Mediaminister Benjamin Dalle: ‘Ik erger me aan het navelstaren binnen de Vlaamse mediasector’

“Natuurlijk maak ik me zorgen om Radio 2”, zegt Benjamin Dalle. Het schrappen van de regionale ochtendblokken manoeuvreerde de zender de voorbije maanden in het oog van de storm. Een storm die op het kabinet van Dalle nog net iets feller woedde. De beslissing van de VRT-top staat namelijk in schril contrast met de strategie van cd&v, de partij van Dalle. Die pleit tegenwoordig net voor meer respect voor de ouderen in onze samenleving en meer aandacht voor de bewoners van niet-stedelijke gebieden. Net die groepen dus die zich door het wegvallen van de regio-berichtgeving op Radio 2 geschoffeerd voelen.

En dus kreeg Dalle heel wat telefoontjes. Niet alleen van zijn partijvoorzitter, maar ook van de provinciegouverneurs en een hele waslijst (cd&v-)burgemeesters uit West-Vlaanderen en Limburg. “Ik heb hen allemaal uitgelegd dat ik hun bezorgdheid deel”, vertelt Dalle. “Ik vind die aandacht voor de regio’s heel belangrijk. En het verschuiven van die plaatselijke berichtgeving naar een digitaal platform als VRT.NWS is niet zaligmakend. De openbare omroep moet er zijn voor alle Vlamingen. Ook voor de ouderen die nog niet allemaal digitaal geconnecteerd zijn. We moeten zorgen dat we die mensen niet verliezen. Maar tegelijk heb ik alle bellers uitgelegd dat het aan de VRT is om een eigen strategie uit te werken.”

U hebt, ondanks de druk van uw achterban, geen poging ondernomen om die beslissing terug te draaien?

Dalle: “Een minister die aan de CEO van de VRT gaat zeggen wat er met de programmering van een bepaalde zender moet gebeuren? Dat is wel heel erg vorige eeuw. Als minister van Media heb ik mijn mening over bepaalde dossiers. Ook in dit geval. En desgevraagd zal ik die ook geven. Maar beslissingen actief beïnvloeden is nog een ander verhaal. Ik heb veel contact met Frederik (Delaplace, CEO van de VRT, PD), we wisselen vaak van gedachten. Maar we respecteren elkaars taak en positie. Het is niet mijn taak om de VRT te leiden, dat moet hij doen.”

Radio 2 is niet het enige dossier dat Dalle hoofdpijn bezorgt. Sinds de mediaminister de openbare omroep verplichtte om transparanter over exclusiviteitscontracten te communiceren en vervolgens bleek dat er eerst zes en ondertussen acht schermgezichten of radiostemmen meer dan 300.000 euro per jaar verdienen, is de discussie daarover helemaal losgebarsten.

Vindt u het normaal dat een openbare omroep, die volop moet besparen, acht mensen die meer dan 300.000 euro verdienen op de loonlijst heeft staan?

“Zowel op het vlak van het aantal schermgezichten met zo’n exclusiviteitscontract als wat je hen betaalt, moet je als openbare omroep nadenken over matiging. Dat zie ik voorlopig niet in de cijfers, maar de CEO heeft ondertussen aangegeven dat daar de komende jaren verandering in komt. Maar ook hier opnieuw, het is aan de VRT om te bepalen hoe ze dat precies doet.”

Gaat de transparantie waar u op hebt aangedrongen ver genoeg? We weten nu dat er acht schermgezichten meer dan 300.000 euro verdienen. Maar of er nu 301.000 euro of 700.000 euro op hun loonbrief staat, daar hebben we het raden naar.

“Het systeem kan misschien nog verfijnd worden. Daar zou ik geen probleem mee hebben. Maar wat we niet gaan doen is die bedragen op individueel vlak bekendmaken. We hebben die traditie niet en bovendien is dat ook bedrijfsmatig gevoelig. Wanneer de concurrentie tot op de eurocent weet wat een bepaald schermgezicht verdient, is het heel makkelijk om een aanbod te doen dat daar net boven ligt.”

En een loonplafond? Zoals dat bij de Nederlandse openbare omroep wordt gehanteerd. Is dat een optie?

“Het zou in deze tijden heel makkelijk zijn om daarmee te scoren. Maar ik heb daar lang over nagedacht en ik denk niet dat de Vlaming daar op termijn beter van zal worden. We hebben het hier over mensen die echt top zijn in hun vak. Met zo’n loonplafond kunnen die enkel bij de VRT blijven werken als ze bereid zijn om daar drastisch minder te verdienen dan bij de private concurrentie. Je zal dus sowieso mensen verliezen en dat gaat ten koste van het aanbod van de VRT, want die schermgezichten zijn deel van dat aanbod. Neem nu Reizen Waes. Zonder Tom Waes bestaat dat programma gewoon niet. Of Dagelijkse kost. Dat programma is zo populair dankzij Jeroen Meus. Zonder hem verliest dat programma zijn aantrekkingskracht.

“Het blijft wel belangrijk dat die exclusiviteitscontracten worden afgebouwd, zowel in aantal als naar de bedragen die eraan gekoppeld worden. Maar het is aan de VRT om te bekijken hoe dat het best gebeurt.”

