Interesse in nieuws neemt af, bereidheid om te betalen voor online nieuws bereikt plafond
De interesse voor nieuws daalt - vooral bij jongeren - en dus ook de consumptie van dat nieuws. Dat stelt een internationaal onderzoek van onder meer de VUB, waarbij ook meer dan 1.100 Vlamingen bevraagd werden.
Het rapport van IMEC-SMIT, een onderzoeksgroep van de Vrije Universiteit Brussel, kadert binnen een breder internationaal onderzoek van het Reuters Institute for the Study of Journalism. Jaarlijks ondervraagt dat instituut duizenden mensen over de hele wereld over hun nieuwsconsumptie. Bij de bevraging onder Vlamingen vielen ons deze onderzoeksresultaten op.
Betalen voor online nieuws bereikt plafond
Vlamingen laten betalen voor online nieuws blijft een moeilijke oefening. Slechts 16 procent van de Vlaamse nieuwsgebruikers betaalt op dit moment voor online nieuws. Daarmee blijft Vlaanderen iets onder het gemiddelde van 17 procent in de westerse landen. Tijdens de coronapandemie waren meer mensen (18,4 procent) bereid om ervoor te betalen. Maar in 2023 sluit de trend opnieuw aan bij het niveau van vóór de coronacrisis. Het plafond lijkt dus bereikt.
Volgens de onderzoekers kan de hoge inflatie hierbij een rol spelen. Mensen moeten meer kiezen waaraan ze hun geld willen spenderen. Ze zijn bijvoorbeeld gaan snoeien in het aantal abonnementen. Het aantal nieuwsgebruikers met twee of meer abonnementen is gedaald van 23 procent in 2022 naar 15 procent in 2023.
Enkel een lage prijs kan mensen overtuigen om te betalen voor nieuws. Tegelijk geeft 43 procent van de nieuwsgebruikers aan dat niéts hen kan overtuigen. Maar: wie eenmaal betaalt, is bereid om dat te blijven doen wegens de kwalitatief hoogstaande en onderscheidende inhoud.
Nieuws mijden stagneert op hoog niveau
63 procent van de Vlaamse nieuwsgebruikers mijdt tot op zekere hoogte het nieuws. Daarmee stagneert het aantal nieuwsmijders op een hoog niveau. Bij een minderheid (9 procent) gaat het om systematische nieuwsmijders die de verbinding met het nieuws verliezen door zich af te wenden van specifieke nieuwsbronnen. In de meeste gevallen (52 procent) gaat het om mensen die zich niet afkeren van het nieuws op zich, maar af en toe nieuws vermijden om de grote informatiestroom (die vaak binnenkomt via de smartphone) wat onder controle proberen te houden.
Wie systematisch nieuws vermijdt, heeft er ook weinig vertrouwen in. Slechts 22 procent geeft aan nieuws doorgaans te vertrouwen. Bij wie het nieuws alleen maar af en toe links laat liggen, vertrouwt 48 procent het nieuws. Bij wie helemaal geen nieuws vermijdt, stijgt dat vertrouwen naar 65 procent.
Nieuwsgebruik daalt, net als de interesse
Het nieuwsgebruik in Vlaanderen daalt al enkele jaren op rij. 71 procent van de mensen consumeren nu één keer per dag of meer het nieuws, dat is 10 procentpunt minder dan vorig jaar.
Vooral bij de jongste leeftijdsgroep (18-tot 25-jarigen) valt de daling van het nieuwsgebruik samen met een afnemende interesse. Ongeveer 1 op de 4 jongeren geeft expliciet aan geen interesse te hebben in nieuws.
Een good practice lijkt het Instagramaccount @nws.nws.nws (VRT), dat nieuws post gericht naar tieners. Het aantal 18- tot 24-jarigen dat via het account het nieuws volgt, is gestegen van 8 procent in 2021 tot 29 procent in 2023.
Televisienieuws geniet groot vertrouwen
Qua nieuwsbronnen valt bijna de helft van de Vlaamse nieuwsgebruikers (49 procent) terug op online media als belangrijkste bron. Voor mensen van 55 jaar en ouder is televisie (48 procent) de belangrijkste nieuwsbron. Tijdens de coronapandemie heeft televisie tijdelijk aan populariteit gewonnen, maar intussen verliest ze opnieuw terrein. Voor jongeren van 18 tot 24 jaar zijn sociale media (48 procent) dan weer de belangrijkste bron van nieuws. Die tendens zet zich alsmaar steviger door (+ 8 procentpunt).
Opvallend: wie voor zijn nieuws vooral terugvalt op het televisienieuws, heeft er veel meer vertrouwen in (63 procent) dan gebruikers die vooral afgaan op sociale media (38 procent). Bij wie vooral terugvalt op radionieuws, online media (zonder sociale media) en printmedia, schommelt het vertrouwen tussen 46 en 54 procent.
De openbare omroep doet het volgens het onderzoek in het algemeen goed. Zo consulteert 60 procent van de nieuwsgebruikers minstens wekelijks de VRT-merken voor offline nieuws en bereiken de onlinemerken van VRT 37 procent van de nieuwsgebruikers. Ruim drie kwart (76 procent) van de respondenten noemen de openbare omroep betrouwbaar.