Biden: Poetin is een "paria" die de oorlog in Oekraïne "duidelijk verliest”

De Russische topgeneraal Sergej Soerovikin, de plaatsvervangend commandant van Russische militaire operaties in Oekraïne, is gearresteerd. Dat schrijft ‘The Moscow Times’ op basis van twee bronnen dicht bij het ministerie van Defensie.

Soerovikin stond volgens anonieme Amerikaanse functionarissen sympathiek tegenover de opstand afgelopen weekend van Jevgeni Prigozjin en zijn huurlingenleger Wagner, hoewel het onduidelijk is of hij deze actief steunde. Dat meldt persbureau Reuters. Westerse inlichtingendiensten weten volgens de anonieme functionarissen niet zeker of Soerovikin de opstand op enige wijze geholpen zou hebben. 

'The New York Times' meldde dinsdag al dat Soerovikin wist dat Prigozjin een opstand aan het plannen was.

Soerovikin, door de Russische media ook wel 'generaal Armageddon' vanwege zijn vermeende meedogenloosheid, is een oorlogsveteraan die gevochten heeft in Tsjetsjenië en Syrië en is onderscheiden door de Russische president Poetin.

In oktober vorig jaar kreeg Soerovikin de leiding over de militaire campagne in Oekraïne, maar eerder dit jaar kreeg hij een plaatsvervangende rol na het beperkte succes van Rusland bij de invasie.

Al duizenden Oekraïense soldaten hebben in landen van de Europese Unie een militaire opleiding gekregen. Dat blijkt uit cijfers die woensdag door het ministerie van Defensie in Kiev zijn bekendgemaakt.

"In totaal zijn er al 24.000 Oekraïense soldaten getraind in de EU", zegt luitenant-generaal Sergej Nayev woensdag.

Na de Russische invasie in februari vorig jaar, zijn verschillende EU-landen begonnen met het trainen van Oekraïense soldaten. Ook in de VS, Canada, het Verenigd Koninkrijk en Noorwegen worden duizenden Oekraïners voorbereid op gevechtsmissies. De Oekraïense soldaten leren omgaan met westerse wapensystemen en worden getraind in moderne militaire tactieken.

Duitsland en Frankrijk ondernemen geen serieuze stappen richting een overleg met Moskou over Oekraïne. Dat heeft de Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov woensdag gezegd op de staatstelevisie.

Zowel de Duitse kanselier Olaf Scholz als de Franse president Emmanuel Macron "dreigen" al maanden dat ze president Vladimir zullen opbellen, aldus Lavrov. Maar ondanks de publieke aankondigingen, is dat volgens hem nog niet gebeurd. Tot dusver heeft het westen "geen enkel serieus voorstel" gedaan, citeert persagentschap TASS de minister. 

In mei vertelde Scholz aan journalisten dat hij gesprekken met Poetin "op hun tijd" wilde hervatten. Een exacte datum noemde hij toen niet.

Oekraïne wil in de toekomst volledig zelf instaan voor de wapenuitrusting van het leger. Dat heeft president Volodymyr Zelensky vandaag gezegd in het parlement, ter gelegenheid van de Oekraïense Dag van de Grondwet. Tot nu toe rekent het land voor raketten, tanks en gevechtsvliegtuigen grotendeels op het Westen.

"Onze soldaten zullen altijd wapens hebben", verkondigde Zelensky. Intussen is Kiev al zelf zeedrones aan het produceren. "We gebruiken ze met succes", aldus de president. De Oekraïense productie moet de sterkste in Europa worden. 

Eerder benoemde de regering de 31-jarige Herman Smetanin als het nieuwe hoofd van het staatswapenfabrikant Ukroboronprom.

Na de instorting van de Sovjet-Unie in 1991 behoorde het onafhankelijke Oekraïne jarenlang bij de grootste wapenexporteurs ter wereld. Een van Ruslands oorlogsdoelen is om dat bewapeningspotentieel te vernietigen.

