Oekraïne meldt eerste zeges in tegenoffensief - Bijna 100 gevangen Oekraïense soldaten bevrijd in ruil met Rusland

Door de vernietiging van de Kachovka-stuwdam dinsdag is het waterpeil van het reservaat op de Dnipro-rivier, dat ook de kerncentrale van Zaporizja koelt, sterk gedaald. Volgens het Internationaal Atoomagentschap IAEA zijn er grote verschillen in de gegevens over de waterstanden in het reservoir en wil ter plaatse duidelijkheid scheppen door ze zelf te controleren. 

Indien het waterpeil te sterk zakt, kan er geen koelwater meer gepompt worden in de stilgelegde reactoren en het nucleair afval. De centrale kan dan wel nog beroep doen op koelbassins, die voldoende water bevatten voor enkele maanden. Experts hebben vanwege de oorlog in Oekraïne echter weinig vertrouwen in die tussenoplossing en maken zich zorgen over de veiligheid.

IAEA-directeur Rafael Grossi, die volgende week naar Kiev en naar de kerncentrale van Zaporizja reist, benadrukte vandaag dan ook dat de IAEA toegang nodig heeft tot de elektrische installaties van de kerncentrale. Hij wil ook extra waarnemers naar de kerncentrale sturen.

Het Oekraïense leger heeft zondag de inname van drie dorpen in Donetsk, in het zuiden van Oekraïne, gemeld. Het gaat om de eerste overwinningen in het offensief van Kiev tegen de Russische troepen in dit deel van het front.

Eerder werd al melding gemaakt van een eerste zege in Blahodatne, een dorp in regio Donetsk. Later op de dag deelde Oekraïne ook nieuws van de herovering van het dorp Neskusjne, eveneens in Donetsk. "Neskujsne valt weer onder de Oekraïense vlag", klonk het. Vanavond verklaart de Oekraïense viceminister van Defensie dat ook Makarivka, een dorpje in de buurt van Blahodatne, opnieuw in Oekraïense handen is.

Rusland gaf voorlopig geen commentaar op de claims. Russische militaire bloggers verklaarden echter dat Blahodatne verlaten was omdat de Russische soldaten vreesden omsingeld te worden. Ook het dorp Lobkove zou heroverd zijn door de Oekraïners.

Rusland en Oekraïne hebben vandaag gelijktijdig de terugkeer van bijna honderd soldaten van beide partijen aangekondigd. 

Het Russische ministerie van Defensie zei op Telegram dat 94 Russen in Oekraïens gevangenschap waren vrijgelaten na onderhandelingen en dat ze naar een medische instelling worden gebracht voor onderzoek. 

Het hoofd van de Oekraïense presidentiële administratie, Andriy Yermak, kondigde aan dat 95 militairen waren teruggekeerd, waaronder enkele gewonden. Onder hen waren leden van de nationale garde en grenswachten. Yermak zei dat de vrijgelatenen in actie waren gekomen in de buurt van Marioepol, van de kerncentrale van Tsjernobyl, van Serpent Island in de Zwarte Zee en van Bachmoet.

Oekraïne moet "stevige en langjarige" veiligheidsgaranties van de NAVO krijgen, op de top in Vilnius van volgende maand. Jaap de Hoop Scheffer, voormalig secretaris-generaal van de NAVO, hoopt en verwacht dat die afspraken ook worden gemaakt. "Dan is het niet nodig dat er wordt meegevochten in Oekraïne", zei hij in het Nederlandse tv-programma Buitenhof.

De Nederlander reageert daarmee op uitspraken van zijn opvolger Anders Fogh Rasmussen die deze week in een interview zei dat sommige NAVO-landen wellicht bereid zijn Oekraïne binnen te trekken als er op de NAVO-top in Vilnius geen veiligheidsgaranties aan Oekraïne worden gegeven. De Hoop Scheffer denkt niet dat er een "reële kans" bestaat dat NAVO-landen gaan meevechten.

Het zou bovendien riskant zijn, waarschuwt De Hoop Scheffer. Stel dat NAVO-bondgenoot Polen gaat meevechten, dan vreest hij dat de Russische president Vladimir Poetin ervan uitgaat in oorlog te zijn met de NAVO. Als Poetin dan vervolgens een stukje Polen ingaat en Polen artikel 5 van de NAVO inroept, "komen we wel in erg modderige wateren terecht", analyseert De Hoop Scheffer. Artikel 5 zegt dat een aanval op één, een aanval op allen is.

