Maak kennis met het "sudden branch drop"-syndroom: vallende takken door hitte en droogte
Heb je al gehoord van het "sudden branch drop"-syndroom? Door het warme en droge weer kunnen we te maken krijgen met vallende takken. Bomen kunnen takken verliezen door hittestress omdat er spanningen optreden in het hout, bevestigen ons verschillende experts. "Het blijft een zeldzaam fenomeen, we kunnen gerust nog van de natuur genieten en een flinke boswandeling maken," zegt boombioloog David Claeys.
Vanmorgen kwam er een melding binnen uit Ieper, en ook in het VRT-bos was er een geval. Vallende takken hoeven we dus niet per se te linken aan stormen: het is ook een fenomeen dat zich kan voordoen bij droogte en hitte. "Het gebeurt", bevestigt Kris Verheyen (UGent) aan VRT NWS. Ook het Instituut voor Natuur en Bosonderzoek (INBO) bevestigt: "Het is niet heel ongewoon, door een verminderde sapstroom."
BEKIJK - In Ieper en Schaarbeek vielen takken van schijnbaar gezonde bomen zomaar naar beneden":
Hoe werkt het?
Het was een goed, nat voorjaar voor de natuur. Het warme weer daarna bood goede omstandigheden om te groeien, waardoor bomen soms grote takken met veel bladeren hebben ontwikkeld. Als er takken afbreken, gaat het om zware takken.
Afvallende takken door de droogte, het gebeurt
We zitten al een tijd in een lange droge en warme periode intussen. Sommige bomen ondervinden al de gevolgen. "De bomen komen stilaan in waterstress", zegt Verheyen.
De exacte wetenschappelijke oorzaken van plots vallende takken zijn nog onduidelijk, maar experts zijn het erover eens dat het te maken heeft met hittestress, met de sapstroom en droger hout.
"Het vochtgehalte in het hout daalt. Enerzijds heb je dus voor een stuk droger hout. Anderzijds heb je het effect van de temperatuur. Dat leidt tot spanningen in het hout, in de lengte of de breedte", zegt Kris Verheyen. Met dus het gevolg dat takken kunnen afknappen.
Hoe vaak komt dit voor?
In het Engels spreken ze over het "sudden branch drop" of "summer branch drop"-syndroom, vertelt boombioloog David Claeys. "Het is voor het eerst in de media gekomen in 2012, omdat er toen een eerste geval was met een dode in Engeland. Een wandelaar heeft toen een tak op zich gekregen."
"Het is moeilijk in te schatten wanneer het zou kunnen gebeuren bij een boom, maar het blijft een vrij zeldzaam fenomeen. Er zijn wel bomen die iets vatbaarder zijn voor het fenomeen dan andere, zoals de es, de populier of de eik, als die bijvoorbeeld veel eikels draagt."
We kunnen gerust nog een flinke boswandeling in de schaduw gaan beleven
Een boswandeling kan nog perfect, en het is niet nodig om preventief bomen te gaan snoeien, benadrukt Claeys. "We moeten zeker niet als reactie bomen gaan kappen. We hebben de bomen hard nodig in tijden van klimaatverandering. We kunnen gerust van de natuur en van de bomen blijven genieten en een flinke boswandeling in de schaduw gaan beleven."
Welke impact heeft de droogte op lange termijn?
Een verminderde sapstroom is maar één overlevingsstrategie van bomen. Een andere is dat ze vroeger hun bladeren afwerpen, zoals we tijdens de vorige zomer(s) al zagen. Sommige bomen begonnen toen al in augustus bladeren te verliezen. Als de droogte zou blijven duren, kan dat dit jaar nog eens het geval zijn, en dat is slecht nieuws voor ons bomenbestand.
Bij een lange droogte kan de sapstroom afnemen, of kunnen bomen op het einde van de zomer vroeger hun bladeren afwerpen
"Enerzijds is het een reddingsstrategie om zichzelf te beschermen. Maar het betekent ook dat het proces van fotosynthese stilvalt (de boom stopt met groeien, red.). Op die manier bouwt de boom ook geen reserve meer op voor het volgende jaar", weet Verheyen. Een opeenvolging van droge periodes zoals we er tijdens de vorige jaren verschillende hadden, leidt tot een chronische verzwakking.
Daardoor zijn ze vatbaarder voor bijvoorbeeld parasieten, maar het betekent vooral dat ze minder reserves hebben om een volgende moeilijke periode door te komen.
Het nieuwe normaal van weerextremen waar we nu inzitten, is daarom geen goed nieuws voor onze bomen, al kan de ene boom er beter mee om dan de andere.
Noot: De dag nadat dit bericht verscheen, kwamen er bij het INBO nog vier andere meldingen binnen van plots vallende takken, uit Aalst, Oudenaarde, Geraardsbergen en de Gentse regio. Het ging om een abeel, twee keer een es en een kastanje.
