Een argument dat steevast naar voren wordt geschoven om de huidige opkomstplicht aan te houden, is dat anders vooral arbeiders, gepensioneerden en lagere sociale klassen thuisblijven. Ook legt de opkomstplicht de lat voor iedereen gelijk en heeft ze een belangrijke signaalfunctie. “Al staat de uitslag van de verkiezingen ons niet altijd aan, hij duidt vaak wel op dieperliggende problemen in de samenleving. Als extreme partijen hoog scoren, zit daar iets achter en dat moeten we aanpakken. Je kunt de stemplicht afschaffen, maar de problemen zullen blijven”, zegt politicoloog Johan Ackaert.

Dat de problemen zullen blijven, is zo. Maar voor het overige zijn we niet meteen overtuigd. In de ons omringende landen is er geen opkomstplicht, wel stemrecht. Men kan moeilijk zeggen dat Nederland, Duitsland en Frankrijk minder democratisch zouden zijn dan ons land. Ook in die landen geven de meer extreme partijen duidelijke signalen. Denken we maar aan de PVV van Geert Wilders of het FN van Marine Le Pen. Signalen die vervolgens worden opgepikt door de minder radicale partijen.

Bovendien kunnen we ons de vraag stellen of we onszelf niets wijsmaken met onze opkomstplicht. Bij de verkiezingen van 2014 voor de Kamer bleef 10,78 procent van de Belgen gewoon thuis, ondanks de opkomstplicht. En stemde nog eens 5,75 procent blanco of ongeldig. Het betekent dat bijna 17 procent geen stem uitbracht. Hoewel we dit niet kunnen bewijzen, is de kans groot dat het vooral gaat om arbeiders, gepensioneerden en lagere sociale klassen wegens geen interesse in politiek. Bovendien wordt niemand van de thuisblijvers gestraft, wat inhoudt dat we de facto al stemrecht hebben. Waar wachten we dan nog op om dit recht te formaliseren? Geeft ons maar stemrecht. Het kan onze politici misschien inspireren om beter hun best te doen en met nog betere argumenten de verkiezingsstrijd aan te gaan om onze stem te verdienen. Nu krijgen ze die nog te goedkoop omdat de meeste Vlamingen nog altijd plichtsbewust zijn.