Uit het nieuwe Schoolverlatersrapport van VDAB blijkt dat slechts 2% van de jongeren met een diploma van het hoger onderwijs, een jaar later nog ingeschreven is als werkzoekende. Van de jongeren zonder diploma is dat maar liefst 20%.

Het is dan ook zorgwekkend dat het aantal jongeren zonder diploma toeneemt. In 2020 verliet 8% van de jongeren de school zonder diploma. In 2021 is dat opgelopen tot 10%. Dat is wel lager dan in 2019, toen het 11% was, maar één op de tien schoolverlaters zonder diploma is en blijft veel. In de stad Antwerpen en Turnhout is het zelfs 13%.

Dramatische cijfers

“Die cijfers zijn dramatisch”, zegt Karin Heremans, algemeen directeur van het GO! Koninklijk Atheneum in Antwerpen. “Vaak halen jongeren hun diploma niet, omdat ze de verkeerde studiekeuze maken. Of omdat ze een te grote achterstand hebben in sommige vakken. Daarom zetten we in op een sterke begeleiding van de studiekeuze, en gaan we volgend schooljaar bijvoorbeeld extra lessen geven aan leerlingen die een achterstand hebben in wiskunde. We geven die extra lessen ook al voor Frans, Engels en Nederlands.”

Een andere aanpak om schooluitval tegen te gaan, is het systeem van duaal leren”, zegt Karin Heremans. “Leerlingen kunnen in dat systeem vanaf het derde middelbaar de school combineren met werken op de bedrijfsvloer. Maar er zijn vandaag te weinig bedrijven die zich daarvoor engageren. Te veel bedrijven denken dat ze niet genoeg personeel met pedagogische vaardigheden kunnen vrijmaken, om die jongeren te begeleiden.”

Uit nieuwe cijfers van VDAB blijkt dat duaal leren nochtans een goede remedie is tegen werkloosheid. Slechts 4% van jongeren die aan duaal leren hebben gedaan, zijn een jaar later nog werkzoekend. Dat is fors lager dan het algemene gemiddelde van 6,1%.

Centrum voor Volwassenenonderwijs

En dan is er nog een medicijn voor schooluitval: het volwassenenonderwijs. “Jongeren die ouder zijn dan 18 en geen zin meer hebben om dagelijks in een strak stramien naar school te gaan, voelen zich vaak beter in het volwassenenonderwijs”, zegt Karin Heremans. “Ze hebben daar meer vrijheid en kunnen hun opleiding dan beter combineren met een job.”

Maar dat Centrum voor Volwassenenonderwijs (CVO) is nog niet bij iedereen bekend. “Daarom hebben we dit schooljaar een informatiecampagne gedaan in middelbare scholen”, zegt Elke Pepermans, directielid van GO! CVO Antwerpen. “Het is belangrijk dat een leerlingenbegeleider in een school een leerling zelf aanspreekt en op een warme manier naar ons overdraagt, en dat een van de trajectbegeleiders die leerling dan ook zelf opbelt voor een gesprek, zodat de overgang van het middelbaar naar het volwassenenonderwijs zo laagdrempelig mogelijk verloopt.”

In het volwassenenonderwijs moet een leerling niet per se alle vakken opnieuw doen”, zegt Elke Pepermans. “Als een leerling via zijn rapport kan aantonen dat hij voor bepaalde vakken goede punten heeft gehaald, kan hij daar in het volwassenenonderwijs vrijstellingen voor krijgen. In het volwassenenonderwijs kan je trouwens niet alleen alsnog een diploma van het middelbaar onderwijs halen. Je kan ook een certificaat behalen voor beroepsgerichte opleidingen waarmee je aan de slag kan op de arbeidsmarkt. Na een opleiding van vijftien maanden kan je bijvoorbeeld zorgkundige worden in een woon- en zorgcentrum.”

Toch ook goed nieuws: wie geen diploma heeft, vindt sneller een job dan vroeger

Zonder diploma is het veel moeilijker om werk te vinden. Maar het is wel veel minder moeilijk dan vroeger. In 2020 was 27% van de schoolverlaters zonder diploma in de provincie Antwerpen na een jaar nog steeds naar werk aan het zoeken. In 2022 is dat gedaald tot 20%.

“Jongeren die schoolmoe zijn, profiteren mee van de arbeidsmarkt die vandaag veel kansen biedt”, zegt Joke Van Bommel, woordvoerder van VDAB. Bedrijven krijgen hun vacatures moeilijker ingevuld, en besluiten dan maar om ook mensen zonder diploma op te leiden.

Als wegenwerker bijvoorbeeld. “Daar bestaat geen goede opleiding voor op school, en dus doen we die opleidingen zelf”, zegt het bouwbedrijf DCA. Dylan Van Gool (19) uit Beerse heeft geen diploma, en is in september als wegenwerker bij het bedrijf begonnen. “Ik zat in het zesde jaar beroepsonderwijs in de richting Sanitair, maar had geen zin om nog verder te doen”, zegt Dylan. “Ik had al twee keer vakantiewerk gedaan bij DCA, en vond dat wel oké. Toen ik hier vertelde dat ik wel in dienst wilde komen, hebben ze me aangeworven. Ik doe aan glijbekisting, bijvoorbeeld om borduren of betonnen fietspaden aan te leggen. Het werk is zwaar, maar ik kom zeker niet tegen mijn zin werken. Ik heb er geen spijt van dat ik mijn diploma niet heb gehaald.”

Ook Emma Raeymaekers (21) uit Berchem heeft geen diploma. Ze werkt nu bij hamburgerketen Quick in Wilrijk. “Ik heb twee keer het vijfde middelbaar in de richting Mode gedaan. Toen ik nog een derde keer mijn jaar moest overdoen, ben ik afgehaakt”, zegt Emma. “Ik heb me ingeschreven bij VDAB en heb een halfjaar naar werk gezocht. Daarna kon ik bij Quick beginnen. Ik werk er nu drie jaar en ben heel tevreden met mijn job. Ik ben nu shiftleider en kan binnenkort opklimmen tot assistent-manager. Het is dus niet erg dat ik geen diploma heb.”