Volgens BBC zijn er intussen al tien dodelijke slachtoffers geteld bij de Russische aanval op een restaurant in de Oekraïense stad Kramatorsk. Twee meisjes, de tweelingzussen Yuliya en Anna Aksechenko, van 14 jaar oud kwamen om het leven bij de aanval. Naast de tien doden zijn er minstens 56 gewonden geteld. 

Wit-Russisch staatshoofd Alexander Loekasjenko wil waarschijnlijk een militair voordeel halen uit de aanwezigheid van Wagner-troepen in zijn land. Dat meldt de Amerikaanse denktank ISW (Institute for the Study of War) in Washington in een rapport. Zo zou hij zijn land minder afhankelijk kunnen maken van het Russische leger.

Als kleinere partner in de samenwerking is Wit-Rusland op militair vlak vooral aangewezen op buurland Rusland. Volgens ISW wil Loekasjenko die afhankelijkheid inperken door de huurlingen van Wagner-baas Jevgeni Prigozjin in te schakelen als een trainings- en adviespartner voor het Wit-Russische leger.

De Wagner-groep zal geen rekruteringscentra openen in Wit-Rusland, zegt Loekasjenko. Tocht staat het inwoners vrij om zich aan te sluiten bij Prigozjin.

Loekasjenko, een trouwe bondgenoot van Poetin, heeft naar eigen zeggen als bemiddelaar opgetreden tussen de Russische president en de Wagner-baas tijdens de kortstondige opstand. Loekasjenko zou Prigozjin hebben overtuigd om zich over te geven. Als deel van de overeenkomst heeft Wit-Rusland de huurlingen naar verluidt ballingschap verleend.

"Als dat klopt, is Loekasjenko een politiek bedreven partij die in staat is invloed uit te oefenen binnen de hogere echelons van de Russische politiek", reageert ISW. "Dat hij daarover durft opscheppen, is vernederend voor Poetin."

Litouwen heeft twee geavanceerde NASAMS-grond-luchtraketafweersystemen gekocht bij het Noorse bedrijf Kongsberg. De systemen zijn bedoeld voor Oekraïne, maar de hulp bevat geen raketten, zegt de Litouwse overheid.

"De lanceerders van het NASAMS-systeem zullen in een nabije toekomst in Oekraïne aankomen", aldus president Gitanas Nauseda. Volgens de minister van Defensie Arvydas Anusauskas gaat het om een contract van 9,8 miljoen euro.

In een reactie op Twitter zegt de Oekraïense president Volodymyr Zelensky dankbaar te zijn voor de beslissing van Litouwen. "Dit is een belangrijke en tijdige bijdrage tot de bescherming van het Oekraïense luchtruim en tot het redden van het leven van Oekraïners", aldus Zelensky.

De Russische generaal Sergej Soerovikin zou op voorhand op de hoogte geweest zijn van de plannen van Wagnerbaas Jevgeni Prigozjin om tegen de Russische legerleiding in opstand te komen. Dat schrijft de Amerikaanse krant 'The New York Times' op gezag van Amerikaanse functionarissen. Zij spraken zich anoniem uit over de kwestie.

De krant merkt op dat Amerikaanse functionarissen er belang bij hebben om de positie van Soerovikin te ondermijnen. Zij beschouwen hem immers als een meer competente en meedogenloze bevelvoerder dan andere commandanten. Als hij verwijderd wordt, zou dat Oekraïne ten goede komen, klinkt het.

Soerovikin was van november tot januari de bevelhebber van de Russische troepen in Oekraïne. Generaal Valeri Gerasimov, de stafchef van het Russische leger, volgde hem begin dit jaar op. Soerovikin deed afgelopen weekend nog een oproep aan de Wagner-commandanten en -strijders om de opstand te stoppen.

Een alliantie tussen de generaal en Prigozjin zou kunnen verklaren waarom de Wagnerbaas nog in leven is, aldus 'The New York Times'. Hij en zijn huurlingen veroverden immers een belangrijke militaire site en trokken gewapend op naar Moskou. De functionarissen proberen nu te weten te komen of de generaal Prigozjin geholpen had bij het plannen van zijn opstand.

