Moskou en Kiev beschuldigen elkaar van opblazen ammoniakpijplijn, Rusland verspreidt beelden van ontploffing

De Russen zijn al langer niet tevreden over de graandeal en willen dat de ammoniakpijplijn weer opengaat in ruil voor de export van Oekraïens graan over de Zwarte Zee. Dat lijkt er voorlopig niet in te zitten, nu de pijplijn schade heeft opgelopen.

De explosie deed zich maandagavond voor bij Maksyutovka, een dorp in de streek van Charkiv dat door de Russische troepen gecontroleerd wordt. Volgens een Kremlinwoordvoerder gaat het een tot drie maanden duren voordat de leiding hersteld is, “voor zover de site toegankelijk is”.

Moskou wijst op Oekraïense saboteurs als schuldigen voor de aanval en zegt dat er burgers gewond zijn geraakt. “Een Oekraïense sabotagegroep heeft de ammoniakpijplijn Togliatti-Odessa tot ontploffing gebracht”, deelde het Russische ministerie van Defensie mee. “Verscheidene burgers raakten gewond. Ze hebben de nodige medische bijstand gekregen”, zo staat in een mededeling.

De Oekraïense gouverneur van Charkiv zegt juist dat de Russen de pijplijn herhaaldelijk hadden beschoten. De vijanden beschuldigen elkaar ook al van het opblazen van de grote stuwdam bij Nova Kachovka en eerder rekenden ze elkaar explosies aan bij de Nord Stream-pijpleiding, bedoeld voor de export van Russisch gas naar Europa.

De Togliatti-Odesa-lijn is met bijna 2.500 kilometer de langste ammoniakpijplijn ter wereld. Rusland is wereldwijd een van de grootste exporteurs van ammoniak, met name voor Azië en Afrika. Via deze pijplijn vanuit de chemische fabriek Togliatti, de grootste ammoniakproducent van Rusland en een van de grootste van de wereld, kon Rusland jaarlijks ruim 2,5 miljoen ton ammoniak exporteren, onder meer naar de Europese Unie.

Ammoniak is een essentieel bestanddeel voor kunstmest. Rusland is dus ook een van de grootste producenten van kunstmest.

Bij het begin van het Russische offensief in februari 2022 in Oekraïne werd het gebruik van de pijpleiding opgeschort. Bij de onderhandelingen over de export van Oekraïens graan werd overeengekomen dat Rusland de pijplijn weer in gebruik zou nemen.

De Russische president Vladimir Poetin dreigde er eerder mee uit de graandeal te stappen als de obstakels voor de uitvoer van Russisch voedsel en kunstmest niet zouden worden aangepakt. Moskou dreigde er ook al concreet mee het aantal schepen dat naar de Oekraïense Pivdennyi-haven (in de buurt van Odessa) mag reizen, te beperken, totdat de ammoniakpijpleiding opnieuw zou worden opgestart.

Kunstmest zelf maakt an sich geen deel uit van de westerse sancties tegen Rusland, maar veel havens hebben de export nagenoeg aan banden gelegd. Daarnaast zijn er ook veel scheepvaartbedrijven weggetrokken uit het land en trekken veel internationale banken en verzekeraars er ook hun handen van af.

“Deze ammoniakpijpleiding was een van de hoekstenen van de uitvoering van de afspraken die op 22 juli in Istanbul werden gemaakt”, zei de woordvoerster van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken, Maria Zakharova, vandaag in een reactie op het incident, verwijzend naar de graandeal. “De pijpleiding was de sleutel voor de voedselzekerheid in de wereld.”

Zacharova beschuldigde Oekraïne ervan dat het “een zware slag had toegebracht aan de inspanningen van de Verenigde Naties in de strijd tegen de honger”. (In juli afgelopen jaar kwam de graandeal op initiatief van Turkije en de Verenigde Naties tot stand, red.)