Minister Lahbib en MR geïsoleerd, N-VA vraagt ontslag: ‘U heeft gelogen’

Lahbib wees er eerder al op dat de Russen die naar deze conferentie kwamen, geen visa van België kregen, maar van een ander land uit de Schengenzone. “De ene kreeg een visum van Frankrijk, de andere van Spanje”, zegt ze nu in de Kamer. “Nog andere Iraniërs kwamen naar Brussel via visa afgeleverd door Hongarije.”

Een deel van haar verdediging is dus dat België niet zo anders handelde dan veel van onze Europese bondgenoten. Bovendien deelt ze cijfers die moeten tonen dat visa voor kort verblijf voor Iraniërs niet zo uitzonderlijk zijn. In 2022 zijn er bijna 100.000 visa voor kort verblijf afgeleverd aan Iraniërs door landen uit de Schengenzone. België reikte in 2022 in totaal 851 visa uit aan Iraniërs. Dat is een fractie van het aantal visa dat Frankrijk uitreikt voor Iraniërs, meer dan 23.000, en die Nederland uitreikt, meer dan 6.000.

‘U LAAT BELGIË VERNEDEREN’

Anderzijds erkent de minister wel dat het uitreiken van visa voor de delegatie van de burgemeester van Teheran niet los staat van de context waarin België een gevangenenruil deed met Iran. Ook al was die ruil al voorbij op het moment dat buitenlandse zaken de visa uitreikte.

“Een weigering kon in Iran gezien worden als een diplomatiek incident en een vernedering”, zegt minister Lahbib in de Kamer. “Ons land heeft dat risico niet willen nemen. Omdat we ons willen blijven inzetten voor andere Europese gevangenen in Iran.”

Ze verwijst daarbij naar de andere Europeanen die vastzitten in Iran, zoals de Zweeds-Iraanse gastprofessor aan de VUB Ahmadreza Djalali. Daarom wou ze de moeizaam opgestarte dialoog met Iran niet hypothekeren door die visa te weigeren.

“Laten we duidelijk zijn: het was niet wenselijk om de Iraanse steden uit te nodigen”, zegt Lahbib. “Ze waren niet op hun plaats en het zijn elementen die op een moeilijk moment kwamen in de dialoog met Iran.”

N-VA-Kamerlid Peter De Roover nam geen vrede met die uitleg. “U vernedert Iran niet, u laat België vernederen”, antwoordde hij.

Ook Ecolo-Kamerlid Samuel Cogolati, deel van de meerderheid dus, is kritisch voor de uitleg. Hij vindt het een probleem dat de versie van vandaag verschilt met die van vorige donderdag in de plenaire vergadering van de Kamer.

“U zei toen dat het bezoek van deze Iraanse delegatie het imago van onze hoofdstad bezoedelde, waarom gebruikt u zo harde woorden tegenover Iran als u nu zegt dat het zo nodig was om diplomatisch te zijn tegenover Iran? Die spreidstand is een probleem”, zegt Cogolati. “Dag na dag zijn er nieuwe elementen die uw eigen uitleg van vorige week in twijfel trekken.”

Zijn Groen-collega Wouter De Vriendt sluit zich daarbij aan: “Als u nu zegt dat de context van de ruil met Olivier Vandecasteele een rol speelde, waarom hebt u dat vorige donderdag dan niet gezegd? Vandaag is onze verbazing over de uitleg enkel groter geworden. U hebt volhard in een tegenstrijdige beschrijving van de feiten en een geweldige kans gemist om klaarheid te scheppen in dit dossier.”

‘Verantwoordelijkheid ontlopen’

Het mag duidelijk zijn dat de partijen die deel uitmaken van de Vivaldicoalitie de minister niet sparen. Vooruit noemt de verdediging van minister Lahbib een gemiste kans. Volgens kamerlid Melissa Depraetere (Vooruit) rijst vooral de vraag waarom ze die missie uit Teheran niet heeft tegengehouden. “Als u nu vindt dat die hier niet moest zijn, dan had u geen visa moeten uitreiken, heel simpel”, zegt Depraetere.

Vooruit is de partij van Pascal Smet die zondag opstapte omwille van dit bezoek uit Iran. Hij zei toen dat zijn moreel kompas hem ertoe dwong om zijn verantwoordelijkheid te nemen. De Vooruit-fractie in de Kamer vindt dat minister Lahbib haar verantwoordelijkheid heeft afgeschoven op Brussel.

“Het bent u die uiteindelijk beslist en die verantwoordelijkheid probeert u vandaag te ontlopen”, zegt Depraetere. “Als u zegt dat er een negatief advies komt van buitenlandse zaken en u doet het doet toch, wie is dan verantwoordelijk?”

‘Deur op een kier’

Premier Alexander De Croo reageerde op de forse vragen van de Kamerleden. Hij legde nog eens uit dat de toekenning van visa er kwam in de context van de gesprekken met Iran over de vrijlating van gevangenen. Dat gesprek stopte niet na de vrijlating van Vandecasteele op 26 mei, of de vrijlating van de drie andere Europeanen op 2 juni, maar liep ook daarna nog.

“We hadden het gevoel dat de deur op een kier stond voor andere Europeanen”, zei De Croo. “We waren na 2 juni nog in volle overtuiging om minstens strafvermindering te krijgen. Natuurlijk geloven we niet dat de toekenning van een visum Djalali kan vrijkrijgen, maar alles gaat stap voor stap.”

Ook minister Lahbib, die zwaar onder vuur lag vandaag, hield een gepassioneerd pleidooi voor de keuzes die ze heeft gemaakt. “Ik aanvaard de beschuldiging niet dat ik zwak of meegaand zou geweest zijn tegenover Iran”, aldus Lahbib. “België liep voorop in de publieke standpunten en sancties tegen Iran.”

‘U heeft gelogen’

Verschillende partijen willen het daar niet bij laten. N-VA dient een motie in die het ontslag van minister Hadja Lahbib (MR) vraagt. “Er is hier gezegd dat u vorige week in de Kamer niet alles gezegd heeft, maar het is erger dan dat: u heeft formeel gelogen”, aldus kamerlid Peter De Roover (N-VA).

Vorige week zei minister Lahbib dat er op 9 juni een verslag kwam van het OCAD dat de dreiging van het bezoek van de Iraanse burgemeester als “zeer zwak” evalueerde en dat daarna, na die veiligheidschecks, de visa zijn afgeleverd. In werkelijkheid zijn de visa afgeleverd op 8 juni en vandaag gaf minister Lahbib toe dat het OCAD-verslag pas erna kwam, enkel om de dreiging van het evenement in te schatten.