DEBAT VAN DE DAG. Moeten ouders mee gestraft kunnen worden voor de criminele feiten van hun kinderen?

Dat ouders van jonge delinquenten in de toekomst zelf een werkstraf riskeren, is nog niet beslist, maar “wordt onderzocht”. Dat heeft Vlaams minister van Welzijn Hilde Crevits (CD&V) in het parlement gezegd na berichten over het Vlaamse Actieplan Jeugddelinquentie. Ministers Crevits en Demir willen de ouders van delinquente jongeren ook meer aanspreken op hun verantwoordelijkheid. Zo is het onder meer de bedoeling dat ouders van minderjarigen die een delict gepleegd hebben in de toekomst mee voor de jeugdrechter moeten verschijnen. Daarnaast willen de ministers nagaan of jeugdrechters de mogelijkheid moeten krijgen om werkstraffen op te leggen aan ouders als die onvoldoende deden om te voorkomen dat hun kinderen delicten plegen.

“Wij zijn heel hard geschrokken dat dit in het actieplan is opgenomen”, reageert kinderrechtencommissaris Caroline Vrijens. “Intussen heb ik gehoord dat men de mogelijkheid om ouders te kunnen straffen, wil onderzoeken. Bovendien is er al een artikel rond deelneming aan criminele feiten waarbij ouders die hun kind helpen in het plegen van die feiten, gesanctioneerd kunnen worden. Maar hoe gaat men het precies interpreteren dat je als ouder verantwoordelijk geacht kunt worden voor de criminele feiten die je kind heeft gepleegd? Juridisch gezien, zou dat geen steek houden. Nog steeds zal men moeten kunnen aantonen dat je het als ouder vergemakkelijkt hebt en hebt bijgedragen aan het plegen van die criminele feiten.”

“In het decreet van 2019 rond jeugddelinquentie heeft men al een hele visie uitgetekend. Het sanctionerende luik is toen ook aan bod geweest. Volgens ons maak je de situatie door te straffen alleen maar erger, zowel voor ouder als kind. Minister van Welzijn Crevits wil ook inzetten op preventie. Dat wordt nu onderbelicht. Uiteraard moeten ouders betrokken worden als jongeren een delict gepleegd hebben. Ze moeten ondersteund worden in het opnemen van hun ouderrol, niet door te sanctioneren maar wel via preventie. We leven in een vrij complexe samenleving. Zoals het nu wordt gesteld, lijkt het alsof de opvoeding de oorzaak is van het plegen van een delict. Er kunnen ook andere factoren meespelen, zoals armoede of ouders die hun ouderrol niet kunnen opnemen”, aldus Vrijens.

“Door te sanctioneren los je niet alles op. Ouders zien soms dat het fout gaat, zoeken hulp, maar botsen tegen een muur. Bovendien kun je je afvragen welke impact het sanctioneren van ouders zal hebben op de relatie tussen ouder en kind. We denken dat het nefaste gevolgen zou hebben. Beboeten en straffen staat volgens ons mijlenver af van de oplossing”, besluit Vrijens.

Volgens minister Demir is het hoofddoel de betrokkenheid van ouders te vergroten. De nadruk ligt niet op het sanctioneren van de ouders volgens haar. Het opleggen van werkstraffen aan ouders zou eerder een “stok achter de deur” zijn. Uiteraard wordt al onderzocht of kinderen die criminele feiten plegen hierin niet gestimuleerd worden door hun ouders. “Indien nodig wordt de ouders een hulpverleningstraject aangeboden, om de vicieuze cirkel te doorbreken”, luidt het.

“Vaak slepen ouders zelf allerlei kwetsbaarheden mee, waardoor hun kinderen uiteindelijk in het jeugdsanctierecht terechtkomen. Bestraffen kan de situatie voor de kinderen dan nog erger maken. Zo wordt het gezin niet duurzaam geholpen”, vindt Jaspers, die ook vraagtekens plaatst bij het berechten van jongeren als volwassenen. Internationaal onderzoek toont aan dat een volwassen berechting behoorlijk wat schade kan aanrichten bij jongeren. Ze recidiveren sneller en voor zwaardere feiten. Ook de re-integratie in de maatschappij verloopt moeizamer.

Pleysier heeft bedenkingen bij het Actieplan Jeugddelinquentie. Hij vraagt zich af of de problemen niet erger zouden worden als ook de ouders worden gestraft. Volgens hem heb je als jeugdrechter een samenwerking met de ouders nodig. Hij stelt dat in het vorige jeugddelinquentiedecreet er net nadruk werd gelegd op die samenwerking.

Keuleneer noemt het voorstel in het actieplan “bijzonder merkwaardig”. “Is dit de herinvoering van de ‘Sippenhaft’, de collectieve bestraffing van een misdrijf? Of wordt ‘onzorgvuldige opvoeding’ beschouwd als medeplichtigheid of zelfs mededaderschap aan het misdrijf gepleegd door hun kinderen? Of worden “onzorgvuldige opvoeding” of “gebreken in de opvoeding” voortaan een zelfstandig, op zichzelf staand misdrijf, dat dus ook à volonté vervolgd zal kunnen worden? Maar op basis van welke criteria wordt opvoeding dan beoordeeld? Dit vraagt om een Nationaal Opvoedingsplan”, reageert Keuleneer.

Vlaams parlementslid Jeremie Vaneeckhout (Groen) vindt het vreemd dat minister Crevits meer aandacht vraagt voor het luik rond preventie, “terwijl er in de communicatie 90 procent van de lettertekens gaat naar een strakkere juridische aanpak en het straffen van ouders”. De Groen-covoorzitter betwijfelt ook of ouders die hun rol niet spelen in de opvoeding van jongeren dat plots wél gaan doen als ze een werkstraf riskeren.

En nu is het aan jou. Wat is jouw mening? Laat het weten in de comments onder dit artikel. We bundelen de boeiendste reacties vanavond in een nieuw stuk.