De deal met Engie gewogen: betalen ze genoeg voor berging kernafval? En zijn we nu zeker dat het licht niet uit gaat?

Wat is de federale regering overeengekomen met Engie?

Dat Doel 4 en Tihange 3, de twee jongste kerncentrales van het land, zeker tien jaar langer open zullen blijven. Bedoeling is zelfs om die klaar te hebben tegen november 2025, een jaar eerder dan bij de start van de onderhandelingen. Engie stort 15 miljard euro aan de Belgische overheid voor de verwerking en berging van nucleair afval. Nog eens 8 miljard euro blijft in de pot van Synatom zitten, voor de afbraak van de kerncentrales zelf. Alles bijeen 23 miljard euro dus, nog eens 3 miljard euro meer dan de geruchten.

Tot slot stappen Engie en de overheid samen in een gezamenlijke onderneming. Er wordt geschat dat het zo’n 1,8 miljard euro zal kosten om de kerncentrales op te lappen. België staat in principe in voor de helft daarvan, maar dat gaat om de “werkelijke kosten”. Dus enkel als duidelijk wordt hoeveel die investering opbracht. Als de energieprijzen laag liggen, dan steekt België Engie toe, zodat die zeker zijn van een zekere marge. Als de energieprijzen hoog liggen, dan treedt een soort overwinstregeling in werking, waardoor de staatskas gespijsd moet worden.

Wat betekent dat allemaal voor de bevoorradingszekerheid?

“De bevoorrading is nog nooit zo zeker geweest”, maakt minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) zich sterk. De reactoren zullen draaien in de winter, als we ze nodig hebben, de opknapbeurt is voor de zomer, als we ze kunnen missen. Daardoor zouden de twee centrales moeten draaien in de winter van 2025, als al de oudere exemplaren definitief dichtgaan. Engie zal onmiddellijk ook de nodige splijtstoffen aankopen, zodat er geen gat valt.

(Lees verder onder de foto)

“Maar het blijft natuurlijk bij een belofte”, zegt energie-expert Joannes Laveyne (UGent). “Absolute zekerheid heb je niet. Er moet nog heel wat technisch en juridisch werk verricht worden, de Europese Commissie moet nog groen licht geven. Uit studies blijkt dat het er goed uitziet voor de winter van 2025 met die 2 gigawatt van Doel 4 en Tihange 3, maar voor de winters die daarop volgen is er meer nodig. En 2026 is al over drie jaar, dat is heel kort in energietermen.”

Is er genoeg geld om al dat kernafval te bergen?

Dat is de grote vraag natuurlijk. Die 23 miljard euro van Engie wordt belegd en moet zo voldoende geld opbouwen om alle kosten te betalen. Over een dikke eeuw gespreid zo’n 60 miljard euro. Het is dan ook de grootste werf van de eeuw. Maar op zo’n tijdsspanne is het moeilijk om grote voorspellingen te doen. “Maar dan moet dat fonds wel goed draaien en mag het niet gebruikt worden voor andere doeleinden”, zegt energie-econoom Johan Albrecht (UGent). “Dit blijft natuurlijk nog altijd België.”

De oppositie gelooft er alleszins niet veel van. “Het is te weinig en we betalen er te veel voor”, zegt N-VA-Kamerlid Bert Wollants aan Villa Politica. “Alles wat niet door die miljarden is gedekt, is voor de belastingbetaler. En we zullen het pas weten als Engie al lang weg is.”

Wie is nu de grote winnaar?

Ook hier moet je met twee woorden spreken, “maar op het eerste gezicht lijkt het mij een evenwichtige deal”, zegt Laveyne. “Het is alleszins niet zo dat België zich heeft laten rollen. Maar er zijn nog veel onduidelijkheden. Het zijn de kleine lettertjes die alles zullen bepalen.” Zo is bijvoorbeeld nog niet duidelijk vanaf welke elektriciteitsprijs België moet toesteken aan Engie of omgekeerd. Of op welke manier het kernafval geborgen zal worden en hoeveel dat zal kosten.

Milieuorganisaties zijn er dan ook niet gerust op. “Dit kan de grootste hold-up uit de Belgische geschiedenis worden”, zeggen Bond Beter Leefmilieu, Greenpeace en Canopea. Engie weigert het investeringsrisico te dragen, waardoor de staat moet participeren, aldus de organisaties. Geen enkel privébedrijf wil volgens hen zijn vingers branden aan de verlenging van de levensduur van oude kerncentrales.

Alles bijeen kun je zeggen: Engie betaalt nu om op langere termijn niet tegen onvoorziene kosten aan te lopen. Hun beurskoers ging dan ook onmiddellijk omhoog. België bouwt wat meer zekerheid in voor de bevoorradingszekerheid, maar neemt een deel van de financiële risico’s op zich. De geschiedenis zal leren wie daar het best uitkomt.