrouw Ria en zoon Michael. Ze beseffen hoe heilig de grond van de Bosuil is voor de supporters, en hoe gevoelig een vertrek zou zijn. De harde kern heeft aangegeven dat als de club ooit zou verhuizen, zij toch op de Bosuil zullen blijven. De absolute voorkeur van de familie Gheysens is dan ook om in Deurne te blijven en Tribune 2 en 3 te verbouwen.

Een groter en modern stadion is voor Antwerp de belangrijkste manier om een recurrente inkomstenstroom te genereren en te blijven groeien. Om de turbo helemáál aan te draaien en door te investeren. De eigenaars van Antwerp draaien de argumentatie van het kamp-Mintjens over de toekomst van de club helemaal om. Net omdat Mintjens blijft vasthouden aan de gronden, zou de kans vergróten dat de club een andere locatie zou moeten zoeken om een stadion op te bouwen. Welke clubeigenaar zou op eigen kosten nog twee tribunes bijbouwen, in de wetenschap dat het stadion binnen 29 jaar uit zijn handen glipt?

Maar zelfs al is de liefde tussen Paul Gheysens en zijn club gegroeid, hij zal ook nooit de zakelijke ratio verliezen. Hij is 69 jaar. Zijn bedoeling is de leiding van de club op termijn over te laten aan zijn zoon Michael. Ook in dat opzicht is het altijd interessanter om een stadion te hebben dat niet in 2052 in de handen van een externe partij valt. Michael Gheysens zou dan 70 jaar zijn.

Volgens onze informatie is er evenwel een tussenoplossing mogelijk. Het opstalrecht kan met vijftig jaar verlengd worden tot 2102, op voorwaarde dat de twee partijen het eens zijn over de modaliteiten. De grond blijft dan in handen van de familie Mintjens. Maar de familie Gheysens zou wel beduidend langer het stadion kunnen exploiteren, wat een veel grotere garantie biedt om hun geïnvesteerde miljoenen terug te verdienen.

Bemiddeling door burgemeester De Wever

De financiële constructie rond de hoofdtribune toont dat een vernieuwde Bosuil ook lucratief kan zijn zonder eigenaar van de grond te zijn. De bouw van die tribune kostte Docora NV naar schatting 21 miljoen euro. Antwerp leaset het gebouw gedurende vijftien jaar, voor een totaalbedrag van 51,1 miljoen euro.

De voetbalbaas Gheysens betaalt dus de vastgoedbaas Gheysens. Een vestzak-broekzakoperatie, zeker zolang de eigenaar geld blijft pompen in de club. Vanaf het moment dat Antwerp zelfbedruipend wordt – wat niet lang meer zou mogen duren –, kan dat leasecontract Gheysens wel return on investment beginnen opleveren.

Al helemaal wanneer het recht van opstal tot de volgende eeuw zou lopen. Als Gheysens het opstalrecht aan de huidige voorwaarden kan verlengen tot 2102, tekent hij met beide handen en begint hij morgen aan de bouwplannen. Het kamp-Mintjens wil evenwel bepaalde garanties om een vinger in de pap te houden. Zo verwachten ze transparantie over het stadionproject. Volgens meerdere bronnen hebben ze wel inzage gekregen in de bouwplannen. Antwerp is niet geneigd de grondeigenaars ook inspraak te geven – niet onlogisch aangezien de investeringen helemaal door de club worden gedragen. Eén van de andere suggesties die gepasseerd is om uit de impasse te geraken, is dat de familie Mintjens een voorkooprecht zou krijgen op een beperkt aandelenpakket van de club indien de familie Gheysens Antwerp ooit zou doorverkopen. Om op die manier controle te houden op de verankering.

Wat dan weer moeilijk ligt bij de leiding van Antwerp. Daar leeft het gevoel dat ze geen echte kans krijgen. Ze zijn bereid om het opstalrecht te verlengen en een verhoogde canon (een hogere jaarlijkse vergoeding) te betalen. Voorstellen zouden daarvoor neergelegd zijn. Burgemeester Bart De Wever heeft zich geëngageerd om te bemiddelen. Afwachten of dat volstaat.