Van Gent Jazz tot Kendrick Lamar, van Alain Platel tot Dennis Tyfus: veertig tips voor een culturele topzomer

Muziek

Jazz op z’n breedst

Na het faillissement van de vorige organisator maakt Gent Jazz een doorstart zonder radicale breuk met het verleden. Het festival strijkt opnieuw neer op de Bijlokesite voor een mix van jazz en pop. Gregory Porter en Norah Jones zijn de bekende namen, maar hou uw ogen en oren zeker ook open voor de jazznieuwlichters Harold López-Nussa en Immanuel Wilkins en verbluffende vrouwenstemmen Catherine Graindorge en Arooj Aftab.

Gent Jazz, 5 tot 15/7, Bijlokesite, gentjazz.com

King Kunta is back in town!

Op het vorig jaar verschenen Mr. Morale & The Big Steppers nam Kendrick Lamar (36) afstand van het beeld van patroonheilige van de zwarte cultuur dat van hem was gemaakt. Uit dat donkere album mag dan geen noemenswaardige radiohit zijn ontsnapt, in het Sportpaleis liet Kendrick horen en zien waarom hij nog altijd de koning van de rap is.

Kendrick Lamar, 6/7 op Les Ardentes in Luik, lesardentes.be

Britten en Belgen boven in Brugge

Het driedaagse festival in het Minnewaterpark viert zijn 40ste editie. Op zaterdag heersen de Britten over het Brugse luchtruim met The Libertines en The Vaccines. Op zondag wisselen getalenteerde Belgen (Tamino, Tsar B) het stokje met gezaghebbende vrouwen (Róisín Murphy, Kim Gordon), een avontuurlijke jazzkameleon (The Comet Is Coming) en een prozaïsche indierocker (Kurt Vile).

Cactusfestival, 7 tot 9/7, cactusfestival.be

Twee dagen Weeknd

In The Idol acteert hij ondermaats en de dramaserie werd haast bedolven onder de slechte kritieken. Maar Abel Tesfaye blijft in de eerste plaats een rapper. De 33-jarige Canadees met Ethiopische roots huurde het Boudewijnstadion twee keer af. Doel: het stadionconcert als totaalspektakel naar een nieuwe dimensie tillen. Dat deed Beyoncé pas nog. Kan The Weeknd haar overtreffen?

The Weeknd, 11 en 12/7, Koning Boudewijnstadion, livenation.be

Zo verstild dat je de dino’s hoort

Het hoofdpodium van dit familiefestival in en rond het Brusselse Leopoldpark staat in de tuin van het Museum voor Natuurwetenschappen, bij uw kinderen beter bekend als het ‘dinomuseum’. Op de affiche staan artiesten die een verstilde luisterervaring beogen: zangeres Meskerem Mees, de pianisten Joep Beving en Tania Giannouli, en Brussels Philharmonic met een programma rond Philip Glass en John Adams.

Walden Festival, 15 en 16/7 in Brussel, waldenfestival.be

Aphex Twinnitus

Wie erbij was op Best Kept Secret, zal het beamen: van verstilling krijgt Richard D. James, alias Aphex Twin, oorsuizingen. ‘Bombardement aan gabberhouse’ en ‘verschroeiende industriële teringherrie’: dat onthielden we van de recensie van onze muziekjournalist, die aan het strand van de Beekse Bergen de grenzen tussen concert en dj-set zag vervagen. Dat belooft voor Dour, waar alles sowieso een beetje uit de hand loopt.

Aphex Twin, 16/7 op Dour Festival, dourfestival.eu

Ninetiesfeest

Voor wie de jaren 90 niet actief heeft meegemaakt: Blur en Oasis vochten toen de grootste rockruzie uit sinds The Rolling Stones en The Beatles dertig jaar eerder. Nadien maakte Blur-zanger Damon Albarn grote sier met Gorillaz. Nu komt hij met Blur voor het eerst in tien jaar opnieuw naar ons land. En dat is wat ons betreft een van dé concertafspraken van de zomer.

