Geen redders, geen andere zwemmers: “Zwemmen in open water: dat is de complete vrijheid”
Het wordt snikheet, en dus gaan we massaal verkoeling zoeken. Aan de zee, in provinciale plassen en sommigen, al dan niet stiekem, in open water. “Alleen mogen zwemmen waar er redders zijn, dat vind ik betuttelend.”
“Open water vervangt dokter én psycholoog”
Chantal: “Weer of geen weer, ik ga. Het is mijn passie. Mijn lang leven. Het is verstand op nul, en zwemmen.” — © Wim Kempenaers
Chantal is administratief bediende op een school, maar ze begon ook met zwemles geven aan kinderen en ze haalde haar brevet als redder. “Zo kreeg ik de zwemmicrobe te pakken. En dan, via de Vlaamse Zwemfederatie, heb ik het zwemmen in open water leren kennen. Het voelde aan als de complete vrijheid. Nu zwem ik minstens drie keer per week, en ik zou het elke dag doen als mijn werk en mijn huishouden het zouden toelaten. Vanaf dat het water wordt opengesteld in mei, tot eind september, zwem ik. Altijd in Hazewinkel, een grote plas in Willebroek. En weer of geen weer, ik ga. Het is mijn passie. Mijn lang leven. Het open water, dat vervangt de dokter en de psycholoog. Het is verstand op nul, en zwemmen. Ik ga altijd op mijn eentje, en ik voel me vrij. In een zwembad bots je altijd wel op iemand die in je baan zit. In het open water zit ik in niemands weg.”
Hazewinkel in Willebroek is de favoriete zwemplek van Chantal De Kort.
En toch. Er zouden in Vlaanderen meer zwemplekken in open water moeten zijn, vindt Chantal. “Maar ik wil niet zomaar ergens in de vaart springen. Ik ga alleen zwemmen waar en wanneer ik mag. En altijd met een wetsuit of een boei, zodat ik blijf dobberen als er iets zou gebeuren. Het probleem is: er is een tekort aan redders. Het is altijd smeken om redders te hebben, ook in Hazewinkel.”
“Dat gevoel van eindeloosheid, dat vind je niet in een zwembad”
Koen: “Ik doe niets liever dan rugslag. Ik zwem, ik kijk naar boven en ik zie twee rijen populieren, met af en toe een vogel die passeert, of een wolk.” — © Foto Kurt
Koen heeft iets met water. Heeft altijd geroeid en gezwommen, woonde op een woonboot en later langs de Damse Vaart, in Brugge. “Maar ik mocht aan mijn huis niet zwemmen. Ik vond dat bizar. Ik had water voor de deur, maar ik moest zeven kilometer fietsen naar Damme, waar zwemmen in de vaart werd gedoogd.”
Tien jaar geleden richtte hij de Langerei Zwemmers op. Hij pushte het bestuur van zijn stad om actie te ondernemen rond openwaterzwemmen, en kreeg gedaan dat een strook Damse Vaart van een kleine kilometer zwemzone werd. Afgelopen week kwam nog in het nieuws dat de stad Brugge die zwemstrook zal onderhouden, om de openwaterzwemmers ter wille te zijn.
Prachtig, vindt Koen. Maar het zou meer mogen zijn. “In België is zwemmen in open water verboden, tenzij het expliciet wordt toegestaan. Ik pleit voor het Nederlandse model, waarbij zwemmen overal is toegelaten tenzij het expliciet verboden is. Het is zoals fietsen. Je mag dat overal, maar niet waar het gevaarlijk is, zoals op de autosnelweg.”
“Vroeger deed ik het: zwemmen waar het niet mocht. Nu ga ik waar het mag. In de Damse Vaart, mijn favoriete zwemplek, met een fantastische waterkwaliteit. Of in de Sint-Pietersplas. Kijk: zwemmen in open water is de gemakkelijkste en gezondste manier om aan sport te doen. Lopers kennen de runner’s high, ik ken de swimmer’s high. Je begint te zwemmen - een halfuur gewoon rechtdoor - en je hoofd wordt leeg. Dat gevoel van eindeloosheid, dat vind je niet in een zwembad. In de Damse Vaart doe ik niets liever dan rugslag. Ik zwem, ik kijk naar boven en ik zie twee rijen populieren, met af en toe een vogel die passeert, of een wolk. Als ik daar zwem, dan is het alsof ik helemaal alleen in de natuur ben.”
“Er zijn zoveel mooie plaatsen waar het niet mag”
Anke: “Wanneer je in open water zwemt, valt alles stil. Je gedachten gaan weg. Het enige wat je hoort, is de cadans van je slag. Zo raak je een beetje in trance.” — © Foto Kurt
Anke heeft er haar levensdoel van gemaakt: zo veel mogelijk mensen aan het zwemmen krijgen in open water. “Ik heb altijd gezwommen. Voor een triatlon ben ik beginnen te zwemmen in open water. In coronatijd waren de zwembaden dicht, dus ben ik nog meer het open water gaan opzoeken. En elke keer gaf het mij een boost. Het is er altijd zalig rustig. Je ziet er de zon opkomen en glinsteren op het water. Het gevoel van ondergedompeld te zijn in de natuur, letterlijk, is met niets te vergelijken.”
