“Onwerkelijk wat er nu gebeurt”: wetenschappers verbouwereerd over ongeziene hittegolf in de Noord-Atlantische Oceaan

Het eerste record dit jaar werd gebroken op 5 maart. De gemiddelde temperatuur van de Noord-Atlantische Oceaan steeg toen tot 19,9 °C. Sindsdien liggen de temperaturen steevast op recordniveau. Op 20 juni bereikten de temperaturen een voorlopig hoogtepunt van 23,2 °C. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de wetenschap vol verbazing en ongerust naar deze ontwikkelingen kijkt.

_{(Lees verder onder de afbeelding.)}

Verschillende factoren spelen een rol in waarom de Noord-Atlantische Oceaan met uitzonderlijk hoge temperaturen kampt. Allereerst zijn de zogenaamde passaatwinden sinds maart zwakker dan normaal. Deze winden waaien vanuit het oosten tot noordoosten en brengen kouder water naar het oppervlak in de oostelijke delen van de Noord-Atlantische Oceaan. Hierdoor koelt het water af. Dat gebeurt nu minder, waardoor de oceaantemperaturen stijgen.

Daarnaast is er in 2023 tot nu toe een gebrek aan Sahara-stof, dat doorgaans een verkoelend effect heeft op het noordelijke deel van de Atlantische Oceaan. Normaal gesproken worden grote wolken van dit stof vanuit de woestijnen van Noord-Afrika over de oceaan geblazen, maar dit jaar is de concentratie opvallend laag, zelfs op recordniveaus voor juni. Onderzoek heeft aangetoond dat het stof een aanzienlijke verkoeling veroorzaakt, vooral rond deze tijd van het jaar.

De ongewone temperaturen in de Atlantische Oceaan maken deel uit van een patroon van bovengemiddelde oppervlaktetemperaturen in alle oceanen wereldwijd. Momenteel bedraagt de gemiddelde oppervlaktetemperatuur wereldwijd 20,9 °C. Dat is minder hoog dan de 21,1 °C van 1 april, maar nog steeds 0,3 °C hoger dan het vorige record uit 2016 en 2020.

_{Lees verder onder de afbeelding.}

Deze ongeziene temperaturen zijn het resultaat van een combinatie van factoren die verband houden met El Niño en de buitengewoon hoge temperaturen in de Noord-Atlantische Oceaan. Naast deze factoren draagt klimaatverandering bij aan de langdurige opwarming van het zeewater. Ook hebben nieuwe scheepvaartregels de uitstoot van zwavel drastisch verminderd, waardoor het verkoelende effect van sulfaataerosolen afneemt.

Het hoge temperatuurniveau in de Noord-Atlantische Oceaan heeft een belangrijke gevolg voor subtropische stormen. Warmere oceanen leveren meer energie voor tropische systemen en kunnen sterkere stormen veroorzaken als andere factoren dat toelaten. Eerdere jaren met een warm oostelijk Atlantisch gebied (2010, 2017, 2020…) vertoonden bijvoorbeeld zeer actieve orkaanseizoenen. Al zal dit niet noodzakelijk nu het geval zijn dankzij een sterke El Niño. Historisch gezien verlaagt dit weerfenomeen net de kans op zware orkaanseizoenen in de Atlantische Oceaan. Dit betekent dat er waarschijnlijk minder tropische stormen zullen zijn en zwakkere systemen. Hoewel de Atlantische Oceaan recordwarmte ervaart, voorspellen experts van instellingen zoals NOAA, dat dit jaar daardoor eerder gemiddeld zal zijn. Er is echter meer onzekerheid in de voorspellingen voor dit jaar.

Naast extreme weersomstandigheden kunnen uitzonderlijk warme oceaantemperaturen het verlies van poolijs versnellen. Een deel van de overtollige warmte zal zijn weg vinden naar de Noordelijke IJszee via oceaanstromingen waardoor het verlies van het Arctische zee-ijs nog meer toeneemt. Hittegolven op zee kunnen ook de lokale fauna en flora beïnvloeden. Zo kunnen ze de beschikbaarheid van voedsel voor zeedieren aantasten, migratiepatronen veranderen en mariene ecosystemen verwoesten. Ook kunnen ze zorgen voor fenomenen zoals massale vissterfte.

_{(Lees verder onder de afbeelding.)}

NOAA’s (National Oceanic and Atmospheric Administration) voorspellingen geven aan dat de huidige hittegolven op zee in de noordelijke Stille en Noord-Atlantische oceanen nog enkele maanden kunnen aanhouden. Zo zullen ze vrijwel de hele zomer duren met een kans tot 90 % dat ze tot november aanhouden. Voorlopig blijft het dus afwachten hoe de situatie zich verder evolueert. Wetenschappers houden dit in ieder geval nauwlettend in de gaten.

LEES OOK:

Draagt een orkaan dit jaar jouw naam? Wat is het verschil met een tyfoon? En komen ze ook in Europa voor? 5 vragen beantwoord (+)

CODE ORANJE: welke soorten onweer zijn er en wat doe je best wel en niet? “In groep loop je meer risico dan alleen” (+)

El Niño is officieel terug, met mogelijke hitterecords tot gevolg: wat is dat voor weerfenomeen? En wat mogen we verwachten in ons land? (+)