Als je moet racen tussen de vruchtbaarheidskliniek en je job: ‘Soms zien we mensen die ook langdurig thuis blijven’
Wie in een vruchtbaarheidstraject stapt, staat voor een loodzware en vaak lange periode. En dat heeft ook impact op het werk. Met een charter voor bedrijven en een duidelijke vraag om de wet aan te passen vraagt Kinderwens vzw meer aandacht voor de problematiek.
“Ik kwam soms oververmoeid en opgefokt van de hormonen aan op mijn werk. Dan was het fijn geweest om even tegen iemand te kunnen zeggen dat het een moeilijke dag was.” Maar Katrien (die liever niet met haar volledige naam in de krant wil) heeft het haar baas en collega’s nooit durven te vertellen. Dat ze samen met haar man in een fertiliteitstraject gestapt was. Dat ze vaak een race tegen de klok aanging om naar het ziekenhuis en vervolgens naar haar werk te gaan. Dat ze probeerde haar werk zo goed mogelijk te doen, terwijl ze vanbinnen kapot ging telkens als ze slecht nieuws kreeg.
Die race tegen de klok kent Zsofi Horvath maar al te goed. Ook de voormalige Miss Belgian Beauty racete lange periodes tussen ziekenhuis en werk. “We hadden al een eerste kindje, maar wilden heel graag nog een tweede. De eerste keer zwanger raken ging heel moeizaam, de tweede werd een lange lijdensweg. Want bij zo’n behandeling moeten je bloedwaarden telkens opgevolgd worden en spendeer je heel veel tijd op de dienst fertiliteit. Ik had vooral stress om weer op tijd op het werk te geraken.”
Op haar toenmalige werk, de redactie van een regionale zender, wist aanvankelijk niemand wat er aan de hand was. “Ik werkte in een mannenwereld. Daar werd gewoon niet over zaken als miskraam of fertiliteit gesproken. Ik had geen idee hoe ik dat moest aanpakken en dus worstelde ik er in alle stilte alleen mee.”
Het zijn verhalen die ze bij Kinderwens vzw vaker horen. De vzw trok dinsdag naar een hoorzitting in het federale parlement met sterke aanbevelingen: er moet meer aandacht zijn voor wat mensen in zo’n traject doormaken. “Er komt zoveel op hen af, maar een van de grootste stressfactoren in die periode is de combinatie behandeling-werk”, zegt Shanti Van Genechten, oprichtster van Kinderwens vzw.
En de impact op de werkzaamheden is groot, dat bleek enkele jaren geleden al uit een onderzoek dat de KU Leuven in samenwerking met de vzw deed. Een fertiliteitsbehandeling zorgt er vaak voor dat vrouwen minder geconcentreerd en minder productief zijn op de werkvloer. De bevraagde vrouwen gaven bijna allemaal aan veel stress te ervaren, boven op een hoop fysieke en vaak ook psychische klachten.
Het is ook een thematiek die alleen maar urgenter zal worden, meent Van Genechten. “Onvruchtbaarheid is nu al een vaak voorkomend probleem. In ons land worden elk jaar 18.000 ivf-behandelingen uitgevoerd. Elk jaar komen er meer dan 3.000 kinderen via die weg ter wereld. En de verwachting is dat onvruchtbaarheid alleen maar zal toenemen.”
Volgens haar weten heel wat bedrijven nog altijd niet goed hoe ze met vrouwen, maar ook hun eventuele partners, moeten omgaan. Want ook de partner gaat door een moeilijk traject en is vaak afwezig op het werk. Een ivf-behandeling verloopt in een aantal stappen. Via onderhuidse injecties worden stimulerende hormonen toegediend. Zodra er voldoende rijpe follikels zijn, zuigt de arts die een voor een op en worden ze samengebracht met de zaadcellen. Het embryo wordt daarna via een katheter in de baarmoeder gebracht. De vele doktersbezoeken zorgen ervoor dat wie een behandeling volgt vaak afwezig is op het werk.
“Er zijn bovendien ook heel veel factoren die je niet in de hand hebt”, zegt Marijke Merckx van patiëntenvereniging De Verdwaalde Ooievaar. “Je weet vaak niet op voorhand wanneer je een punctie krijgt, dat hangt af van de celrijping. Je moet je dus plots kunnen vrijmaken op je werk.”
Dat is lang niet bij iedereen evident, merkt ze. “Patiënten proberen het op te lossen door hun verlofdagen op te nemen, maar dan zijn die niet meer beschikbaar om emotioneel te kunnen recupereren. Soms zien we mensen die ook langdurig thuisblijven, en bijvoorbeeld onbetaald verlof nemen. Maar ook dat is niet ideaal, want werken zorgt ook voor sociaal contact en afleiding.”
En dan zijn er nog de ontgoochelingen, die verwerkt moeten worden. Want zo’n behandeling loopt ook heel vaak fout. In naar schatting de helft van de gevallen loopt het al mis nog voor de bevruchte eicel zich innestelt of nog voor de zwangerschap bekend is.
Sommige vrouwen vrezen ook voor ontslag. Want vrouwen die zwanger zijn, genieten volgens de wet bescherming. Vrouwen die met een vruchtbaarheidsbehandeling bezig zijn, niet. De Verdwaalde Ooievaar trok twee jaar geleden al eens naar het parlement met een eis om de arbeidswet in die zin aan te passen. Tot nog toe kwam daar niets van in huis.
Ook nu zit een wetswijziging er nog niet meteen aan te komen. Maar volgens Shanti Van Genechten zijn er andere mogelijkheden. “Bescherming tegen ontslag zou een recht moeten zijn maar we moeten nu vooral preventief werken en zorgen dat het niet zover komt. Daarom willen we vooral sensibiliseren en hebben we een charter gemaakt dat bedrijven kunnen ondertekenen. Ze engageren zich dan om een kinderwensvriendelijk beleid uit te werken. Dat houdt in dat het bedrijf flexibiliteit toestaat en ook informatie verstrekt naar kandidaat-wensouders. Zo’n beleid heeft ook voor de werkgever voordelen. Het kan het ziekteverzuim doen dalen en hopelijk ook helpen voorkomen dat mensen lange tijd uitvallen.”
www.kinderwens.org