Afrikaanse leiders op vredesmissie in Oekraïne, president Zelenski: "Vredesgesprekken enkel mogelijk na terugtrekking Russische troepen"
Een delegatie van Afrikaanse leiders heeft vandaag een bezoek gebracht aan de Oekraïense hoofdstad Kiev. Ze spraken er ook met president Zelenski. Kort na hun aankomst werd Kiev opgeschrikt door een Russische luchtaanval, zonder schade of slachtoffers. Vanavond reizen de Afrikaanse leiders door naar Rusland.
Het bezoek van de Afrikaanse leiders komt er op initiatief van de Zuid-Afrikaanse president Cyril Ramaphosa, die een van de leden van de delegatie is. Naast hem zijn ook de presidenten van Senegal, Zambia en de Comoren en hooggeplaatsten uit Egypte, Oeganda en de Democratische Republiek Congo naar Kiev afgezakt.
De missie van de Afrikaanse leiders is een poging tot bemiddeling. De delegatie wil voorstellen doen om vertrouwen op te bouwen tussen Rusland en Oekraïne en beide partijen aanmoedigen om het conflict op te lossen via de diplomatieke weg. In Kiev hadden ze vandaag een gesprek met de Oekraïense president Volodimir Zelenski.
Na de ontmoeting met de Afrikaanse leiders kwam Zelenski met een inmiddels vertrouwde boodschap: dat vredesgesprekken alleen kunnen plaatsvinden nadat de Russische troepen zich uit Oekraïne hebben teruggetrokken. Nu met Rusland beginnen te praten, zou de oorlog "bevriezen", meent Zelenski. Dat is niet wat Oekraïne nodig heeft, stelt hij. "We hebben echte vrede nodig, een echte terugtrekking van de Russische troepen."
De Afrikaanse leiders van hun kant lieten verstaan dat ze bereid zijn om zich te blijven engageren in het zoeken naar een vredesovereenkomst voor het conflict in Oekraïne. Ze riepen op tot dringende de-escalatie aan beide kanten, "zodat vrede zijn weg kan vinden om dit probleem op te lossen".
Luchtaanval in Kiev
Voor het gesprek met Zelenski begonnen de Afrikaanse leiders hun bezoek aan Oekraïne met een stop in Boetsja, het stadje in de buurt van Kiev dat het Russische leger aan het begin van de oorlog bezette en waar het gruweldaden beging tegenover burgers. Net nadat de Afrikaanse delegatie een kaarsje had gebrand om de slachtoffers van Boetsja te herdenken, ging het luchtalarm af in Kiev.
Er waren ontploffingen te horen, maar die kwamen van de Oekraïense luchtafweer, zegt de burgemeester van Kiev. De autoriteiten in de hoofdstad zeggen dat het luchtafweersysteem zes Kinzhal-ballistische raketten, zes Kalibr-kruisraketten en twee verkenningsdrones heeft neergehaald. Er waren geen slachtoffers en geen schade. Ook in de rest van Oekraïne is het luchtalarm afgegaan.
BEKIJK - De Afrikaanse delegatie komt aan in Oekraïne:
Het kabinet van de Zuid-Afrikaanse president schreef op dat moment op Twitter dat het bezoek "goed verloopt, zoals gepland". Dmytro Koeleba, de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken, sprak van de grootste luchtaanval op Kiev in een paar weken. Rusland geeft hiermee een duidelijke boodschap aan Afrika, zegt hij, dat het meer oorlog wil en geen vrede.
De Afrikaanse leiders vertrekken vandaag nog uit Kiev, morgen staat een ontmoeting met de Russische president Vladimir Poetin gepland in Sint-Petersburg. Zelenski vroeg zich luidop af waarom ze nog naar Rusland zouden gaan, na de raketaanval van vandaag. "Het is hun beslissing, ik begrijp het echt niet." De Zuid-Afrikaanse president Ramaphosa benadrukte dat de raketaanval de Afrikaanse leiders "niet afschrikt en hen niet tegenhoudt om te blijven oproepen tot de-escalatie."
Meer dan bemiddelen
Met hun bezoek aan Oekraïne en Rusland proberen de Afrikaanse leiders dus vooral het vertrouwen tussen de strijdende partijen te verhogen. Ze zouden ook een plan opgesteld hebben om tot een tijdelijk staakt-het-vuren te komen, om onderhandelingen mogelijk te maken.
Mogelijke maatregelen zijn bijvoorbeeld dat Rusland zijn manschappen weghaalt uit Oekraïne, alsook de tactische nucleaire wapens in Wit-Rusland, en dat het Internationaal Strafhof zijn internationaal aanhoudingsbevel tegen Poetin weer intrekt. Daarna kan er onderhandeld worden tussen het Westen en Rusland, stellen de Afrikaanse leiders. Het lijkt weinig realistisch dat die plannen gehoor zullen krijgen in Oekraïne, dat net begonnen is met een tegenoffensief om hun grondgebied terug te winnen van Rusland.
Bij het bezoek spelen ook nog andere Afrikaanse belangen. Door westerse sancties is de export van meststoffen uit Rusland, een grote producent en belangrijke leverancier voor Afrikaanse landen, grotendeels geblokkeerd. De Afrikaanse leiders zullen waarschijnlijk proberen om van Kiev een versoepeling van die sancties los te krijgen.
Er zal ook gepraat worden over de graandeal tussen Rusland en Oekraïne. Voor Afrika is het belangrijk dat die standhoudt, want een groot deel van het graan dat vanuit Oekraïne verscheept wordt, gaat naar daar. In gesprekken met Rusland zullen de Afrikaanse leiders dat zeker onderstrepen.
"Eindresultaat van missie zal bijzonder vaag zijn"
Kristof Titeca, professor aan de Universiteit Antwerpen en gespecialiseerd in Afrikaanse politiek, verwacht niet al te veel van deze Afrikaanse delegatie. Ten eerste moet de vraag gesteld worden of de Afrikaanse leiders wel zo neutraal zijn als ze zelf beweren. Er is daar naar verluidt bij de samenstelling van de delegatie goed over nagedacht. "Daar zitten landen bij die worden gezien als dichter aansluitend bij Rusland, zoals Zuid-Afrika, en meer neutrale landen. Vele hebben zich onthouden bij de stemming in de VN-Veiligheidsraad over de Russische agressie. Zij zien dat als een vorm van neutraliteit", zegt Titeca in "De wereld vandaag".
Ten tweede is de vraag wat ze precies willen bereiken. Ze willen naar eigen zeggen het vertrouwen herstellen, maar Titeca meent dat ze zich toch ook willen profileren. Afrika is een continent waar een nieuwe strijd om invloed bezig is tussen het Westen en Rusland. "Afrikaanse landen kunnen die tegen elkaar uitspelen om daar hun voordeel uit te proberen halen."
Hoewel dit het eerste initiatief is waarbij de delegatie zowel door Oekraïne als Rusland wordt ontvangen, is het maar de vraag wat de Afrikaanse leiders kunnen betekenen. Titeca verwacht niet dat er veel zal uitlekken over de gesprekken, ook al omdat de plannen zo vaag zijn. "Als het doel is om vertrouwen op te wekken, dan zal ook het eindresultaat van deze missie bijzonder vaag zijn", vermoedt hij.
BELUISTER - Kristof Titeca (Universiteit Antwerpen) analyseert de Afrikaanse missie in Oekraïne:
Afrikaanse leiders trekken naar Oekraïne en Rusland met een "vredesplan": "Vertrouwen herstellen en zichzelf profileren"
BEKIJK - Kristof Titeca geeft meer uitleg in Laat:
