‘Ook al viel de term niet, het werd duidelijk hoe de moord op Uyttersprot een schoolvoorbeeld is van femicide’

Wat is het verdict in de zaak Ilse Uyttersprot?

“Jürgen Demesmaeker (52) werd veroordeeld tot dertig jaar cel voor de moord op Ilse Uyttersprot (53). Daarnaast wordt hij ook vijf jaar ter beschikking gesteld van de strafuitvoeringsrechtbank. De jury hield rekening met de zeer gewelddadige feiten en met zijn strafregister. ‘Hij maakte zich al meermaals schuldig aan partnergeweld en is potentieel nog steeds gevaarlijk’, aldus het arrest. De aanklager had levenslang gevraagd, maar volgens de jury waren er toch enkele verzachtende omstandigheden. Zo heeft Demesmaeker zich spontaan aangegeven bij de politie en werkte hij mee met het onderzoek.”

Was dit nu een duidelijk geval van femicide?

“In het strafwetboek staan alleen genderneutrale termen, zoals moord en doodslag. Vrouwenorganisaties pleiten er al lang voor om femicide ook in het strafwetboek op te nemen. Dat is een moeilijke discussie, omdat het de suggestie creëert dat het erger is als een vrouw het leven laat dan een man. Anderzijds is partnergeweld wel een probleem dat vooral vrouwen op een dramatische manier treft.

“Ook al viel de term niet tijdens dit assisenproces, wel werd duidelijk hoe de moord op de oud-burgemeester van Aalst een schoolvoorbeeld is van femicide. Tijdens de debatten was duidelijk te zien hoe het geweld opbouwde tot het escaleerde in de gruwelijke moord op Ilse Uyttersprot. De relatie tussen Demesmaeker en Uyttersprot startte met wat experts de ‘honeymoonfase’ noemen, waarbij Demesmaeker zijn nieuw lief de hemel in prees. Daarna bleek hij jaloers en bezitterig. Hij wilde altijd bij haar zijn en eiste alle aandacht op van Uyttersprot. Toen zij dat niet meer wilde, vermoordde hij haar.

“Ook de getuigenissen van de ex-partners waren in dat verband ontluisterend. Demesmaeker was eerder al zeer gewelddadig. Hij werd al veroordeeld voor stalking. Een vrouw die tot 2012 met hem samenwoonde vertelde hoe hij haar had proberen wurgen. Dat zijn rode vlaggen als het gaat over femicide. Hoe tragisch ook, deze zaak kan wel helpen om femicide zichtbaar en bespreekbaar te maken.”

Wat is er veranderd sinds de dood van Ilse Uyttersprot?

“Na de moord op Uyttersport kwam er een spot te staan op femicide. Niet alleen werd vorig jaar een wetsontwerp goedgekeurd dat voorziet in de registratie van femicides en gendergerelateerde dodingen, er is ook veel meer gevoeligheid voor gekomen bij politiediensten. Dat is nodig, zo bleek uit de getuigenissen op het proces. Een ex-partner van Demesmaeker vertelde hoe ze in 2012 wandelen gestuurd werd toen ze op het politiekantoor van Aalst aangifte wilde doen wegens partnergeweld.

“Intrafamiliaal geweld zal in de toekomst ook zwaarder bestraft kunnen worden. Eind vorig jaar bereikte de federale regering een akkoord over het nieuwe strafwetboek. Daarin staat dat wie zijn partner doodt zonder voorbedachten rade, ook levenslang zal kunnen krijgen.”

Wat leren we uit dit proces?

“De impact van partnergeweld is enorm. Ex-vrouwen die kwamen getuigen, verklaarden hoe bang ze nog altijd van Demesmaeker zijn. Sommigen durfden hem niet aankijken. Een politieagente met wie hij een verleden heeft, voelde zich erg onder druk gezet doordat Demesmaeker haar 38 keer vanuit de gevangenis probeerde te contacteren. Ze zat in elkaar gedoken in de getuigenstoel toen ze vertelde over haar relatie met de beschuldigde.

“Passeerden in de assisenzaal: de uitbaatster van een wellnesszaak, een politieagente en een gemeenteambtenaar. Ze omschreven Demesmaeker als een energievreter, manipulatief, bezitterig en dominant. Rode draad in hun getuigenissen: ze vertelden hoe charmant hij in het begin was, maar hoe ze zich geleidelijk aan gemanipuleerd en geïsoleerd voelden. Op het proces werd het cliché doorprikt dat enkel kwetsbare vrouwen slachtoffer worden van partnergeweld.”