Blur, op 8/8 op de Lokerse Feesten, lokersefeesten.be

Keuzestress? Check

Vrouwen boven in Hasselt. Billie Eilish, Angèle en Florence + The Machine spelen op Pukkelpop hun enige Belgische zomerfestivalshow. Het festival doet het dit jaar met één podium minder − 8 en geen 9 − om de keuzestress bij de bezoeker te vloeren. Of dat gaat lukken is bang afwachten, want staan ook al op het nog niet eens volledige programma: Moderat, Dry Cleaning, King Gizzard & The Lizard Wizard, Boygenius (Phoebe Bridgers!), M83 en Zwangere Guy.

Pukkelpop, 17 tot 20/8 in Hasselt, pukkelpop.be

Theater

Hokjes opblazen

Bestaat er zoiets als het DNA van de Gentenaar? Alain Platel en Frank Van Laecke zoeken het uit in hun derde samenwerking. Mein Gent ontvouwt zich ergens tussen muziektheater, revue en operette. Er wordt gedanst, ‘De Internationale’ weerklinkt en Pascale Platel kruipt in de huid van een Franstalige operazangeres. Hokjes worden opgeblazen: Dana Winner, Skrillex en Tsjaikovski staan broederlijk naast elkaar.

Mein Gent, tot 22/7 in VIERNULVIER, Gent, viernulvier.gent

Wortels van de pop

Samen zijn ze 86 jaar. Anne Teresa De Keersmaeker (63) ontdekte op YouTube de heldere stem van Meskerem Mees (23). Exit Above gaat naar de wortels van de westerse popmuziek. Mees schreef de muziek met rockgitarist en producer Jean-Marie Aerts. De ontwapenende zangeres zingt niet alleen in de voorstelling, ze danst ook en speelt saxofoon.

Exit Above, van 6 tot 13/7 op het Festival van Avignon, festival-avignon.com

Blind in de darkroom

NTGent herneemt deze zomer drie voorstellingen van Ontroerend Goed om te vieren dat het Gentse gezelschap de komende jaren artist in residence is. Niet te missen: The Smile Off Your Face. Het publiek wordt geblinddoekt vastgebonden in een rolstoel. Er is geen podium, alleen een soort darkroom. De internationaal bejubelde voorstelling heeft iets van een attractie, zoals in een pretpark.

The Smile Off Your Face, van 14 tot 18/7 op de Gentse Feesten, gentsefeesten.stad.gent

Op leven en dood

Opening Night is een van de weinige premières op Theater Aan Zee in Oostende en de eerste grote samenwerking tussen Compagnie De KOE en Hof van Eede sinds hun fusie. Het programmaboekje gewaagt van John Cassavetes en Gena Rowlands als inspiratiebronnen: ‘Flirtend met sentimentaliteit spelen op leven en dood. Spontaan, en toch geregisseerd. Oprecht, en tegelijk ook weer niet.’

Opening Night, van 27 tot 29/7 op Theater Aan Zee, Oostende, theateraanzee.be

Oorlogsverleden

In deze voorstelling komt alles samen waarin het gezelschap Berlin zo briljant is: een slim spel met feit en fictie, documentair theater en muziek. De toeschouwer maakt kennis met de vroegere ‘roadie’ van de Berliner Philharmoniker, die achtervolgd wordt door zijn oorlogsverleden. Door onze theaterredactie uitgeroepen tot een van de tien beste voorstellingen van 2022.

The Making of Berlin, van 1 tot 4/8 op Theater aan Zee (theateraanzee.be) en 13 en 14 september op Het Theaterfestival (theaterfestival.be)

Samen rond een vuur

Vorige zomer hing Johannes Lievens een week lang rond in Parc Montsouris in het zuiden van Parijs. Hij sprak er mensen aan over eenzaamheid en nodigde hen uit om op het einde van de week samen rond een vuur te komen zitten. Aan de hand van hun getuigenissen vertelt de theatermaker van Martha!tentatief hoe alleen zijn kan omslaan in eenzaamheid, maar ook hoe we vanuit die eenzaamheid weer kunnen leren alleen te zijn.

