‘Gemiddeld heb je drie minuten om het huis te ontvluchten bij een woningbrand’: experts delen tips die het verschil kunnen maken

Sommige nieuwsberichten blijven meer aan de ribben kleven dan andere. Maandag kwam zo’n bericht uit Gent. Daar sprong een moeder uit het raam om een brand te ontvluchten. Ze brak haar voeten maar wist te overleven. Haar man liep volgens krantenberichten terug het huis in om de kinderen te redden. Uiteindelijk kwamen zowel hij als de negen maanden oude baby en vierjarige kleuter om het leven.

Gemiddeld sterft er in België wekelijks iemand in een woningbrand. Dat blijkt uit cijfers die Leef Brandveilig bijhoudt (zie grafiek). Leef Brandveilig is een organisatie die sensibiliseert rond brandveiligheid en deel uitmaakt van Oscare vzw, een nazorg- en onderzoekscentrum voor mensen met brandwonden en littekens. Allicht zijn de cijfers een onderschatting. De organisatie moet zich bij gebrek aan officiële statistieken baseren op krantenartikelen.

“Gemiddeld heb je drie minuten de tijd om het huis te ontvluchten bij een woningbrand”, zegt Bjorn Bryon, woordvoerder van de Gentse brandweer. Vroeger zei de brandweer nog dat mensen bijna een kwartier de tijd hadden om het huis uit te raken. De reden voor die forse terugval in tijd? De mindere kwaliteit van onze inboedel nu. “Het zijn niet meer de eiken meubels van vroeger, die er langer over deden om in brand te vliegen”, zegt sergeant en Gents brandweerman Thierry Brossé.

Rookmelders

Toch zijn er volgens experts vier grote tips die in het geval van brand enkele minuten extra tijd kunnen kopen. Dat zijn minuten die het verschil kunnen maken tussen leven en dood. Eigenlijk begint het al voor de brand. Bedoeling is om zo snel mogelijk te merken wanneer rook en vlammen ontstaan, via rookmelders dus. Sinds 2020 is het verplicht om in elke woning, op elke verdieping, zo’n rookmelder te plaatsen. Maar eigenlijk raadt de brandweer aan om in zo goed als elke kamer, behalve de keuken en badkamer, een rookmelder te hangen.

Zeker ’s nachts nemen die detectoren de plaats in van onze zintuigen. “Mensen denken dat ze wakker zullen worden als er brand uitbreekt”, zegt Bryon. “Maar dan vergeten ze dat je niets ruikt als je slaapt. Terwijl rook veel gevaarlijker is dan de eigenlijke vlammen.”

Nog zo’n tip: vermijd te allen tijde om apparaten of batterijen ’s nachts op te laden. “Je wilt niet weten hoe vaak een gsm of tablet die aan het opladen is, de oorzaak van een brand blijkt te zijn”, zegt Brossé. De algemene regel is dat zulke apparaten alleen in het stopcontact mogen steken als er iemand in de buurt is die er op kan letten. Dat het de gemiddelde Belg nog ontbreekt aan zulke ‘oplaadhygiëne’ toont de sensibiliseringscampagne rond het opladen van batterijen van elektrische fietsen die de FOD Binnenlandse Zaken vorig jaar organiseerde. De brandweer moet er steeds vaker voor uitrukken.

Een derde belangrijke maatregel is om deuren zoveel mogelijk gesloten te houden om een eventuele brand als het ware ‘in te sluiten’. “Het verschil is ongelooflijk”, zegt Bryon. “Staan alle deuren open, dan vult een huis zich binnen de minuut met rook. Een gesloten deur kan die rookontwikkeling tot 20 minuten tegenhouden.” Ook al laten veel ouders de deur naar de kinderkamer op een kier, vanuit brandveiligheid is het eigenlijk geen goed idee.

Vluchtroute

Een laatste en misschien wel belangrijkste tip is om op voorhand goed na te denken over een mogelijke vluchtroute. Eenmaal er brand uitbreekt, gaat alles snel en ontstaat er paniek. Dan is het handig om terug te kunnen vallen op automatismen. Kortom, om dus ook thuis een brandoefening te houden.

“Dat klinkt misschien raar maar zo’n vluchtroute op voorhand opstellen, kan levens redden”, zegt Kristof Louagie van brandweerzone Westhoek, tevens diensthoofd Brandveilig Samenleven. “Denk op voorhand na over wat de kortste route naar buiten is, of er alternatieven zijn als die route versperd raakt en welke afspraken je maakt: wie neemt de kinderen mee naar buiten? Wie de huisdieren? Wie belt de hulpdiensten? Waar spreken we af buiten?”

Alle experts raden aan om dat te oefenen met kinderen, mogelijk zelfs geblinddoekt. “Stel dat het ’s nachts brandt en er rook is, dan zie je ook niets”, zegt Bryon. “Zo zal je meteen ook merken waar er nog hindernissen liggen op de snelste weg naar buiten, zoals een vuilnisbak die in de weg staat.”

Het kan natuurlijk dat er geen weg meer naar buiten is. “In dat geval is het beste om je te verschansen in een kamer waar nog geen rook hangt, de deur te sluiten en de hulpdiensten te laten weten waar je je bevindt”, zegt Louagie. “Signaleer dan aan het raam, bijvoorbeeld met de zaklamp van je gsm, waar je zit.” Belangrijk om weten, is dat het niet slim is dat raam te openen vooraleer er iemand is die u komt redden. Dat vroeger openen, kan zuurstof binnenbrengen en de brand aanwakkeren.

Raak je veilig buiten op de afgesproken verzamelplaats? Blijf daar dan vooral. “We horen wel vaker verhalen van mensen die in een brand blijven omdat ze naar binnen liepen om iets of iemand te redden”, zegt Louagie. “Vaak verrast de snelle rookontwikkeling mensen. Reken erop dat de brandweer snel komt in België. Ik snap de grote drang om het toch te proberen, bijvoorbeeld als er nog kinderen in het huis zijn. Ik kan alleen de raad geven: doe het niet. Maar ja, het is een dilemma. Ik zou zelf niet weten wat ik doe.”