De fietshelm verplichten: een goed idee of voorbeeld van victim blaming? 

Een fietshelm dragen is niet verplicht in ons land. Desondanks zal basisschool De Wieken vanaf september haar leerlingen toch verplichten een helm te dragen. De aanleiding was het ongeluk met leerling Alan, die een zwaar hersenletsel opliep. Hij reed op het fietspad en werd gegrepen door een auto. De jongen droeg geen fietshelm.

Niet iedereen is het er over eens dat zo'n verplichting een goed idee is. In de podcast "Het kwartier" laten we spoedarts Frieda Coecelbergh en Wies Callens aan het woord. 

Frieda Coeckelbergh is voorstander. Ze werkt al twintig jaar als spoedarts, waarvan tien jaar in Oudenaarde, een regio met veel fietstoeristen. "Ik heb meermaals met eigen ogen gezien hoe een valhelm het verschil maakt." 

Callens van de fietsersbond is overtuigd van het belang van de fietshelm, maar vindt een verplichting een stap te ver. "Ik zou de kinderen niet straffen als ze de helm niet dragen."

Het is voor de fietsersbond vooral belangrijk dat er veel gefietst wordt. "Er is onderzoek dat aantoont, dat het dragen van een fietshelm maakt dat er minder gefietst wordt", zegt woordvoerder Wies Callens. "De gezondheidswinst van het fietsen is groter dan het risico dat je een letsel oploopt."

Coeckelbergh denkt niet dat mensen minder gaan fietsen als een helm verplicht is. Het is voor haar een kwestie van een mentaliteitswijziging. "Mensen zullen ook met een verplichting blijven fietsen, als het ingeburgerd is dat fietsen ook gevaarlijk kan zijn."

De fietshelm beschermt bovendien vooral als je aan gematigde snelheid op je hoofd valt, zegt Callens. "Een fietshelm wordt gekeurd met een valsnelheid van 17 tot 22 kilometer per uur. Als een vrachtwagen je tegen een hogere snelheid aanrijdt, helpt de fietshelm niet veel."

Callens denkt daarom dat bijvoorbeeld valpreventie meer zal helpen dan het verplichten van een fietshelm. "Een aantal onderzoekers suggereren om kinderen te leren hoe ze moeten vallen, zodat ze niet op hun hoofd terechtkomen."

Coeckelbergh vindt dat een goed idee, maar volgens haar zal het niet alle hoofdletsels voorkomen. "Bij een ernstige val kun je een hersenletsel niet voorkomen door anders te vallen."

Callens ziet een verplichting ook als victim blaming. Daarmee bedoelt hij dat het slachtoffer beschuldigd wordt. De fietser had maar een helm moeten dragen bij een aanrijding, dan was het niet zo erg.

Coeckelbergh begrijpt die redenering. "Maar er zijn ook ongelukken die de fietser zelf veroorzaakt omdat die bijvoorbeeld uit de bocht vloog. We lopen altijd gevaar als fietser en wie gevaar loopt moet zich beschermen. Komen we op die conclusie, gaan we ook geen slachtoffers meer beschuldigen."

Callens benadrukt tot slot vooral het belang van stimulatie. Het is voor hem vooral belangrijk dat jonge fietsers gemotiveerd zijn om een helm te dragen. "Wij zijn een grote voorstander van sensibilisering. Zet de goede kanten van de fietshelm heel duidelijk in de picture."

Ook daar is Coeckelbergh het mee eens. "Als je het gaat verplichten zonder dat mensen overtuigd zijn van de helm, wordt het erg moeilijk. Maar met roken is dat ook zo verlopen. Sinds het verboden is, wordt er niet meer op café gerookt. Als we de fietshelm niet verplichten, zullen nog veel slachtoffers vallen. Een verplichting zal mensenlevens en veel menselijk leed besparen."