De eenzame stad, vanaf 1/8 op de Zomer van Antwerpen, zva.be

Reuze die reuzen!

De reuzen van Royal de Luxe komen voor de vijfde keer naar Antwerpen. Telkens bracht hun komst meer dan een half miljoen mensen op de been. De passages van de Grote en Kleine Reus, Olifant en Kleine Reuzin, de reusachtige Duiker en Oma Reus zaaiden daarenboven goeie vibraties over de Scheldestad. Welke creaties van het straattheatergezelschap uit Nantes eind augustus in de straten van Antwerpen zullen neerstrijken, blijft nog even geheim.

Van 25 tot 27/8, overal in Antwerpen, zva.be

Bingewatchen in Zeeland

Drie toneelstukken van schrijver Henrik Ibsen (1828-1906) op één avond: Nora, Volksvijand en Ik zie spoken. Bingewatchen geblazen in het Nederlandse badplaatsje Domburg, dat voor de de gelegenheid tot een 19de-eeuws Noors stadje is getransformeerd. Meer dan vier uur durend theater waarin regisseur Sarah Moeremans en Joachim Robbrecht met humor onder meer politieke aanklachten en sociale ongelijkheid aanpakken.

Crashtest Ibsen, van 25 tot 30/8 op het Zeeland Nazomerfestival, theaterproductiehuiszeeland.nl

Expo

Griezelen met opa

Zevenenzeventig jaar is hij, maar geen spatje verouderd. Hoewel: met het klimmen der jaren lijkt Paul McCarthy almaar radicaler, gewelddadiger en griezeliger werk af te leveren. Nog een handvol weken toont de Amerikaanse kunstenaar bij Xavier Hufkens, zijn vaste standplaats in Brussel, nieuwe schilderijen, tekeningen, sculpturen en een film van drie uur.

Paul McCarthy, tot 22/7 bij Xavier Hufkens in Brussel, xavierhufkens.com

Stad op stelten

Horst Arts and Music combineert voor de vierde keer muziek, architectuur, kunst en mode tijdens een zomerexpo in Vilvoorde. Het internationale parcours op de postindustriële Asiat-site, met laureaten en genodigden van de Turner Prize en de biënnale van Venetië, eert vergeten bewoners en gemeenschappen van steden. Uit de bezoekersgids: ‘Een ode aan ongereguleerde creativiteit, aan ongehoorzaamheid en ontwrichting.’

Where the Wild Things Are, tot 30/7 in het Asiat Park in Vilvoorde, horstartsandmusic.com

Krijg de Tyfus!

Tekeningen, installaties, video’s: de Antwerpse kunstenaar Dennis Tyfus (44) is niet voor één gat te vangen. Dat zegt ook de titel van zijn overzichtstentoonstelling in Turnhout: Don’t Tell Me Not to Tell You What to Do. De vrolijkste vrijdenker in de beeldende kunsten, zo noemde De Morgen hem in het verslag over het bezoek aan het almaar uitdijende improvisatiestuk dat zijn werk is. Fascinerend en ongrijpbaar.

Dennis Tyfus, tot 13/8 in Cultuurhuis de Warande (Turnhout), warande.be

New York, New York

Jean-Michel Basquiat (1960-1988) zat op een stoep in New York T-shirts te beschilderen toen de toevallig passerende Andy Warhol (1928-1887) hem een paar dollars toestopte. Hun eerste officiële ontmoeting volgde vijf jaar later, in 1982, op een etentje bij Warhol thuis. In de Fondation Louis Vuitton zijn zeventig werken van beide kunstenaars samengebracht.

Basquiat x Warhol, tot 28/8 in de Fondation Louis Vuitton (Parijs), fondationlouisvuitton.fr

Waar naartoe? Naar Watou!

