Als je naar een expo in De Mijlpaal gaat, zie je al van ver een metershoge hoogspanningsmast. Het stalen mormel bevindt zich pal voor de toegang van de galerie, die is ondergebracht in het geboortehuis van Lut Maris. Haar moeder was vroedvrouw en begon op zeker ogenblik textiel voor baby’s te verkopen. Later kwamen daar kinderwagens en andere spullen bij. Daarvoor had ze ruimte nodig en dus werd er gebouwd. Een bel voor hoogzwangere vrouwen herinnert aan die tijd.

“In het midden van de bouwgrond stond een pyloon, dus werd het huis errond gebouwd. Toen kon dat nog. Ik wilde die in de diverse ruimtes aan het zicht onttrekken, maar architect Bart Lens deed bij de inrichting precies het omgekeerde en zorgde ervoor dat je de mast vanuit alle zalen kunt zien”, preciseert Lut Maris. De naam van de galerie verwijst naar de pyloon, maar heeft ook een symbolische betekenis.

Meylandt

“De opening was een mijlpaal in mijn leven. Na mijn studies archeologie en kunstgeschiedenis aan de KU Leuven gaf ik tot 1993 Latijn en geschiedenis bij de ursulinen in Heusden-Zolder. Ik wilde niet zomaar met een galerie beginnen en stapte uit het onderwijs. Ik gaf wel nog een aantal jaren vijf uur per week kunstgeschiedenis aan de academie in kasteel Meylandt, hier wat verderop. Net genoeg om mijn artistieke kennis voortdurend op te frissen.”

Ze transformeerde de ateliers tot exporuimtes, die allemaal een eigen sfeer hebben. De combinatie van witte muren, houten plafonds en grote glaspartijen maken van een wandeling door de diverse zalen een rustgevende belevenis. De afgelopen drie decennia exposeerden daar heel wat bekende namen. Octave Landuyt, bijvoorbeeld, die eind vorig jaar honderd werd.

350 kunstenaars

“Ik ging al op vrij jonge leeftijd doodgraag naar expo’s en leerde zo heel wat kunstenaars kennen. Een van de eersten was Octave, die erg veel voor mij heeft betekend. Iedere keer als ik een tentoonstelling van hem bezocht, gaf hij me enkele namen. Camiel Van Breedam, bijvoorbeeld, een van zijn leerlingen. Zij zijn twee van de pakweg 350 kunstenaars die de voorbije dertig jaar in De Mijlpaal exposeerden. Toen ik begon na te denken over een expo naar aanleiding van die lange periode, botste ik op een probleem: hoe maak ik daaruit een selectie? Na lang wikken en wegen koos ik dertig namen, één voor ieder jaar. Alle andere namen plaatste ik op een alfabetische lijst, die op een groot scherm wordt getoond.”

Dode paarden

In De Mijlpaal passeerden heel wat kunstenaars die later een internationale carrière uitbouwden, zoals Berlinde De Bruyckere. Zij staat bekend om haar sculpturen en installaties met bomen en dode paarden. “Nu wordt zij alom geprezen, maar in haar beginperiode werd daar schande over gesproken. Ik herinner me nog goed dat ik in een van mijn lessen in de academie over haar werk sprak. ‘Lesgeven over dode paarden, je moest je schamen’, zei een van de cursisten verontwaardigd. Ook het naakt van de Nederlandse fotografe Marrie Bot werd aanvankelijk stevig op de korrel genomen. Zo zie je maar hoe artiesten vaak voor hun erkenning moeten vechten.”

Manifesta

De Mijlpaal groeide uit tot een galerie met een bovenlokale uitstraling. De verklaring? Een combinatie van Lut Maris’ groeiend netwerk in de artistieke wereld, haar kennis en gedurfde keuzes. “Ik heb me nooit willen beperken tot één discipline. Ik heb altijd geprobeerd een dialoog tot stand te brengen tussen etnische, actuele en oude kunst. En een link te leggen tussen gisteren en vandaag. Je moet het spectrum breed houden.”

Een kunstgalerie in een dorp, dat is veel minder vanzelfsprekend dan in pakweg Antwerpen of Brussel. “Dat heb ik gemerkt toen in 2009 de Europese kunstbiënnale Manifesta 9 in het Thor Park plaatsvond. Wij hadden hier een parallelle expo, maar daar kwam haast geen kat naar kijken. Ik was daardoor zo teleurgesteld en zelfs boos, dat ik besliste om op de zeedijk in Knokke een bijhuis te openen. Daar organiseren we geregeld een tentoonstelling en dat loopt goed.”

“Voor alle duidelijkheid: ik ben heel tevreden met de belangstelling die we in Heusden-Zolder krijgen. Op het platteland heb je het voordeel dat de meeste bezoekers erg geïnteresseerd zijn. Ze maken bewust een omweg en lopen niet zomaar even binnen. Ik heb hier niet de omkadering van een stedelijk, provinciaal of nationaal museum, maar dat maakt je creatief. Al het materiële werk knap ik zelf op en ik krijg geregeld hulp van mijn kinderen. Voor de hapjes en de drankjes tijdens vernissages, om maar wat te zeggen. De betrokkenheid van mijn gezin is groot. Ook dát maakt het zo boeiend.”

Dromen Denken Doen, nog tot 30/7. Open: vr, za en zo 14-18 uur. Galerie De Mijlpaal, Brugstraat 45 in Heusden-Zolder. Info: www.demijlpaal.com