Mantelzorgers zijn een essentiële schakel in ons zorgsysteem. Meer nog: ze zijn onmisbaar, maar nog vaak onzichtbaar. Om hier verandering in te brengen, bundelen de zes erkende mantelzorgverenigingen voor het eerst hun krachten. Vandaag zetten ze bestaande ondersteuningsmogelijkheden en acties voor mantelzorgers in de kijker.
‘Zorgen voor’ doen we allemaal, elke dag, zonder dat we er veel over moeten nadenken. Maar voor een op de drie Vlamingen is die zorg meer dan alledaags. Mantelzorgers zijn geen professionele hulpverleners en geen vrijwilligers, maar nemen wel een belangrijke en onmisbare rol op in de zorg en ondersteuning voor een naaste die ziek, psychisch kwetsbaar of hulpbehoevend is. Zo ondersteunen ze een partner, een ouder, een kind, een broer of zus, een vriend of buur. De zorg die mantelzorgers – jong én oud – opnemen, varieert van helpen met boodschappen, maaltijden en wassen, tot het bieden van mentale steun. Ze doen dit vaak uit noodzaak, maar vooral uit liefde.
Veel mantelzorgers beseffen niet dat ze mantelzorger zijn of welk ondersteuningsaanbod er vandaag al bestaat. Hun inzet wordt daarnaast nog te vaak als vanzelfsprekend beschouwd en dus onvoldoende (h)erkend door hun omgeving en door professionele zorg- en hulpverleners, werkgevers, leerkrachten,… Door een groter bewustzijn rond het thema te creëren, verhoogt het begrip en de ondersteuning wanneer mantelzorgers hun rol combineren met andere facetten van hun leven. Want mantelzorg is allesbehalve vanzelfsprekend.
Mantelzorg en zelfzorg
Uit de Zorgenquête van het Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin blijkt dat 7 op 10 Vlamingen mantelzorg combineert met betaald werk. Ook 63% van de jonge mantelzorgers (18-25 jaar) volgt een opleiding. De zorg voor zichzelf wordt bij mantelzorgers al snel ondergeschikt. Zo ervaart 18% onvoldoende tijd voor zichzelf en 12% onvoldoende tijd voor het eigen gezin, vanwege de zorg en ondersteuning die men biedt.
‘Het is hoog tijd dat we meer aandacht vragen voor wat mantelzorgers doen. Maar alleen waardering geven is niet voldoende: we moeten hen beter herkennen en ondersteunen. Op de werkvloer, op school, in de zorg, en in de brede samenleving. Met het nieuw Vlaams Mantelzorgplan willen we precies dat realiseren, samen met de mantelzorgverenigingen, het Vlaams Expertisepunt Mantelzorg en meer dan dertig partners’, zegt Johan Tourné, Voorzitter Vlaams Mantelzorgplatform.
Nieuw Vlaams mantelzorgplan
Het Vlaams mantelzorgplan zal een focus leggen op o.a. psychische ondersteuning voor mantelzorgers en zal werkgevers, scholen en zorgverleners aansporen om meer aandacht te hebben voor mantelzorg.
Het Vlaams Instituut voor de Eerste Lijn (VIVEL) voerde – in samenwerking met onderzoekers verbonden aan de Academie Voor De Eerste Lijn, mantelzorgers zelf, maar ook met experten uit verschillende domeinen zoals werk en onderwijs – onderzoek naar hoe een Vlaams Mantelzorgbeleid eruit zou moeten zien. Het onderzoek leidde tot een aantal beleidsprioriteiten die op hun beurt geleid hebben tot het Vlaams mantelzorgplan 2022-2024 van Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Hilde Crevits. Er wordt daarbij sterk ingezet op het betrekken van verschillende beleidsdomeinen en -niveaus. Met het engagement van een brede waaier aan betrokken partners streeft men naar brede implementatie en maatschappelijk draagvlak voor het nieuw Vlaams mantelzorgbeleid.
De uitwerking van het plan ligt in handen van het Vlaams Mantelzorgplatform en het Vlaams Expertisepunt Mantelzorg. Er werd 1 miljoen euro aan relancemiddelen geïnvesteerd om de komende twee jaar hoofdzakelijk op volgende pijlers te werken:
Mantelzorgbeleid op het werk
Eén op drie Vlamingen is mantelzorger, en zeven op tien combineert dit met een job. De kans is dus groot dat minstens één van jouw collega’s geconfronteerd wordt met deze evenwichtsoefening. Dit project sensibiliseert onder andere werkgevers en personeelsdiensten om aandacht te hebben voor mantelzorgers op de werkvloer. Naast infosessies en opleidingen worden ‘A tot Z’-begeleidingstrajecten ontwikkeld, die werkgevers ondersteunen bij het installeren van een mantelzorgvriendelijk personeelsbeleid.
Mantelzorgondersteuning bij scharniermomenten
Scharniermomenten in de zorg, zoals een opname in een ziekenhuis of woonzorgcentrum, zijn ook voor de mantelzorger ingrijpende momenten. Toch worden ze op deze cruciale momenten, wanneer ze met veel vragen zitten, vaak vergeten. Dit project wil zorgprofessionals sensibiliseren en de tools aanbieden om mantelzorgers zoveel mogelijk te betrekken bij het zorgproces en beslissingen over de zorg van hun naaste.
Jonge mantelzorgers
Jonge mantelzorgers moeten net als andere jongeren kunnen deelnemen aan alle facetten van het leven. Er wordt in dit project ingezet op sensibilisering en het uitrollen van projecten in het onderwijs, waardoor jonge mantelzorgers in deze dagelijkse context beter (h)erkend en ondersteund worden. Via sensibiliseringscampagnes vergroot men de zichtbaarheid van jonge mantelzorgers in de maatschappij.
Psychologische begeleiding bij mantelzorgers
Mantelzorgers zijn de stille helden van de zorg. Vaak iets té stil. Ze schenken hun aandacht aan de noden van de degene voor wie ze zorgen en zien dat als vanzelfsprekend, maar ook hun draagkracht kent zijn grenzen. Dit project sensibiliseert rond de bespreekbaarheid van psychische noden bij mantelzorgers en voorziet in laagdrempelige vormen van psychosociale ondersteuning.
Optimalisatie van de website mantelzorgers.be
Mantelzorgers zien niet langer het bos door de bomen van verlofstelsels, premies en statuten dat verspreid zit over verschillende instanties. Met de vernieuwing en promotie van de website www.mantelzorgers.be, wordt voorzien in een centraal informatiepunt dat basisinformatie rond mantelzorg toegankelijk en helder bundelt.
