‘Waarom in godsnaam een week wachten om dit te zeggen?’ De Croo gaf Lahbib rugdekking in visakwestie

Minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib mag zich woensdag in het parlement aan een spervuur van vragen verwachten. Niet alleen vanuit de oppositie, ook vanuit de eigen regering. De MR-minister zal er moeten uitleggen welke rol zij speelde bij de visa voor de Iraanse hoogwaardigheidsbekleders die in Brussel te gast waren. Onder meer PS en Ecolo zitten klaar om Lahbib het vuur aan de schenen te leggen.

Maar ook de rol van premier Alexander De Croo zal onder een vergrootglas komen te liggen. De eerste minister werd op 7 juni, vijf dagen voor het Iraanse bezoek, op de hoogte gebracht door Buitenlandse Zaken. Het antwoord: ‘geen bezwaar’.

Bij verscheidene bronnen in de regering valt te horen dat de premier geen andere keuze had. De uitnodiging voor de Brussels Urban Summit, de conferentie waar de Iraniërs aanwezig zouden zijn, waren al verzonden. Zo’n uitnodiging intrekken zou kunnen overkomen als een diplomatieke vernedering.

Dat gevaar wou de regering niet lopen, klinkt het. “Ons land heeft dit risico niet genomen om de eenvoudige reden dat we ons blijven inzetten voor de situatie van en voor de vrijlating van Europeanen die onterecht gevangen zitten in Iran”, is te horen op de Zestien. Elders in Vivaldi wordt expliciet aangegeven dat er gevreesd werd voor het leven van Ahmadreza Djalali, de Iraans-Zweedse dokter rampengeneeskunde die als gastprof verbonden was aan de VUB. Hij werd in 2017 in Iran ter dood veroordeeld voor spionage, maar zit nog steeds in de gevangenis.

Pro memorie: op 3 juni haalde ons land wel drie andere Europeanen terug uit Iran. Op dat moment was bij de regering te horen dat Iran absoluut niet wou weten van een gevangenenruil waar Djalali bij betrokken was.

Het verhaal van de Iraanse visa krijgt zo een heel andere wending. Vorige week nog verdedigde Lahbib zich door te stellen dat ze enkel de procedure had gevolgd, en dat Brussels staatssecretaris Pascal Smet (Vooruit) de forcing had gevoerd om de visa te verlenen. Op 10 mei hadden Smet en Lahbib telefonisch contact over de zaak, waarbij duidelijk werd gemaakt dat Buitenlandse Zaken de uitreiking van de visa niet zou blokkeren. “Het kalf was verdronken zodra Brussel de uitnodigingen had verstuurd”, valt dinsdag te horen op de Zestien.

Maar over Djalali en de betrokkenheid van de premier werd een week lang met geen woord gerept. N-VA-fractieleider Peter De Roover reageert dan ook bijzonder sceptisch op de nieuwe verklaringen van de regeringsleider. Hij vindt dat De Croo zich woensdag mee moet verdedigen in de Kamer. “Het is toch heel bizar dat dit nu opduikt, een week nadat de commotie is ontstaan? Ik vind dit niet erg geloofwaardig. Waarom zou men in godsnaam een week wachten om dit te zeggen?”

Als het verhaal klopt, zet dat ons land in een wel heel vervelende situatie, vindt De Roover nog. “Had Iran geen onschuldigen in de gevangenis gestopt, dan zouden die genodigden dus geen visa gekregen hebben. Wat ons land eigenlijk zegt, is dit: als Iran niet internationaal geïsoleerd wil raken, moet het gewoon zo veel Europeanen vastzetten.”

Ook Vlaams Belang vraagt vanavond dat De Croo zich morgen verantwoordt.

Politiek verantwoordelijk

Wat vorige week nog een politieke uitschuiver vanjewelste leek, neemt zo steeds grotere proporties aan. Afgelopen weekend nam Pascal Smet al ontslag vanwege het Iraanse bezoek. Hij vond niet dat hij persoonlijk in de fout was gegaan, maar wel dat hij politiek verantwoordelijk was.

Meteen voegde hij eraan toe dat ook anderen die conclusie zouden moeten trekken - een duidelijke verwijzing naar minister van Buitenlandse Zaken Lahbib. Uit mails die het kabinet van Smet vrijgaf, bleek al dat zij mee betrokken was geweest bij de beslissing. Lahbib zou zelf aangegeven hebben dat de komst van de Iraniërs geen probleem vormde.

MR-voorzitter Georges Louis Bouchez, die zelf vol op het orgel gegaan was om op de verantwoordelijkheid van Smet te wijzen, nam meteen de verdediging op van zijn minister. Het is niet aan een federale minister om zich te mengen in de diplomatieke relaties van de deelstaten, vindt hij.

Maar binnen Vivaldi klonk die uitleg niet erg overtuigend. De socialisten van Vooruit willen dat Lahbib minstens zegt dat ze een fout gemaakt heeft. “Of ze daar haar ontslag aan koppelt, moet ze zelf beslissen”, aldus fractieleider Melissa Depraetere.

Ook de groenen vinden dat Lahbib als minister van Buitenlandse Zaken duidelijk had moeten maken dat het bezoek hoogst problematisch was. “Het is een federale verantwoordelijkheid om visa toe te kennen, en je deelt niet zomaar visa uit als chocolaatjes”, zei minister van Mobiliteit Georges Gilkinet (Ecolo).

Maar nu premier De Croo mee in het vizier komt, liggen de kaarten plots een heel stuk anders. Met de rugdekking van de premier staat Lahbib iets steviger in haar schoenen, al is er nog veel dat uitgeklaard moet worden. Maar kritiek uit de meerderheid slaat nu niet langer alleen op de minister, maar ook op de premier - en dus de hele regering.