Gent krijgt gedenkplaats voor 58 gefolterde en geëxecuteerde heksen
Gent zal in het najaar een herdenkingsplaat inhuldigen voor de slachtoffers van de heksenvervolging in de stad. De plaat komt er aan de Donkere Poort in het Prinsenhof. "Er zullen 58 slachtoffers herdacht worden", klinkt het. Er komt ook een lessenpakket voor scholen over de vervolging in de 16e en 17e eeuw.
"Er is de voorbije maanden doorgedreven historisch onderzoek gebeurd door specialisten. Ze hebben het procesdossier en vele archieven doorgenomen. Op basis daarvan is een lijst opgesteld van 58 mensen die het slachtoffer zijn geworden van heksenvervolging in de 16e of 17e eeuw. Dat is een pak meer dan de 20 waarvan eerder sprake. We gaan al deze slachtoffers in ere herstellen met een gedenkplaat aan het Prinsenhof. Op die locatie, aan de Donkere Poort, worden nu ook al de slachtoffers van de godsdienststrijd herdacht, uit dezelfde periode", zegt schepen Sami Souguir (Open VLD) na een vraag van Anne Schiettekatte (Vooruit).
Historica Maartje Van der Laak deed onderzoek naar de vermeende en vervolgde heksen in Gent
Historica Maartje Van der Laak stelde de nieuwe lijst op. "Het was een huzarenwerk om alle bronnen opnieuw uit te pluizen. Het is heel fijn dat we de kans kregen van de stad om dieper op onderzoek te gaan. We zien dat er voor 1500 vooral sprake is van zaken rond zwarte magie. Mensen geloofden daar toen in. In de helft van de gevallen waren de beschuldigden dan ook mannen. Later, tijdens de echte heksenwaan, is de focus echt verschoven naar de vrouwen. Onder meer door enkele pamfletten vol vrouwenhaat. Dan werd de verhouding 80 procent vrouwelijke verdachten, tegenover 20 procent mannen."
Zondebokken
"We hebben in Gent nu een lijst met 43 vrouwen- en 15 mannennamen. In de stad was de vervolging het ergste tijdens 1601 en 1604. We zien dat er dan zondebokken werden gezocht. Er is net een oorlog voorbij, er heerst economische crisis, er is een klimaatcrisis. De mensen zijn bang en vinden slachtoffers in stereotiepe beelden."
Het verhaal van Annekin Van Laere
Annekin Van Laere is één van de namen die op de nieuwe gedenkplaat zal staan. De man leefde in de 16e eeuw en verdiende zijn boterham als waarzegger. "Dat zorgde natuurlijk al meteen voor verdachtmakingen. De man werd in 1527 beschuldigd van een pact met de duivel. Hij werd gefolterd en bekende uiteindelijk, uiteraard onder druk", vertelt Van der Laak. "De man werd vrijgelaten, maar mocht de stad niet verlaten. Hij werd met een gloeiende pook gebrandmerkt, op de wang. Hij moest vergiffenis vragen aan het stadsbestuur, op zijn knieën. En, elke donderdag bracht hij een kaars naar de Sint-Baafskathedraal." Het mocht uiteindelijk allemaal weinig baten. "Zeven jaar later is hij opnieuw opgepakt, kaalgeschoren en onthoofd op het Veerleplein."
"Op de gedenkplaat komen de namen van Van Laere en de 57 andere slachtoffers." Ook de datum van veroordeling, en de manier waarop ze overleden zijn, zal meegegeven worden", zegt schepen Souguir. Aan de gedenkplaat wordt ook een QR-code voorzien. Bezoekers kunnen die inscannen en zo meer te weten komen. De bedoeling is dat de plaat in het najaar wordt ingehuldigd. "De aanvraag loopt", zegt Souguir.
Educatief project
"We gaan verder dan enkel de namenlijst. We willen het inhoudelijke verhaal achter deze vervolging goed uitleggen. Daarom werkt onze dienst Historische Huizen aan een website en een educatief project voor het onderwijs."
Van der Laak doet intussen een oproep om de heksen overal in ere te herstellen. "Ook in Gent zijn er een aantal namen van niet-inwoners die niet op de gedenkplaat zullen staan, maar die wel het slachtoffer zijn geworden van vreselijke en onterechte vervolging. Er moet een landelijke erkenning van die gruwel komen én eerherstel."