De Wagnerbaas moet volgens ingewijden gedacht hebben dat hij ook steun had van andere Russische generaals, anders zou hij niet begonnen zijn aan de risicovolle muiterij. Hij leek onder meer te rekenen op hulp vanuit het leger. De bronnen van 'The New York Times' benadrukken dat de westerse landen nog geen volledig beeld hebben van wat er vorig weekend precies gebeurd is.

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft het hoofd van het staatsbedrijf Ukroboronprom ontslagen. Ukroboronprom is een door de staat beheerde holding waaronder diverse bedrijven uit de Oekraïense defensie-industrie vallen. Het decreet waarin het ontslag werd aangekondigd, zegt niets over de reden voor het ontslag.

Volgens de Oekraïense onlinekrant Ukrainska Pravda had Zelensky verwacht dat Ukroboronprom onder Joeri Husjev de productie van het Oekraïense ballistische korteafstandraketsysteem Sapsan zou verhogen. Dat dit niet of onvoldoende gebeurd is, zou de reden zijn voor het ontslag. Zijn opvolger is volgens Oekraïense media het hoofd van een fabriek voor pantservoertuigen in Charkov.

Kyiv heeft sinds de Russische invasie in februari 2022 vooral vertrouwd op raketsystemen van zijn westerse bondgenoten, zoals de Amerikaanse HIMARS.

Leiders van zeven NAVO-landen, waaronder België, hebben in Den Haag het belang van NAVO-lidmaatschap van Oekraïne benadrukt. "Het is duidelijk dat Oekraïne ooit deel zal uitmaken van de NAVO", zei premier Alexander De Croo (Open Vld) op een persconferentie achteraf.

De leiders kwamen bijeen in Den Haag om de volgende NAVO-top in Vilnius (Litouwen) voor te bereiden. "Alle lidstaten willen dat Oekraïne lid wordt van de NAVO", zei NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg. "Het wordt een cruciale top", aldus de Nederlandse premier Mark Rutte. "We moeten op de top een duidelijk signaal geven aan Oekraïne."

Op de top volgende maand zal Oekraïne nog geen lid worden omdat het land in oorlog is. Wel zullen er stappen worden gezet zoals de oprichting van een NAVO Oekraïne Raad. De Croo had het over "een politiek kader" voor de verdere discussie met Oekraïne. Ook zal er worden gesproken over veiligheidsgaranties voor het land.

We willen geen chaos in Rusland, benadrukte Rutte. Dat zorgt volgens hem voor meer instabiliteit in Europa. Naar aanleiding van de ontwikkelingen in Rusland zal ook gekeken moeten worden naar het verder versterken van de oostflank van de NAVO, zei hij.

Naast De Croo, Rutte en Stoltenberg waren ook president Klaus Iohannis van Roemenië, president Andrzej Duda van Polen, premier Jens Gahr Støre van Noorwegen, premier Edi Rama van Albanië en president Gitanas Nausėda van Litouwen aanwezig in Den Haag.

De Verenigde Staten hebben dinsdag nieuwe sancties aangekondigd tegen de activiteiten van de Russische huurlingengroep Wagner in Afrika, en vooral in Centraal-Afrika.

Onder meer het mijnbedrijf Midas Resources, dat verscheidene mijnen in Centraal-Afrika bezit, en de onderneming Diamville, gespecialiseerd in transacties van goud, worden geviseerd. Beide worden gecontroleerd door Wagner-baas Jevgeni Prigozjin.

Ook Industrial Resources General Trading, met basis in Dubai, wordt door de sancties getroffen. Het Amerikaanse ministerie van Financiën beschuldigt dat bedrijf ervan voor Diamville transacties te beheren.