De voormalige secretaris-generaal van de NAVO (2004-2009) vindt het daarom belangrijk dat de NAVO volgende maand langjarige veiligheidsgaranties aan Oekraïne geeft. "Zodat Poetin het nooit meer in zijn hoofd zal halen" om een ander land binnen te vallen.

Als de NAVO-lidstaten, inclusief de Verenigde Staten, instemmen met die veiligheidsgaranties, is dat een "omslagpunt". "Maar dan zullen ook alle NAVO-lidstaten, inclusief Nederland, die verplichting financieel en politiek moeten aangaan", zei De Hoop Scheffer.

Hij benadrukte dat het om de toekomst van Europa gaat. "Als Rusland deze oorlog wint, dan zal het Europa dat we nu kennen, het Europa met veel meer vrede in ons DNA dan oorlog, teloorgaan."

Rusland zegt zondag een aanval te hebben tegengehouden van Oekraïense onbemande boten tegen een van zijn oorlogsschepen dat patrouilleerde in de Zware Zee, in de buurt van twee gaspijpleidingen die Russisch gas naar Turkije voeren.

"De Oekraïense troepen hebben vergeefs geprobeerd het schip Priazovje van de Zwarte Zeevloot aan te vallen met behulp van hogesnelheidsboten zonder bemanning", aldus het Russische ministerie van Defensie op de berichtenapp Telegram.

Volgens het ministerie vond de aanval plaats in de nacht van zaterdag op zondag toen het oorlogsschip zijn missie vervulde om "de veiligheid te verzekeren aan de pijpleidingen Turkish Stream en Blue Stream in het zuidoostelijke deel van de Zwarte Zee. Het Russische schip slaagde erin alle Oekraïense boten te vernielen en raakte zelf niet beschadigd.

Rusland meldde al een gelijkaardige aanval op 24 mei, toen het patrouilleschip Ivan Khours werd aangevallen door onbemande vaartuigen in de exclusieve economische zone van Turkije.

Volgens Moskou voerde tijdens de twee aanvallen een Amerikaanse RQ-4B-verkenningsdrone "verkenningen uit in het luchtruim van het centrale gedeelte van de Zwarte Zee".

Oekraïne laat weinig los over de veroveringen van de afgelopen dagen. Het offensief is volop gaande en her en der zijn Russische linies doorbroken. Zo ook in de plaats Blahodatne, in de regio Donetsk, waar opvallend genoeg wel beeld vandaan komt. Hier is te zien hoe militairen er de Oekraïense vlag uithangen. De info is niet officieel geverifieerd.

De Oekraïense autoriteiten zoeken nog naar vermisten na de verwoesting van de Kachovka-dam in het zuiden van Oekraïne. Van 29 mensen is niet bekend waar ze zijn gebleven.

Door de dambreuk dinsdag is een grote hoeveelheid water via de Dnipro-rivier richting het zuiden gestroomd. Op de noordelijke oever, waar Oekraïne het voor het zeggen heeft, staan bijna 3.800 huizen in meer dan dertig plaatsen onder water. 

Het gemiddelde waterpeil in overstroomde gebieden staat zondag op 4,18 meter, ruim een halve meter lager dan een dag eerder. Er zijn 1.400 Oekraïense reddingswerkers betrokken bij reddings- en schoonmaakoperaties.

Ook op de door de Russen bezette oever zouden nog evacuaties plaatsvinden. In beide gebieden zijn duizenden mensen in veiligheid gebracht, ook zijn veel mensen zelf vertrokken. Door de overstromingen zijn voor zover bekend dertien mensen om het leven gekomen. 

Het is nog niet duidelijk wat voor gevolgen de dambreuk op de lange termijn zal hebben voor het getroffen gebied. Er wordt onder meer gevreesd voor grote ecologische gevolgen. Ook voor de oorlog zijn er consequenties.

"Er is op dit moment amper een voorwaarde om een akkoord te sluiten met Oekraïne", zei Kremlin-woordvoerder Dmitry Peskov zondag op de Russische staatstelevisie. "Bovendien is er geen basis voor enige vorm van dialoog."

De Oekraïense strijdkrachten hebben volgens inschattingen van westerse deskundigen in hun offensief tegen het Russische leger plaatselijke successen geboekt in het gebied van Zaporizja in het zuiden van het land. 

