"Mijn zoon had maar één missie: naar Europa gaan": waarom steeds meer Pakistanen hun leven riskeren op de Middellandse Zee

De vissersboot die in de nacht van 13 op 14 juni nabij de Griekse kust is gezonken, had naar schatting 700 tot 750 mensen aan boord. 104 mensen konden gered worden. 82 lichamen werden tot nog toe geborgen. Honderden mensen zijn nog altijd vermist, onder wie allicht veel vrouwen en kinderen. Zij zaten naar verluidt in het ruim van de boot.

Een groot deel van de opvarenden kwam uit Pakistan, zo blijkt. Cijfers van het Pakistaans Federaal Onderzoeksbureau (FIA) wezen eerder deze week op minstens 209 Pakistanen. De Pakistaanse minister van Binnenlandse Zaken heeft het vandaag over minstens 350 landgenoten. Als dat cijfer klopt, kwam met andere woorden ongeveer de helft van de opvarenden uit Pakistan. De overgrote meerderheid van hen is nog vermist. Van de 82 geborgen lichamen zouden er 12 de Pakistaanse nationaliteit hebben. 

De mogelijk honderden Pakistanen die vorige week het leven lieten, zijn lang niet de eersten die uit Pakistan vertrokken en hun leven riskeerden op de Middellandse Zee in de hoop een beter leven in Europa te kunnen opbouwen. Statistieken tonen aan dat steeds meer Pakistanen naar Europa (proberen te) migreren.

Uit cijfers van Frontex blijkt dat Pakistanen momenteel de op twee na meest geregistreerde nationaliteit in Italië zijn, na Egyptenaren en Bengalen, die via de zogenoemde centrale route (vanuit Libië) de Middellandse Zee hebben overgestoken. In de eerste vijf maanden van dit jaar waren dat er bijna 5.000, een recordaantal in de voorbije 15 jaar. En dat enkel op die ene route.

Een combinatie van factoren drijft hen hun land uit, met op kop de zwaarste economische crisis in decennia. Hele gemeenschappen beslissen daarom om Pakistan te verlaten, zo blijkt, zoals in het stadje Khuiratta, in het noorden van het land, waar volgens een lokale functionaris zeker 24 mensen vermist zijn na de bootramp van vorige week. Daarnaast zouden nog eens 28 mensen vermist zijn uit de omgeving van Khuiratta.

Een van hen is de 28-jarige Yassin Ayub. "Er zijn hier geen fabrieken of bedrijven, er is veel werkloosheid", vertelt zijn broer Muhammed aan het Britse persagentschap Reuters. "Daarom wil iedereen naar Punjab om er werk te vinden. Maar zelfs daar is de situatie slecht en daarom trekken mensen naar het buitenland. Ze hopen dat ze daar een inkomen zullen hebben."

"Ik zei hem vroeger altijd dat hij moest verder studeren, zodat we hier samen een zaak konden opstarten", vertelt Raja Muhammad Aslam, de vader van de vermiste Sajid Aslam, ook uit Khuiratta. "Maar hij had maar één missie: naar Europa gaan."

De diepe economische crisis is onder meer het gevolg van de coronapandemie. De cijfers liegen er niet om. De inflatie is er in de voorbije 50 jaar nooit hoger geweest en staat momenteel op 38 procent.

Door de snelle waardevermindering van de munt (een verlies van 35 procent tegenover de euro en de dollar in anderhalf jaar) en een hoge buitenlandse schuld zag de regering zich het voorbije jaar genoodzaakt om drastische maatregelen te nemen om wanbetalingen te vermijden. Maar dat had een negatieve invloed op de economische groei en werkgelegenheid.

De industriële sector bijvoorbeeld, de motor van de Pakistaanse economie, kromp dit jaar met 3 procent. In een land met 230 miljoen inwoners en elk jaar meer dan 2 miljoen nieuwkomers op de arbeidsmarkt is dat geen heuglijk nieuws. Officiële werkloosheidscijfers worden al een paar jaar niet meer gepubliceerd, maar (voorzichtige) schattingen van Pakistaanse economen wijzen op 11 à 12 procent.

Door een tekort aan buitenlands geld heeft Pakistan het ook moeilijk om voldoende essentiële voedingsmiddelen in te voeren. Een gevolg daarvan is dat voedselbedeling in het land niet zelden onrust veroorzaakt, waarbij mensen elkaar onder de voet lopen en er geregeld doden vallen.

De coronapandemie raakte ook Hamid Iqbal Bhatti in het hart, een andere opvarende van de boot die vorige week zonk. De 47-jarige Pakistaan heeft 20 jaar in Saudi-Arabië gewerkt en verdiende er goed. Drie jaar geleden keerde hij terug naar Pakistan. Door de pandemie moest zijn restaurant sluiten, door de hoge inflatie zag hij zijn geld snel in waarde minderen.

De wanhoop nabij zocht hij bijna 7.000 euro bijeen om een smokkelaar te betalen om hem naar Europa te brengen. Daar hoopte hij het leven dat hij ooit had weer te kunnen opbouwen. "Hij vertelde dat hij opnieuw wou beginnen voor de toekomst van zijn kinderen en het leven dat hij voor hen wilde", vertelt zijn broer Muhammed Sarwar Bhatti aan Reuters. Sinds vorige week wordt Hamid vermist en dood geacht.

De meeste Pakistanen die emigreren, hebben geen opleiding of zijn arbeiders. Voor hen is het extra moeilijk om aan een werkvisum te raken. Maar ook Pakistanen die wel opgeleid zijn, hebben het alsmaar moeilijker om in eigen land te overleven. Mensensmokkelaars maken daar handig gebruik van. Ook in Pakistan groeit hun aantal. De overheid treedt er amper tegen op.

Wie er in slaagt Europa te bereiken en werk vindt, is in staat om wat geld te sparen en naar huis te sturen. Pakistanen met werkende familieleden in het buitenland kunnen op die manier overleven in eigen land. Al dat buitenlandse geld zorgt er ook voor dat de Pakistaanse economie nog een beetje overeind blijft. Volgens officiële cijfers registreerde Pakistan vorig jaar bijna 830.000 Pakistaanse werknemers in het buitenland, het hoogste aantal sinds 2016. Wellicht zijn het er veel meer.

Maar niet alle Pakistanen die de oversteek wagen, kunnen een leven in Europa opbouwen. Ook voor de scheepsramp van vorige week zijn al veel Pakistanen op zee gestorven. Anderen raken Europa binnen, maar daarom niet voor lang.

Zoals de 29-jarige Israr Mirza. Hij werd ontslagen uit een textielfabriek in Lahore. Met de baantjes die er wel waren, kon hij niet genoeg verdienen om voor zijn vrouw, drie kinderen en zieke vader te zorgen. Hij ging vorig jaar een lening aan, kocht een vliegtuigticket naar Turkije en betaalde daar een smokkelaar om hem over land naar Griekenland te brengen.

Israr slaagde er in september in de grens over te steken, maar werd opgepakt, teruggestuurd naar Turkije en later op een vlucht gezet naar Pakistan. "Ik weet niet of ik gelukkig ben dat ik levend ben teruggekeerd", vertelde hij in maart aan Reuters. "Ik ben terug naar af, zonder inkomen en nu ook met een lening die ik moet afbetalen."