Ook Birkenstocks en warmtepompen onder de loep uit angst voor Chinezen

In 2016 deed het Chinese staatsbedrijf State Grid een gooi naar 14 procent van de aandelen in distributiebedrijf Eandis. Na een golf van protest ging deze deal uiteindelijk niet door. Er wordt sindsdien gepleit voor meer controles op dergelijke investeringen in strategische sectoren. Al sinds 2019 is er een Europese verordening, waarin de voorwaarden voor zo’n screening zijn vastgelegd.

Dat het nog vier jaar geduurd heeft voordat er in ons land ook echt een screeningsmechanisme komt van niet-EU-investeringen – we zijn pas 19de van de 27 EU-landen – heeft vooral te maken met de complexiteit van België: alle regeringen moesten het erover eens raken. Vanaf zaterdag is de Interfederale Screeningscommissie dan toch actief: buitenlandse ondernemingen die 10 procent of meer in handen willen krijgen van Belgische bedrijven die raken aan defensie, cyberveiligheid, elektronische communicatie of digitale infrastructuur zullen zich daar moeten aanmelden. Bij een aantal iets minder kritische sectoren – zoals media of voeding – ligt die drempel op 25 procent.

Vraag is maar of deze screeningscommissie helemaal klaar is. “We horen dat er op dit moment nog volop aanwervingen gebeuren”, zegt Bart Vanstaen. Als advocaat bij PwC Legal begeleidt hij samen met collega Ive Serneels buitenlandse bedrijven bij investeringen en binnenkort dus ook bij deze aanmeldingen. “Zal de commissie de stroom van aanmeldingen verwerkt krijgen? Er wordt naar ons aanvoelen nogal een groot net gespannen om slechts een aantal echt relevante vissen te vangen. De meeste investeerders komen uit het VK, Zwitserland of de VS, ook zij zullen allemaal via deze procedure moeten gaan.”

Dat niet alleen geografisch, maar ook inhoudelijk veel bedrijven geviseerd worden, blijkt uit de praktijk in Duitsland. “Daar moest een investering in Viessmann, producent van onder andere warmtepompen, worden voorgelegd omwille van de rol die het bedrijf speelt in de Duitse energietransitie”, zegt Vanstaen. “Of nog opmerkelijker was een investering in Birkenstock, een producent van sandalen. Die moest aangemeld worden omdat dit schoeisel ook veel gebruikt wordt door dokters. En dus is Birkenstock van strategisch belang voor de Duitse economie. Ik raad onze klanten dan ook aan om eerder te veel aan te melden dan te weinig, zeker in het begin omdat er nog heel wat onzekerheid bestaat over hoe een en ander in de praktijk zal lopen. Als je iets vergeet aan te melden, dan kunnen er boetes uitgesproken worden van 30 procent van het bedrag van de investering.”

Serneels gaat akkoord met de geest van de wet, maar vreest dat die in haar huidige vorm investeerders zou kunnen afschrikken. “We zijn een open economie en hebben toch veel te danken aan buitenlandse investeringen. Het zou voor de nodige vertraging kunnen zorgen en dat kan investeerders afschrikken.”

Maar het kabinet van minister van Economie en Werk Dermagne geeft aan dat er continu gemonitord zal worden en dat er “snel gehandeld zal worden” indien dat nodig zou blijken.