EU-lidstaten sluiten akkoord over nieuw asiel- en migratiebeleid, De Sutter: “Duidelijk geïnspireerd door extreemrechts”
UPDATENa onderhandelingen die jarenlang hebben aangesleept, hebben de lidstaten van de Europese Unie donderdagavond een akkoord gesloten over een nieuw asiel- en migratiebeheersysteem. Staatssecretaris Nicole de Moor (CD&V) reageert opgetogen, maar oppositiepartijen N-VA en Vlaams Belang keuren het akkoord fors af. Ook vicepremier Petra De Sutter van regeringspartij Groen is ontevreden: “Dit is een akkoord dat duidelijk geïnspireerd wordt door het antimigratiediscours van extreemrechts.” Hongarije — dat tegen het akkoord stemde — noemt de deal “onaanvaardbaar”.
IBB en YAKDLaatste update:09-06-23, 16:43Bron:ANP, Belga, Radio 1
Wat is er beslist?
Er komt een verplicht, maar flexibel solidariteitsmechanisme om asielzoekers beter over de EU te spreiden, en een nieuwe procedure aan de buitengrenzen om afgewezen asielzoekers sneller te kunnen terugsturen.
Door de nieuwe afspreken krijgen migranten uit veilige landen al aan de Europese buitengrens een oordeel. Asielzoekers die weinig kans maken te mogen blijven kunnen dan meteen worden vastgezet en uiteindelijk teruggestuurd. ‘Aankomstlanden’ als Italië en Griekenland zijn voortaan verzekerd van de hulp van andere lidstaten. Die nemen een aantal asielzoekers over, of kopen die plicht af als ze daar niet aan willen.
Het akkoord hing aan een zijden draadje, omdat Italië meer manoeuvreerruimte wilde om migranten naar veilige derde landen terug te kunnen sturen. Bij de stemming over het uiteindelijke compromisvoorstel, waar de laatste uren nog fel over gedebatteerd werd, gaf de Italiaanse minister uiteindelijk toch zijn goedkeuring.
Hongarije en Polen stemden als enigen tegen, Malta, Bulgarije, Slovakije en Litouwen onthielden zich. Tsjechië wil zich aan het solidariteitsmechanisme onttrekken wegens het grote aantal Oekraïense vluchtelingen dat het nu al op zijn grondgebied heeft.
Je kan deze inhoud niet bekijken
Deze inhoud bevat cookies van social media of andere externe platformen. Omdat je deze cookies uitgeschakeld hebt blijft deze inhoud verborgen. Aanvaard cookies van sociale media om de inhoud alsnog weer te geven.
Het akkoord is dus niet unaniem goedgekeurd door de Raad van de Europese Unie, maar wel werd de benodigde gekwalificeerde meerderheid gevonden om de twee verordeningen goedgekeurd te krijgen. De Raad moet nog wel onderhandelen met het Europees Parlement over de wetteksten. Mogelijk zullen die gesprekken pas kunnen landen wanneer België de vergaderingen van de Raad voorzit, in de eerste helft van 2024. De Belgische vertegenwoordiging bij de EU reageert alvast enthousiast op het “historische” akkoord.
Hongarije noemt migratiedeal “onaanvaardbaar”
Het Europese akkoord botst alvast op veel onbegrip in Hongarije. De conservatieve premier Viktor Orban noemt de deal op vrijdag “onaanvaardbaar”. “Brussel misbruikt zijn macht”, stelt de premier. “Ze willen met geweld migranten naar Hongarije verplaatsen.”
Het land ergert zich daarnaast aan het gebrek aan Europese fondsen voor grensbewaking. Dat alles maakt dat het land het hele proces rond de migratiedeal bekritiseert als “het met voeten treden van Europese waarden”. Hongarije ving in het verleden erg weinig migranten op en werd ook verschillende keren veroordeeld door het Hof van Justitie voor praktijken gelieerd aan migratie.
Staatssecretaris Nicole de Moor (CD&V) reageert tevreden op het akkoord en spreekt van “een hele grote horde” die genomen is. “We praten hier nu al tien jaar over, maar vandaag heeft Europa getoond dat het kan beslissen”, reageert De Moor bij het radionieuws van Qmusic. “Zonder deal hadden mensensmokkelaars en corrupte regimes gewonnen. Samen komen we hier sterker uit”, aldus de Moor die het akkoord omschrijft als een “revolutie”.
Volgens haar kan “Europa geen nieuwe mislukking meer permitteren” en moet er een definitief akkoord afgesloten worden tijdens het Belgische EU-voorzitterschap begin 2024. “We moeten tonen dat we kunnen samenwerken aan een hervorming van het migratiebeleid en dat Europa de lidstaten niet in de steek laat.”