Er werd vooruitgang geboekt in het westen van het gebied en ten zuidwesten en zuidoosten van de stad Orikhiv, zo deelde de Amerikaanse denktank Institute for the Study of War in Washington mee.

Het Oekraïense offensief speelt zich naar verluidt op vier delen van het front af. Het Russische leger zei van zijn kant dat de aanvallen in de gebieden van Zaporizja en Donetsk en in de stad Bachmoet succesvol afgeslagen waren.

Hoe gaat het met het tegenoffensief van Oekraïne? Het land zelf laat er niets over los, en Rusland laat maar al te graag verwoeste Leopard-2-tanks en andere westerse gevechtsvoertuigen zien.

Volgens het Britse ministerie van Defensie heeft Oekraïne de afgelopen 48 uur aanzienlijke operaties uitgevoerd in verschillende oostelijke en zuidelijke delen van het land, waarbij de Russische verdediging op sommige plaatsen is doorbroken.

"In sommige gebieden hebben de Oekraïense troepen waarschijnlijk goede vooruitgang geboekt en zijn ze de eerste linie van de Russische verdediging binnengedrongen. In andere gebieden is de Oekraïense vooruitgang langzamer geweest", meldt het Britse ministerie, dat spreekt van wisselende prestaties van het Russische leger. "Sommige eenheden voeren waarschijnlijk geloofwaardige verdedigingsoperaties uit, terwijl andere zich wanordelijk hebben teruggetrokken."

Er zijn beelden opgedoken die laten zien hoe Oekraïense troepen een Russische positie aanvallen aan het front in Oekraïne. Ze tonen een glimp van wat zich momenteel afspeelt in de vuurlinies. Lees er hier meer over.

De Oekraïense president heeft vandaag bij een persconferentie in Kiev gezegd dat tegenoffensieve en defensieve operaties plaatsvinden in Oekraïne. Hij haalde echter zijn schouders op en trok minachtend zijn wenkbrauwen op toen hem gevraagd werd om te reageren op de uitspraak van de Russische president Poetin, die gisteren liet horen dat het langverwachte Oekraïens tegenoffensief begonnen was. 

Zelensky was terughoudend en loste geen verdere details. Hij zou niet onthullen in welk stadium de Oekraïense operaties zich bevonden, klonk het. Zijn generaals zijn echter "allemaal in een goed humeur." "Geef dat maar door aan Poetin", eindigde Zelensky met een glimlach. 

Protestacties van landbouwers aan de Pools-Oekraïense grensovergang van Dorohusk leiden tot lange files. Zowat 450 vrachtwagens stonden te wachten aan de Oekraïense kant van de grens, zei een woordvoerder van de douane aan het Poolse persbureau PAP. De wachtrij voor vrachtvervoer was naar verluidt 13 kilometer lang.

Poolse boeren blokkeren de grensovergang sinds vrijdag. Ze protesteren tegen de daling van de prijzen die veroorzaakt wordt door de import van graan en andere landbouwproducten uit Oekraïne. Ze willen er ook de aandacht op vestigen dat ze de financiële hulp die door de Poolse regering beloofd werd, nog niet ontvangen hebben.

Minister van Landbouw Robert Telus reisde vrijdagavond naar Dorohusk. "In de onderhandelingen heb ik beloofd dat we al het mogelijke zullen doen om ervoor te zorgen dat de eerste fondsen in juni naar de landbouwers gaan", zei Telus.

Oekraïne is een van de grootste graanexporteurs van de wereld. Toen Rusland in de oorlog tegen Oekraïne handelsroutes blokkeerde, was Polen bereid het Oekraïense graan via haar grondgebied te laten passeren, maar een deel van het graan kwam op de Poolse markt terecht, onder meer omdat de havens onvoldoende capaciteit hadden om het transport te verwerken. Daardoor daalden de prijzen.

Oekraïense troepen zijn de afgelopen dag tot 1.400 meter opgerukt op “verschillende delen” van de frontlinie nabij de oostelijke stad Bachmoet, zegt een woordvoerder van het Oekraïense leger vandaag.

Eerder deze week werden al een reeks soortgelijke winsten in de buurt van Bachmoet aangekondigd. Vorige maand zei Rusland Bachmoet volledig in handen te hebben na de langste en bloedigste strijd van de oorlog in Oekraïne.

Sergej Cherevaty, de militaire woordvoerder, zei ook dat Russische troepen hadden geprobeerd een tegenaanval uit te voeren, maar daar niet in geslaagd waren.