De ecocheque bestaat veertien jaar. De cheques werden in 2009 gelanceerd om de koopkracht te verhogen en om milieuvriendelijke producten te promoten. Vandaag krijgt zowat de helft van alle werknemers het extralegale voordeel. Op een jaar tijd kwamen er 300.000 werknemers bij, zegt de Voucher Issuers Association (VIA), koepelorganisatie van de uitgevers van de cheques. Ook het uitgegeven bedrag stijgt jaar na jaar: in 2022 was dat in totaal 348 miljoen euro.

Maar welke producten zijn nu duurzaam of milieuvriendelijk? De lijst wordt steeds langer: zo was LAGO De Waterperels in Lier onlangs het eerste zwembad dat ecocheques aanvaardt. Volgens algemeen directeur Diether Thielemans is dat onder meer te danken aan de energie- en waterbesparende inspanningen die het zwembad levert om de ecologische voetafdruk zo klein mogelijk te houden. “GoodPlanet Belgium, een organisatie die duurzaam en verantwoord ondernemen ondersteunt, heeft daarom LAGO Lier De Waterperels zijn internationaal duurzaamheidslabel Green Key toegekend.”

LEES OOK. Zwembad De Waterperels aanvaardt voortaan ook ecocheques

De beslissing over ecocheque-producten ligt bij de sociale partners in de Nationale Arbeidsraad, die om de twee jaar aanpassingen kunnen doen. De laatste dateert van maart van dit jaar. Toen kwamen onder meer fietsparkeerplaatsen en tweedehandse elektrische apparaten zonder energielabel op de lijst.

De lijst is op veertien jaar ook behoorlijk lang geworden. Er zijn voorspelbare artikelen, zoals elektroapparaten met een hoog energielabel, elektrisch of niet-gemotoriseerd tuingereedschap of wc-bakken met spaarknop. Maar daarnaast komen ook heel wat producten of diensten met een duurzaamheidslabel, zoals bij het Lierse zwembad: producten met een biolabel, vis met het MSC-label of groenten met de licentie “recht van bij de boer”. Ze staan allemaal op de lijst. Handelaren met ecochequeproducten in jouw buurt zijn trouwens terug te vinden bij de uitgevers, zoals op deze kaart van Monizze.

CO₂-besparing

Het nut van ecocheques wordt regelmatig betwist, maar VIA houdt vol dat ze een grote economische én ecologische impact hebben. Adviesbureau CO₂Logic berekende dat het systeem jaarlijks 350.000 ton CO₂ per jaar kan besparen, met andere woorden: één euro ecocheques bespaart één kilo CO₂. “We kwamen tot die conclusie na een grootschalige bevraging, waarbij we aan gebruikers vroegen of de ecocheques de doorslag hadden gegeven voor de keuze van bijvoorbeeld een zuinigere koelkast”, legt consultant David Charlier uit. “Was dat het geval, dan berekenden we het verschil in verbruik met een minder duurzame koelkast en namen we dat mee in de berekening. Zo kwamen we op 350.000 ton CO₂-equivalent.”

Wel is het zo dat de impact van bepaalde producten groter is dan die van andere, erkent Charlier. “We zagen dat ecocheques het vaakst de doorslag geven bij de aankoop van zuinige ledverlichting, koelkasten en waterbesparende douchekoppen. Bij de aankoop van een warmtepomp waren de ecocheques minder doorslaggevend. Dat is uiteraard ook een duurzame aankoop, maar mensen gebruiken hun ecocheques daar veel minder voor. Ook voor mobiliteitsoplossingen en decoratie ligt de CO₂-besparing lager.”