KIJK. EU-lidstaten sluiten een “historisch” migratieakkoord, maar is het werkbaar? Staatssecretaris Nicole de Moor (CD&V) legt uit bij HLN LIVE
De Sutter: “Geïnspireerd door extreemrechts”
Petra De Sutter, vicepremier voor Groen in de federale regering en dus collega van De Moor, betreurt wat er in de tekst staat. “Dit is een akkoord dat duidelijk geïnspireerd wordt door het antimigratiediscours van extreemrechts”, zegt de minister tegen de radioredactie van VRT NWS. “Dat wordt gebruikt om mensen angst aan te jagen. Daardoor krijgen mensen die legitiem recht hebben op opvang het veel moeilijker. Ik betreur dat.”
België zou 957 migranten overnemen
De lidstaten spraken ook een verdeelsleutel af voor het aantal migranten dat ze overnemen. Voor België gaat het om 3,19 procent. In het geval van 30.000 relocaties (maar dat cijfer wordt dus elk jaar herzien), zou het om omgerekend 957 personen gaan.
N-VA: “Zwak en onwerkbaar”
Theo Francken, Kamerlid voor oppositiepartij N-VA en voormalig staatssecretaris voor Asiel en Migratie, reageert ontevreden op het akkoord. “Dit is een zwakke, onwerkbare en zelfs perfide regeling. Een migratiepact dat niet spreekt over push-backs en illegale migratie nog steeds gedoogt, is dan ook een maat voor niks.”
Enkel een nultolerantie voor illegale maritieme migratie en asielprocedures buiten onze Europese grenzen, kunnen deze chaos stoppen
Theo Francken, N-VA-Kamerlid
Hij gelooft er ook niet in dat de EU erin zal slagen om die snelle screening en terugkeer in de grenslanden te organiseren. “Die centra binnen de Europese grens zullen onvermijdelijk vol lopen op korte termijn en uitdraaien op de wachtkamer van Europa. Een massale terugkeer organiseren voor al die mensen die geweigerd worden, is dan ook bijna onmogelijk.” Francken blijft dan ook voorstander van een afhandeling van die procedures volledig buiten de Europese grenzen.
“Een poging tot illegale migratie mag dan ook nooit tot Europees verblijfsrecht leiden”, concludeert Francken. “Zolang de EU die aanvragen niet consequent afwijst, houdt ze het malafide systeem van mensensmokkel in stand. Enkel een waterdichte nultolerantie voor illegale maritieme migratie en asielprocedures buiten onze Europese grenzen, kunnen deze chaos stoppen.” Hij verwijst daarmee naar het Australische model dat hij al jaren bepleit.
Vlaams Belang “veroordeelt akkoord fel”
Vlaams Belang is ook niet te spreken over het akkoord van de Raad. De partij “veroordeelt het akkoord fel”. “Wat dit akkoord doet, is legale migratie bevorderen en het vermindert op geen enkele manier illegale migratie”, zegt partijvoorzitter Tom Van Grieken. “Men wil illegale migratie transformeren in legale migratie. De fundamenten voor een beleid dat migratie naar Europa afremt ontbreken volledig”, meent Van Grieken.
De fundamenten voor een beleid dat migratie naar Europa afremt ontbreken volledig
Tom Van Grieken, Vlaams Belang-voorzitter
Voor het Vlaams Belang is de verplichte spreiding van asielzoekers onaanvaardbaar. “Dat is niets minder dan een uitholling van de soevereiniteit van de lidstaten en eenvoudigweg symptoombestrijding”, stelt Van Grieken die zich aansluit bij de landen die het akkoord eveneens verwerpen, zoals Polen en Hongarije.
De partij gelooft ook niet in het systeem van de snelle screenings aan de buitengrenzen. Dat is volgens Van Grieken enkel “retoriek”. “Dat is in het verleden al geprobeerd in onder meer Griekenland”, klinkt het. “Met het gekende resultaat tot gevolg. Het wordt uiteraard nog ongeloofwaardiger wanneer men weet dat een gemiddelde asielprocedure in België, waar het asielsysteem erg sterk uitgebouwd is, 455 dagen aansleept.”
Dat migranten die niet voor asiel in aanmerking komen meteen zouden worden teruggestuurd, gelooft Van Grieken ook niet. “Al jarenlang is de EU bevoegd voor het terugkeerbeleid, met als praktisch resultaat dat niet eens een kwart effectief terugkeert”, aldus de voorzitter. De partij verwijst daarbij naar de Europese visumsancties tegen onwillige derde landen, die grotendeels bij aankondigingen zijn gebleven.
