Nog te veel Vlaams waardevol bos verdwijnt: ‘Al 20 jaar lang een groot voetbalveld per dag’

Vlaamse bossen verdwijnen in een ‘hoog tempo’, zo staat in het rapport. “Vlaanderen doet inspanningen voor bosuitbreiding en kwaliteitsverbetering, maar de aanhoudende boskap doet veel van die inzet teniet”, stellen de auteurs.

Tussen 2001 en 2021 verdween 5.088 hectare bos met een kapvergunning. “Dat is een groot voetbalveld per dag. En het is een onderschatting, want er verdwijnt ook bos zonder kapvergunning”, zegt Laure De Vroey van BOS+.

In 2001 lag het aantal hectare bos dat met vergunning werd gekapt op 181 hectare. Sinds 2014 ligt het behalve in 2015 ieder jaar op 258 hectare of meer.

Het boscompensatiemechanisme zorgt er wel voor dat een deel elders wordt heraangeplant. Maar er is een achterstand van 1.500 hectare. “Die is in 2016 vastgesteld”, zegt De Vroey. “Gelukkig is ze niet groter geworden. Maar ze is ook niet verminderd.”

Ook het verschil tussen de ontbossing die de overheid toestaat en de compensatie die ze daarvoor oplegt, oogt in dit rapport niet goed. In de drie eerste jaren van deze legislatuur zien de auteurs een nettoverlies van 279 hectare.

“Omdat minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) zich inzet voor de bossen vermoeden we dat de recentere cijfers na 2021 positief zullen zijn”, zegt Kris Verheyen (hoofd van het Labo Bos & Natuur van de UGent en ook voorzitter van BOS+)

Demir reageert dat er sinds het begin van de legislatuur net 1.748 hectare bos bij kwam. Het verschil is vooral te verklaren doordat zij haar bosuitbreiding meerekent. Dat gaat om extra bos, dat gepland wordt los van compensatiemaatregelen. Demir mikt tegen het einde van de legislatuur op 4.000 hectare extra bos. “Daar is al 1.136 hectare van gerealiseerd”, zegt ze. “Tegelijk wordt er geen verdere achterstand in de boscompensatie opgebouwd om het historisch passief waarmee we opgezadeld zitten niet te vergroten.”

BOS+ en Greenpeace erkennen de inspanningen voor bosuitbreiding, maar benadrukken dat er ook minder gekapt moet worden.

Versnippering

Cruciaal daarbij is dat nieuw aangelegd bos niet dezelfde kwaliteit heeft als bestaand bos. Een compensatiebos slaat maar 1 à 2 procent van de koolstof op die in een oud, robuust bos is opgeslagen. “Bosuitbreiding is een plus, maar dat jonge bos is ecologisch en klimatologisch een stuk minder waardevol”, zegt expert Filip Verbelen van Greenpeace. “Het slaat minder koolstof op in bomen en bodem en is nog lang niet zo biodivers als bestaand bos.”

Stedelijke bossen verdwijnen het meest. In de bebouwde omgeving zien BOS+ en Greenpeace sinds 2001 een afname van bos en aaneengesloten hooggroen van 10 procent. Ook raakt heel wat bos versnipperd.

Demir is het ermee eens dat “verdere stappen nodig zijn om het verlies van waardevol bos tegen te gaan”. Ze werkt daarvoor aan een aantal ruimtelijke uitvoeringsplannen en aan aanpassingen in de compensatiewetgeving.