"De Wagner-groep financiert zijn brutale operaties deels dankzij de exploitatie van natuurlijke rijkdommen in Centraal-Afrika", aldus de Amerikaanse onderminister van Financiën Brian Nelson. "De VS zullen blijven de inkomstenbronnen van Wagner viseren om te verhinderen dat de huurlingengroep meer voet aan de grond krijgt in Afrika, Oekraïne of elders."

De Amerikaanse regering heeft Wagner de stempel gegeven van transnationale criminele organisatie. De groep was al actief in Libië, Syrië, Oekraïne en verscheidene Afrikaanse landen. Het huurlingenleger wordt verdacht van inbreuken tegen het volkenrecht en mensenrechtenschendingen.

Gevolg van de sancties is dat vermogenswaarden van betrokkenen in de VS bevroren worden. Amerikaanse burgers mogen ook geen zaken met hen doen.

Wagner-baas Prigozjin werd al gezocht door de FBI vanwege zijn vermeende inmenging in de Amerikaanse politiek tussen 2014 en 2018. Zo wordt hij verdacht van het beïnvloeden van de presidentsverkiezingen in 2016. Er staat een beloning van 250.000 dollar uit voor informatie die leidt tot de arrestatie van de topman van het huurlingenleger.

De NAVO moet een zeer krachtig antwoord geven op de inzet van Wagner-troepen in Wit-Rusland. Dat zei de Poolse president Andrzej Duda dinsdag, aldus persbureau 'Reuters'. "Dit is echt serieus en zeer zorgwekkend, en we moeten zeer krachtige beslissingen nemen. Het vereist een zeer, zeer stevig antwoord van de NAVO", zei Duda na een ontmoeting met andere NAVO-leiders in de Nederlandse stad Den Haag.

Bij NAVO-topman Jens Stoltenberg klonk een milder geluid: hij zei dinsdag dat het nog te vroeg is om te speculeren over de effecten van de verplaatsing van Wagner-troepen, maar benadrukte dat het bondgenootschap klaar is om zich te verdedigen tegen elke dreiging.

"Het is nog te vroeg om een definitief oordeel te vellen over de gevolgen van het feit dat Prigozjin naar Wit-Rusland is verhuisd, en dat hoogstwaarschijnlijk een deel van zijn troepen zich al in Wit-Rusland zal bevinden", aldus Stoltenberg. "Maar we hebben Moskou en Minsk een duidelijke boodschap gestuurd dat de NAVO er is om elke bondgenoot en iedere centimeter van het NAVO-grondgebied te beschermen."

Bij een raketaanval op het centrum van de Oost-Oekraïense stad Kramatorsk zijn zeker drie doden gevallen. Minstens 41 mensen raakten gewond. Volgens de gouverneur van Donetsk werd een restaurant geraakt waar op dat moment veel mensen zaten te eten. 

"De lichamen van drie mensen, waaronder een minderjarige geboren in 2008, zijn geborgen uit het puin. Onder de gewonden is een kind geboren in 2022", zei het ministerie van Binnenlandse Zaken op Telegram.

Het restaurant en verscheidene huizen hebben schade opgelopen. De minister sluit niet uit dat er nog meer slachtoffers onder het puin liggen.

Onze journalist ter plekke Arnaud De Decker kon alles van dichtbij meemaken. “Ik hoorde mensen schreeuwen vanonder het puin”, getuigt hij aan onze redactie.

Kramatorsk is de grootste stad die nog in handen is van de Oekraïners in de regio Donetsk. Er wonen zo'n 150.000 mensen.

Volgens de Oekraïense autoriteiten zit het Russische achter de raketaanval. Moskou heeft nog niet gereageerd op die beschuldigingen, maar beweert sinds het begin van de invasie in februari 2022 dat zijn strijdkrachten geen burgerdoelen bestoken. President Volodymyr Zelensky zei in zijn dagelijkse videoboodschap over de aanval: "Dergelijke terreur bewijst ons en de hele wereld keer op keer dat Rusland voor al zijn daden maar één ding verdient: een nederlaag en een tribunaal."