Expert vreest mensenrechtenschendingen door nieuw migratieakkoord
Volgens Ellen Desmet, professor migratierecht aan de UGent, zijn er een aantal risico’s verbonden aan het Europese akkoord over de bijsturingen aan het Europese asiel- en migratiebeleid. Zij vreest vooral dat het recht op vrijheid en de procedurele waarborgen zullen worden geschonden.
“Vanuit een mensenrechtenperspectief stel ik me vragen hoe mensen op een adequate wijze worden opgevangen bij de grensprocedure, want in de praktijk zullen zij waarschijnlijk systematisch worden vastgehouden”, aldus professor Desmet. Zij hekelt ook het feit dat de procedurele waarborgen, zoals het recht op een advocaat, in de praktijk onder druk zullen staan.
De migratie-experte vreest verder dat het akkoord in realiteit de druk op de landen aan de Europese buitengrenzen niet zal verlagen. “De criteria die nu staan in de Dublin-verordening blijven behouden, waardoor die landen verantwoordelijk zullen blijven voor het grootste deel van de aanvragen. Er is wel een solidariteitsmechanisme, maar uiteindelijk mag elk land kiezen hoe ze die solidariteit gaan invullen: ofwel mensen overnemen via relocatie ofwel betalen”, klinkt het.
Verder heeft professor Desmet haar bedenkingen bij de beloofde versnelde procedure, omdat ze vreest dat praktisch en juridisch niet alles op een zestal weken goed geregeld kan worden. Ook hekelt ze het feit dat kinderen die met hun familie reizen in de grensprocedure kunnen belanden, “wat risico’s inhoudt op schendingen van het kinderrechtenverdrag”.
20.000 euro per persoon
Het lukte de EU-landen jarenlang niet om tot een gezamenlijk asielbeleid te komen. Vooral zuidelijke landen als Italië en Griekenland klagen dat de anderen het hen alleen laten opknappen. West-Europese lidstaten willen pas helpen als de ‘aankomstlanden’ asielzoekers zelf opvangen en niet meer laten doorreizen naar hun voorkeursland, zoals ooit in Dublin is afgesproken. Oost-Europese landen als Hongarije weigeren hoegenaamd om migranten over te nemen.
Donderdag werd vooral nog over de cijfers, bedragen en doelstellingen onderhandeld. Er is overeengekomen dat jaarlijks 120.000 asielzoekers moeten worden gescreend aan de buitengrenzen en dat daarvoor minstens 30.000 plaatsen voorzien moeten worden.
Ook moeten elk jaar 30.000 asielzoekers over Europa gespreid worden op basis van het solidariteitsprincipe, maar net als bij de asielcapaciteit gaat het om een doelstelling die elk jaar geactualiseerd zal worden, in functie van de reële migratiestromen. Landen die geld op tafel willen leggen in plaats van migranten over te nemen, zullen daar 20.000 euro per persoon voor moeten betalen.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen heeft veel vragen bij Europees akkoord
“In praktijk zal dit een zeer moeilijk uitvoerbaar akkoord zijn.” Dat zegt Vluchtelingenwerk Vlaanderen in een reactie. “De politieke logica heeft hier doorgewogen”, klinkt het bij Joost Depotter, coördinator Beleid en Ondersteuning, in De Ochtend op Radio 1.
“België heeft een nieuw regeerakkoord waarin staat dat geen kinderen meer zullen worden opgesloten, om daarna langs de grote Europese poort een akkoord goed te keuren waarbij die grensprocedure, die erop neerkomt dat mensen in grote omheinde kampen aan de Europese buitengrenzen worden opgesloten, gaat toelaten dat families met kinderen systematisch in detentie geplaatst worden”, aldus Depotter.
De organisatie plaatst ook vraagtekens bij de beloofde snellere procedure aan de Europese buitengrenzen. “Vandaag nemen asielbeslissingen in België een tweetal jaar in beslag, ik ben benieuwd hoe ze dat op vijf weken willen organiseren”, zegt Depotter. Hij vreest verder ook dat er vooral problemen zullen zijn bij Sahel-landen, omdat veel van die inwoners door klimaatomstandigheden in slechte omstandigheden terechtkomen, maar dat nog niet onder de internationale bescherming valt.
“In praktijk zal dit een zeer moeilijk uitvoerbaar akkoord zijn”, besluit Depotter. “Ik denk dat er op politiek vlak de absolute noodzaak was om het beeld te kweken dat ze controle krijgen op het migratieverhaal. De politica logica heeft doorgewogen in plaats van het idee ‘hoe gaat dit werken?’.”