“Elk open water heeft zijn eigen schoonheid, maar in zee zwemmen, blijft subliem. Misschien omdat ik ben opgegroeid in Knokke, maar vooral omdat je je moet aanpassen aan wat de zee doet. In de zomer vind je me elke dag in open water, vaak in de Sint-Pietersplas in Brugge. Ik geef les, met mijn organisatie SwimTribe, en na mijn lessen zwem ik zelf.”
“Goeie plekken vinden in Vlaanderen om te zwemmen, blijft een moeilijk punt. Er zijn zoveel mooie plaatsen waar het niet mag, waar je niet ten volle kan genieten. Maar tegelijk begrijp ik waarom het gelimiteerd wordt. Mensen overschatten zichzelf soms. En ze onderschatten hoe het is om voor het eerst in donker water te zwemmen, zonder waterkant om even te rusten. Maar mijn grote passie is om hen daarin wegwijs te maken. En er is niets wat me zoveel voldoening geeft als een leerling die uit het open water komt, met een grote smile op het gezicht.”
Ze zijn overigens met steeds meer, de openwaterzwemmers. “Het zit ongelofelijk in de lift. Mensen willen meer dingen buiten doen, meer de natuur opzoeken. Meer rust vinden ook, omdat de rush van het leven zo groot wordt. En wanneer je in open water zwemt, valt alles stil. Je gedachten gaan weg. Het enige wat je hoort, is de cadans van je slag. En je raakt een beetje in trance.”
“Alleen mogen zwemmen waar er redders zijn, dat vind ik betuttelend”
Katelijne heeft léren zwemmen in open water. “In de vaart, in Schoten, waar ik ben opgegroeid.” Nu zwemt ze, zoveel als ze kan, in de zwemvijver van het Boekenbergpark. Het is zowat de enige plek in Antwerpen waar zwemmen in open water is toegelaten. “Ik herinner me dat van vroeger als een wat viezige plas. Nu is het een prachtige ecologische zwemvijver, waar heel veel mensen van kunnen genieten.”
Soms té veel. “Op warme dagen, wanneer iedereen snakt naar verfrissing, kan het erg druk zijn. Dan zou het fijner zijn om op rustigere plekken, helemaal in de open natuur, te zwemmen. Maar de wetgeving in ons land is bekrompen, op dat vlak. Je mag nergens zwemmen, tenzij er redders zijn. Ik vind dat betuttelend. Geregeld sterven fietsers in het verkeer, maar toch mogen we overal fietsen. Ik wil overal kunnen zwemmen.”
“Uiteraard weet ik dat water gevaarlijk kan zijn. Ga je zwemmen op een onbekende plek? Doe het dan best niet alleen, ga niet te ver van de kant. Maar zwemmen in natuurlijk water is zo’n zalige sport. Je wordt gedragen door het water. Heb je een dip? Ga buiten zwemmen, en je komt herboren uit het water.”
“Ik heb het weleens gedaan, hoor. Op andere plekken gezwommen, waar het niet mocht. Maar je kan daar dus voor beboet worden. En daarin zijn we de uitzondering. Vorige maand was ik nog in Zweden, het land van de meren. Als ik ging stappen, had ik altijd een grote handdoek in mijn zak, om een paar keer per dag het water in te gaan. Het is een passie. In natuurlijk open water zijn, is gezond. Het herbront.”
“Ik ben verhuisd. Nu moet ik maar een minuut stappen om te kunnen zwemmen”
Olivier: “Water zonder chloor is veel zachter voor de huid. Het riekt ook niet zo.” — © Wim Kempenaers
“Toen ik een tiener was, gingen we met de kameraden zwemmen waar en wanneer we maar wilden. In vijvers te lande, in rivieren in de Ardennen, in de zee. Nu ben ik daar niet meer zo’n held in, maar ik blijf het heerlijk vinden: zwemmen in natuurlijk buitenwater.”
“Water zonder chloor is veel zachter voor de huid. Het riekt ook niet zo. En het is kouder dan in het zwembad, zeker in het voorjaar en het najaar is het superverkwikkend. Ik zwem ook in de winter. Dat is anders. Ik zeg niet dat je er masochistisch voor moet zijn, maar toch.”
“Als je zwemt in open water, zwem je ook in de natuur. Er zit leven in dat water: vissen, salamanders. Bomen errond. Ik ben geen zweverig type, maar het geeft me toch een gevoel van verbondenheid met de natuur. En het is even weg zijn van de drukte van de stad.”
“Ik woon in Antwerpen, en toen ik moest verhuizen, vond ik een nieuwe woonplek vlak bij het Boekenbergpark, met zijn zwemvijver. Ik wist: Dat moet ik hebben. Ik stap de deur uit, en na een minuut ben ik aan het water. Het pikte dus wel toen de stad Antwerpen deze lente besliste om de zwemvijver van Boekenberg maar beperkt te openen: op woensdag-, zaterdag- en zondagnamiddag. Gelukkig kwamen daar donderdag en vrijdag bij, na fel protest en een massaal ondertekende petitie van Outdoor Swimming Belgium (de organisatie die ijvert voor het recht op buitenzwemmen, red.). Het toont eens te meer hoeveel nood er is aan open water om te zwemmen.”
