Aantal kernwapens neemt toe: vooral China, India en Noord-Korea breiden hun arsenaal uit

Volgens de denktank waren er in januari dit jaar zo'n 12.512 kernkoppen. 9.576 daarvan zijn voor potentieel gebruik en dat zijn er 86 meer dan vorig jaar.

De meeste van die wapens zijn Amerikaans of Russisch en een groot deel van hun arsenaal is historisch. De nieuwe wapens zijn volgens het SIPRI vooral van China. Vorig jaar had het nog 350 operationele kernkoppen, dit jaar 410. 

Uit het onderzoek blijkt dat ook India, Pakistan en vooral Noord-Korea hun arsenaal aan het uitbreiden zijn. Het SIPRI schat dat die laatste nu 30 kernkoppen heeft en voldoende splijtstof heeft voor 50-70 kernkoppen.

Het instituut merkt wel op dat het slechts om schattingen gaat. Sinds de Russische invasie in Oekraïne zijn enkele landen, waaronder Rusland, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk, minder transparant over hun kernwapenarsenaal.

In 2021 onthulden satellietbeelden dat China honderden nieuwe raketsilo's aan het bouwen was in het noorden van het land. "China is begonnen met een aanzienlijke uitbreiding van zijn nucleaire arsenaal", zegt Hans Kristensen van de denktank en directeur van het Nuclear Information Project bij de Federation of American Scientists (FAS). "Het wordt steeds moeilijker om deze trend te rijmen met China’s doel om alleen het minimum aan kernwapens te hebben dat nodig is om zijn veiligheid te handhaven."

Ook Wannes Verstraete verwacht de komende jaren een structurele uitbreiding van hun kernwapenarsenaal. Hij is doctoraatsonderzoeker aan het departement politieke wetenschappen van de VUB en is verbonden aan het Egmont Instituut voor Internationale Betrekkingen

"Waarschijnlijk probeert China op hetzelfde niveau te komen als tegenstanders zoals de Verenigde Staten. Samen met Rusland hebben zij het grootste kernwapenarsenaal, met een goed uitgebouwde nucleaire triade."

Een land dat over een nucleaire triade beschikt, kan kernwapens vanop land, vanuit de lucht en vanuit de zee (via onderzeeërs) afvuren. "China is dat ook volop aan het ontwikkelen en wil ook grotere aantallen kernwapens hebben om een robuustere triade mogelijk te maken", zegt Verstraete.

Zo'n triade is belangrijk voor een kernmacht om kernwapens als afschrikmiddel te kunnen inzetten. "Je bent minder geneigd om een ander land eerst nucleair aan te vallen, als je een vijandige kernaanval kan beantwoorden met raketten vanuit onderzeeërs. Zo'n capaciteit zorgt dus voor wederzijdse ontrading en strategische stabiliteit." 

Met een luchtcomponent kan een kernmacht makkelijker stap voor stap escaleren of de-escaleren. Door bijvoorbeeld meer vliegtuigen die kernwapens kunnen dragen naar een bepaald gebied te sturen, geeft het land een signaal aan de tegenstander. Door met die vliegtuigen extra oefeningen te doen, geeft die een volgend signaal. Dat is met een gewone silo moeilijker.

Ook de Westerse erkende kernmachten, de VS, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk zijn hun kernwapens aan het moderniseren. Zo verhoogde het Verenigd Koninkrijk in 2021 zijn plafond voor het aantal kernkoppen van 225 naar 260.

Of er al extra koppen zijn, is niet duidelijk. De Britse regering wil haar hoeveelheden kernwapens, kernkoppen of raketten niet langer openbaar maken door de wereldwijde spanningen.

Die evolutie past alvast niet in de geest van het non-proliferatieverdrag van de Verenigde Naties, zegt Verstraete. Dat verdrag moest het bezit en de verspreiding van kernwapens beperken. "Die opbouw is een U-bocht van de voorgaande jaren", zegt Verstraete.

"Na het eerste nucleaire tijdperk, dat tot het einde van de Koude Oorlog liep, lag de nadruk vooral op de afbouw van het aantal kernwapens", legt hij verder uit. "Nu zien we dat China meer en modernere kernwapens maakt. We zitten in een nieuw nucleair tijdperk. Dat wordt gekenmerkt door meer competitie tussen de grootmachten."