Het hele verhaal rond die topcontracten voedt het idee dat de VRT tegenwoordig een te commerciële koers vaart. Kan u die kritiek begrijpen?

“Wanneer het over de programmering gaat snap ik waar die opmerkingen vandaan komen. De openbare omroep moet erop toezien dat bij al zijn programma’s de maatschappelijke meerwaarde is gegarandeerd. En dat was bijvoorbeeld bij de FIRE-documentaire (over jongeren die met pensioen gaan, PD) en recent nog het programma Ons Huis/Nieuw Huis te weinig het geval. Op zich is er niks mis mee dat de VRT een verbouwprogramma maakt. Maar als we eerlijk zijn was dat programma, qua maatschappelijke meerwaarde, te beperkt. Dat hebben ze ondertussen bij de VRT trouwens al toegegeven. Naar volgend seizoen toe zal er meer aandacht gaan naar energiezuinig renoveren en wordt erop gelet dat je met zo’n programma geen onrealistische verwachtingen creëert bij kandidaat-verbouwers.”

De private mediabedrijven hebben het vooral lastig met de manier waarop de openbare omroep zich steeds nadrukkelijker op hun commerciële domein begeeft. Deze week nog raakte bekend dat de VRT, via dochteronderneming VAR, voortaan ook radioreclame voor Nostalgie en NRJ zal verkopen. Tot grote woede van concurrent DPG Media.

“Ik was zeer verrast door de brief die ik daarover van DPG Media kreeg (dat onder meer VTM, Het Laatste Nieuws, De Morgen en de Volkskrant groepeert, PD). Niet alleen door de inhoud maar ook door de toon ervan. Er wordt er door hen onder andere op gewezen dat een gelijkaardige samenwerking in het verleden dankzij politieke interventie werd geblokkeerd. Sorry, maar ik zou het totaal onaanvaardbaar vinden mocht ik als mediaminister in dat soort dossiers rechtstreeks tussenkomen. Die samenwerking tussen de VRT en spelers als Ads & Data (reclameregie van Mediahuis, PD) en Nostalgie/NRJ is wat mij betreft een goede zaak. Samenwerking met private spelers is net wat we als Vlaamse regering van de openbare omroep vragen.

“Natuurlijk zal het niet fijn zijn voor DPG Media dat de VRT in dit dossier samenwerkt met de concurrentie, maar de volgende keer is het misschien net andersom. Zo werkt de vrije markt nu eenmaal.”

De VRT heeft al vijf radiozenders, nu komen er wat reclame-aanbod betreft nog twee bij. Dat is natuurlijk een wel heel dominante positie.

“Ik denk dat DPG Media, met Qmusic en Joe, nog altijd een heel sterke positie heeft in die markt. Ik heb het volle vertrouwen in de toekomst van DPG. Het navelstaren binnen de Vlaamse mediasector ergert me. Wanneer de VRT ergens succesvol in is, komt er meteen kritiek. Vaak gaat het over bedragen die op de balansen van bedrijven als DPG Media of Mediahuis (dat onder meer De Standaard en Het Nieuwsblad uitgeeft en ook actief is in Ierland en Nederland, PD), die ondertussen op een veel grotere internationale schaal werken, compleet irrelevant zijn. Ik begrijp dat niet. De VRT is voor die bedrijven toch geen bedreiging?

“De echte concurrentie zit bij de GAFA’s. De Googles, Apples, Facebooks en Amazons van deze wereld die met een steeds groter stuk van de reclamekoek gaan lopen. De enige manier om daar iets aan te doen is zorgen voor een sterk lokaal ecosysteem. En daar kan een sterke publieke omroep alleen maar bij helpen. In plaats van een brief naar mij zouden ze bij DPG Media beter naar Mark Zuckerberg schrijven.”

Is de slinger wat het commerciële denken betreft niet toch een beetje doorgeslagen? Je krijgt bij VRT zowel op tv, radio als online tegenwoordig meer commerciële boodschappen te slikken dan ooit tevoren.

“We moeten wel weten wat we willen. De VRT heeft een gemengde financiering waarbij 60 procent van de overheid komt en de overige 40 procent uit eigen private inkomsten bestaat. Wanneer je dan beslist om die publieke middelen te beperken kan je niet tegelijk de bewegingsruimte op de commerciële markt gaan inkrimpen. Anders ben je de VRT echt wel klein aan het houden.

“Kijk, toen we in 2019 het regeerakkoord afklopten werd deze Vlaamse regering afgeschilderd als de doodgraver van de publieke omroep. Die zou op alle mogelijke gebieden aan banden worden gelegd. Er werd zelfs letterlijk geschreven dat Christian Van Thillo (executive chairman van DPG Media, PD) de pen vasthield bij het schrijven van de passages over de VRT. En nu hoor ik overal dat de VRT te veel geld krijgt, te veel mag en te veel doet. (lacht) De waarheid zal ergens in het midden liggen, zeker?”

De VRT-CEO liet deze week een ballonnetje op over televisiereclame. Wordt Reizen Waes binnenkort onderbroken door reclameblokken?

“Het staat de CEO vrij om ballonnetjes op te laten. Maar neen, we gaan niet toelaten dat er meer reclame komt op televisie. Althans niet zolang deze beheersovereenkomst loopt. Want na 2025 gebeurt zien we wel.”