Hoe gaat het met het Oekraïense zomeroffensief? "Leger zal van strategie moeten veranderen"

Op vrijdag, nu bijna een week geleden, ontaarde een sluimerend conflict tussen Wagnerleider Jevgeni Prigozjin en de Russische legerleiding in een gewapend treffen. Met een furieus bericht op Telegram kondigde Prigozjin het einde van samenwerking aan. Meer zelfs, de Wagnerbaas riep op tot vergelding en muiterij. Wagnerhuurlingen trokken de ene na de andere Russische stad binnen op weg naar Moskou.

De hoofdstad zouden ze uiteindelijk nooit bereiken. De "mars van de rechtvaardigheid", zoals Prigozjin zijn opstand zelf noemde, zou uiteindelijk vroegtijdig afgeblazen worden. "Om bloedvergieten te vermijden", zei hij daar later zelf over. Toch was het voor Poetin even nagelbijten, want de snelheid waarmee de militie de hoofdstad naderde, legde enkele pijnpunten in de Russische verdediging bloot. 

Biedt de rebellie van de Wagnergroep nu ongeziene opportuniteiten voor het Oekraïense tegenoffensief? "Zo eenvoudig is het spijtig genoeg niet", duidt defensie-expert bij VRT NWS Jens Franssen. 

Maar goed, eerst even terug naar het bewuste weekend van de opstand. Naarmate het huurlingenleger van Wagner zich een weg baande naar de Russische hoofdstad, nam ook de zenuwachtigheid daar toe. "Er was best grote paniek in Moskou", duidt Franssen. "Poetin bleek niet in staat om de aanval snel af te slaan." Na een akkoord met de Wit-Russische president Loekasjenko lukte dat uiteindelijk wel.

De Wagnergroep is ondertussen ontmanteld, maar toch legde de opstand enkele andere pijnpunten bloot. "Binnen het leger gaat de Russische president Poetin nu op zoek naar officiers die Wagnerbaas Prigozjin gesteund hebben. Er is als het ware een soort zuivering aan de gang. Als we naar de beelden van de opstand kijken, moet je ook vooral letten op wat je niet ziet. Waar waren de Russische bevelhebbers? Waar waren de Russische strijdkrachten die de colonne moesten tegenhouden?"

Uiteindelijk moest een ander huurlingenleger, dat van de Tsjetsjeense dictator Kadyrov, ingrijpen. "Een huurlingenleger dat een huurlingenleger moet stoppen, dat is geen fraai beeld", zei professor internationale betrekkingen Jonathan Holslag daarover. Het is dan ook niet vreemd dat president Poetin nu wil uitzoeken wat daar precies foutgelopen is. 

Maar voor het Oekraïense leger primeert natuurlijk een andere vraag: biedt dat interne conflict een onvoorziene opportuniteit aan het front? Het zou alvast een opsteker kunnen zijn voor het zomeroffensief, dat niet echt van de grond lijkt te komen. Eerder moest dat grote tegenoffensief al meerdere malen uitgesteld worden. Het weer maakte het moeilijk om zware pantservoertuigen te verplaatsen, de munitieleveringen verliepen niet vlot, ...

Tot de Oekraïense president Zelenski én de Russische president Poetin enkele weken geleden bevestigden dat het tegenoffensief van Oekraïne wel degelijk uit de startblokken geschoten was. Maar tot op vandaag blijven de overwinningen van het Oekraïense leger beperkt. Op enkele kleinere dorpjes na, wisten de troepen geen grote terreinwinst te boeken. Je kan niet anders dan vaststellen dat het zomeroffensief niet loopt zoals gehoopt. 

"Het Oekraïense leger beweert dat het het front wat aan het aftasten is", duidt Jens Franssen. "Je moet dat met een korrel zout nemen. Er hebben al verschillende aanvalsgolven plaatsgevonden, ook met westerse Leopard II-tanks. Die werden vernietigd. Er zijn al Bradley-voertuigen, gepantserde voertuigen, ingezet. Ook die werden vernietigd."

Het is voor het Oekraïense leger dus niet eenvoudig om vooruitgang te boeken aan het front. De Russische linies hebben immers de tijd gehad om zich in te graven. Loopgraven en wegversperringen bemoeilijken er de strijd. En dan zijn er nog de gigantische mijnenvelden die Rusland heeft geplant. "Tot 200.000 vierkante kilometer", weet Franssen. "Het gaat dan om een combinatie van antitankmijnen en antipersoonsmijnen. En die mijnenvelden ontmijn je niet zo eenvoudig. Daar is gespecialiseerd materieel voor nodig." 

Dan is er nog een bijkomende moeilijkheid: Rusland die de mijnenvelden onophoudelijk controleert met drones. Zelfs als Oekraïne pogingen wil doen om de velden te ontmijnen, heeft het Russische leger dat onmiddellijk in de gaten. In combinatie met precieze artillerie kan je elke aanval bijna moeiteloos gaan uitschakelen.

Het Oekraïense leger zal dus van strategie moeten veranderen. "En daar zijn ze zich terdege van bewust", concludeert Franssen. "Je hebt - wat ze in het Engels noemen - counter artillery nodig. Op het moment dat Rusland bijvoorbeeld artillerie gaat inzetten om een aanval af te weren, moet je met radars meteen kunnen bepalen waar aan het front die wapens gestationeerd staan. Dan moet je zo snel mogelijk een tegenaanval uitvoeren."

"Dat vergt een serieus stukje planning, en het Oekraïense leger zal de aanvalsplannen wat moeten bijschaven. Je kan er van uitgaan dat dat nu gebeurt."

Maar of de opstand van Wagner nu ongeziene opportuniteiten biedt aan het front? Het rommelt aan de top, maar op korte termijn verandert er aan het front weinig. Volgens verschillende Europese en Amerikaanse experten doet er zich een opportuniteit voor nu Moskou herstelt van de opstand. Kiev reageert dat het de realiteiten aan het front - het slechte weer, de Russische overmacht in de lucht en de mijnenvelden - zijn die het tegenoffensief bemoeilijken. 

Toch blijft het land optimistisch. "We boeken nog steeds vooruitgang op verschillende plaatsen aan de frontlinie", zei Juri Sak, een adviseur van de Oekraïense minister van Defensie Oleksij Reznikov, in een interview. Al geeft hij later wel toe dat het allemaal wat sneller zou mogen gaan.