Geallieerden wisten van jodenvervolging in Duitsland

Het archief van de VN-commissie over oorlogsmisdaden in de Tweede Wereldoorlog zit al sinds de jaren 40 achter slot en grendel. Over enkele dagen stelt de Londense Wiener Library het open voor het publiek. 

Dat alle documenten opnieuw beschikbaar worden, is grotendeels de verdienste van de onderzoeker Dan Plesch, die er jarenlang voor lobbyde bij de VN. Voor zijn eigen onderzoek kreeg hij beperkt toegang tot het archief. Alle documenten worden toegankelijk op het moment dat ook zijn boek uitkomt: Human Rights after Hitler: The Lost History of Prosecuting Axis War Crimes.

Daarin toont hij aan dat de Engelsen, Amerikanen en Russen al in december 1942 wisten dat er 2 miljoen joden waren vermoord en dat nog eens 5 miljoen andere joden gevaar liepen te worden gedood. Ze wisten dat dus voor ze de concentratiekampen ontdekten.

Te veel vluchtelingen

Tegelijkertijd deden de geallieerden weinig om de joden te redden of op te vangen. In maart 1943 zei een minister in het oorlogskabinet van Winston Churchill dat de joden geen uitzondering waren en dat het Britse Rijk al vol zat met vluchtelingen.

Plesch, op dit moment in de VS voor zijn boekvoorstelling, laat via e-mail weten dat er ook heel wat informatie over oorlogsmisdaden in België in het archief zit. 400 casussen gaan effectief over aanklachten van Belgen tegen Duitsers. "Het gaat over joden die naar kampen zijn gebracht, maar ook over misdaden tegen burgers en krijgsgevangenen", zegt Dan Plesch. "Het was overigens een Belg, Marcel De Baer, die de commissie van de VN leidde."

De commissie van de Verenigde Naties ontstond in 1943, met als doel oorlogsmisdadigers te identificeren, te classificeren en uiteindelijk voor het gerecht te brengen. In 1948 werd het archief gesloten. Volgens Ben Barkow, directeur van de Wiener Library, gebeurde dat hoofdzakelijk omdat de Koude Oorlog uitbrak en er een andere, belangrijker vijand was.

De Britse regering is sinds kort eigenaar van een digitale kopie van het archief en laat de Wiener Library de documenten publiek maken.

"Dit archief toont aan dat al tijdens de Tweede Wereldoorlog zaken van seksueel geweld en verkrachtingen werden gedocumenteerd en vervolgd", zegt Ben Barkow. "Het idee leeft dat die oorlogsmisdaden pas ernstig werden genomen na de conflicten in Rwanda en Joegoslavië, maar dat klopt dus niet." 

Belgische kopie

Er blijven meer dan genoeg documenten over voor verder onderzoek. "Historici over de hele wereld zullen in het archief nog nieuwe dingen vinden", zegt Veerle Vanden Daelen, de conservator van Kazerne Dossin, die Plesch in februari nog zag. 

Je zult voortaan online kunnen zoeken in het archief, maar je moet naar Londen om de stukken in te kijken. Enkel de Wiener Library in Londen en het United States Holocaust Memorial Museum in Washington hebben een kopie van het archief. Maar misschien komt er binnenkort ook een exemplaar in ons land.

"Ik heb daarover contact opgenomen met de archivaris van de Verenigde Naties", zegt Veerle Vanden Daelen. "Dit archief is belangrijk omdat we eruit kunnen leren. Want ook nu zouden we, met de huidige vluchtelingenstromen, opnieuw aandacht kunnen geven aan oorlogsmisdaden en getuigenissen verzamelen."

Volgens Dan Plesch is het de Belgische regering die het voortouw moet nemen. "Als lid van de commissie heeft België het recht om een kopie van het hele archief te vragen en open te stellen voor het publiek. Het moet daar absoluut werk van maken."