Mondmaskers, prikkende ogen en hoofdpijn: New York kleurt oranje door Canadese bosbranden

Apocalyptische beelden van het vrijheidsbeeld, de George Washington-brug en Times Square gaan de wereld rond. Bosbranden in Canada doen New York baden in een oranje gloed en de inwoners naar adem happen door de smog.

In Canada woeden momenteel meer dan 400 bosbranden, en volgens de laatste update door de Canadese overheid zijn ruim 230 daarvan oncontroleerbaar. De oostelijke provincie Quebec behoort tot de zwaarst getroffen gebieden. De branden dwongen ruim 10.000 mensen in noord-Quebec al hun huizen te verlaten en bedreigen ook telecommunicatie apparatuur en hoogspanningslijnen.

Bosbranden zijn in Canada niet ongewoon en woeden er van mei tot oktober. Alleen: ze doen zich doorgaans echter vooral in het drogere en warmere westen van het land voor. De branden zijn normaal zo vroeg op het jaar ook nog niet zo hevig. Uitzonderlijk hevige bosbranden in de westelijke provincie Alberta dwongen vorige maand al zo’n 30.000 mensen hun huizen te verlaten.

In steden zoals Montreal, Toronto en Ottawa is de luchtkwaliteit als gevolg van de branden abominabel. Hevige winden blazen de rook de Verenigde Staten in. Hoewel de branden zich honderden kilometers verderop bevinden, is de luchtkwaliteit daardoor ook heel slecht in steden zoals Detroit, Philadelphia, Washington en New York, waar het volgens The New York Times naar kampvuur ruikt en je in een sommige delen van de stad, minder dan een kilometer ver kan kijken.

Inwoners van New York krijgen het advies binnen te blijven en risicogroepen dragen buitenshuis best mondmaskers. Mensen in de stad klagen over prikkende ogen en hoofdpijn wanneer ze langer buiten zijn. Volgens IQAir, dat wereldwijd de luchtkwaliteit monitort, is die momenteel nergens ter wereld slechter dan in The Big Apple.

Op de meest vervuilde plaatsen lopen de concentraties fijnstof op tot meer dan 500 microgram per kubieke meter, en soms zelfs tot 800 microgram. “Dat is extreem hoog”, zegt luchtkwaliteitsexpert Frans Fierens (Ircel). “Ter vergelijking: wij slaan smogalarm bij 50 microgram, en de gezondheidsnorm van de Wereldgezondheidsorganisatie voor blootstelling op korte termijn is 15 microgram.”

Het is overigens niet het vuur zelf dat zorgt voor de fotogenieke oranje lucht in Amerikaanse steden, maar het fijnstof dat rood en oranje licht, met een langere golflengte, beter doorlaat.

Gevolg van klimaatverandering

De vroege en hevige start zet Canada op koers voor het meest vernietigende ‘brandseizoen’ ooit. Alle beschikbare middelen worden er ingezet in de strijd tegen het vuur. Brandweermannen uit onder meer de VS, Zuid-Afrika, Frankrijk en Australië snellen daarvoor te hulp.

Volgens de Canadese overheid ging dit jaar al 3,8 miljoen hectare bos in vlammen op, zo’n vijftien keer het gemiddelde van de voorbije tien jaar, en een oppervlakte groter dan België.

“We zien meer en meer van dit soort branden als gevolg van klimaatverandering”, zei Canadees premier Justin Trudeau op Twitter. Dat komt onder meer doordat lange periodes van droogte en hitte in een warmere wereld vaker voorkomen.

In grote delen van Canada was het de voorbije weken uitzonderlijk warm en droog. Eind vorige maand klom het kwik in British Columbia tot de recordhoogte van 49,6 graden Celsius.

Volgens geograaf Sander Veraverbeke, die aan de Vrije Universiteit Amsterdam branden in het hoge noorden bestudeert, doet opwarming het risico op bosbranden ook op andere manieren toenemen. “De sneeuw smelt sneller, waardoor het brandseizoen vroeger start”, zegt Veraverbeke. “En je krijgt vaker warmteonweer, met bliksem die de droge bossen in brand kan zetten.”

In een normaal brandseizoen liggen blikseminslagen aan de basis van ongeveer de helft van de bosbranden, voor de andere helft is de mens verantwoordelijk. In de uitgestrekte en slecht toegankelijke Canadese wouden loopt het dan al snel uit de hand.

“Wat we nu zien is abnormaal, maar wordt als gevolg van klimaatverandering steeds waarschijnlijker”, zegt Veraverbeke. Vorig jaar toonde hij samen met een internationaal team aan dat vrijwel de hele wereld te maken zal krijgen met meer periodes van droogte en hitte die het risico op natuurbranden vergroten, wanneer de wereldwijde gemiddelde temperatuur met 2 à 3 graden stijgt.

Dat is precies wat er op ons afkomt, laat een nieuwe studie in het vakblad Science zien. De onderzoekers gingen na aan hoeveel opwarming we ons mogen verwachten tegen 2100 op basis van het huidige klimaatbeleid en beloftes over uitstootreductie, die ze beoordeelden op hun geloofwaardigheid.

Hou je enkel rekening met het huidige beleid en de meest geloofwaardige beloftes, dan stevenen we tegen het einde van de eeuw af op een opwarming met 1,7 tot 3 graden Celsius. Met 2,4 graden als beste schatting, en een kans van 1 op 10 dat de wereld 3 graden opwarmt. Enkel in het meest optimistische scenario, dat ook de meest vrijblijvende beloftes meetelt, blijft de opwarming wellicht beperkt tot 1,6 à 2,1 graden,

“In het meest waarschijnlijk scenario missen we de doelstelling om de opwarming tot 2 en idealiter tot 1,5 graden te beperken ruimschoots, en is het risico op sterkere opwarming en alle bijbehorende risico’s nog aanzienlijk”, zegt de Belgische klimaatwetenschapper en hoofdauteur Joeri Rogelj (Imperial College London). “Het is hoog tijd om beloftes om te zetten in bindend beleid.”