Dertig kunstenaars en twintig dichters presenteren in het West-Vlaamse grensdorp nieuw werk op ongewone plekken en in kasteel De Lovie. Schrijver en dichter Maarten Inghels debuteert er als schilder, en kinderen kunnen oorlogsgedichten ontdekken in het landschap. Elk gedicht is voorzien van een QR-code: als je die scant hoor je de oorlogsgedichten, gebracht door acteur Tijmen Govaerts.

Kunstenfestival Watou, tot 3/9 in Watou, kunstenfestivalwatou.be

De mode van Mous

Met 185.000 volgers op Instagram, campagnes bij Chanel en publicaties in de Vogue mag de Belgisch-Marokkaanse fotograaf Mous Lamrabat stilaan een wereldvedette worden genoemd. Zijn krachtige foto’s verwijzen vaak naar de modewereld, zijn prachtige modellen combineren outfits en accessoires uit moslimtradities met symbolen uit de westerse cultuur.

A(R)MOUR, tot 2/9 in MAD Brussels, mad.brussels

Creatief met kunst

De Studio dook samen met een klas 9-jarigen in de collectie van het M HKA. De hele zomer transformeren ze het museum in een speelse hangplek voor families. Kinderen kunnen op een schommel van Kati Heck bengelen, verstoppertje spelen achter een gordijn van Nel Aerts of een kauwgombal draaien uit de machine van Christophe Terlinden. Museum Spelen heeft ook een theater- en filmprogramma.

Museum Spelen, tot 17/9 in het M HKA (Antwerpen), muhka.be

Amerika op z’n Katz

Al bijna acht decennia schildert Alex Katz (95) de Amerikaanse cultuur en de moderne maatschappij. In Voorlinden Wassenaar is zowel vroeg als zeer recent werk van de wegbereider van de popart te zien, waaronder portretten uit de jaren 60 en monumentale landschappen uit de afgelopen tien jaar. Marlene Dumas in de catalogus: “Ja, Katz is clean. Net zo clean als de maffia bij een doop.”

Alex Katz, tot 1/10 in Museum Voorlinden (Wassenaar), voorlinden.nl

Boeken

Foute waterbouwkundige

Tommy Wieringa moest na een rugbyblessure en een schouderoperatie noodgedwongen verder typen met één hand. Maar toch ligt zijn nieuwe, 464 pagina’s tellende roman op koers. Het groots opgezette familie-epos Nirwana handelt over Willem Adema, visionair waterbouwkundige met een besmet verleden. Dat bepaalt het heden van kleinzoon en kunstenaar Hugo Adema. ‘In Nirwana gaat WO II een groots verband aan met de verbrandingstijd van nu.’

Tommy Wieringa, Nirwana, De Bezige Bij, 19/9

Als een Siamese tweeling

Misdaadmanifest, de nieuwe spectaculaire roman van de Amerikaanse Pulitzer Prize-winnaar Colson Whitehead, is als een Siamese tweeling verbonden met zijn eerder verschenen Harlem Shuffle. We belanden opnieuw kniediep in de New Yorkse jaren 70 en volgen Ray Carney, familieman, huisbaas en eigenaar van een ogenschijnlijk goedlopende meubelzaak. Ray zwoer zijn dubbelleven als heler af, maar blijft hij op het rechte pad?

Colson Whitehead, Misdaadmanifest, Atlas/Contact, juli

Worstelen met de liefde

Steeds uitdrukkelijker treedt Elvis Peeters als schrijversduo met Nicole van Bael naar voren. Hun nieuwe boek na het veelgeprezen De ommelanden wordt aangekondigd als een familie­roman die drie generaties bestrijkt: een vader, een dochter, een kleinzoon, met allerhande politieke en maatschappelijke gebeurtenissen als canvas. ‘Ondertussen worstelen ze allemaal met de liefde.’

Elvis Peeters, De tijden, Manteau/Podium, augustus

Psychologische scifi

‘Sciencefiction lezen geeft een soort lucht, je kan er lekker bij weg fantaseren.’ De zo vaak genomineerde Esther Gerritsen waagt zich in Gebied 19 aan psychologische scifi. Daags na zijn bruiloft wordt Tomas alleen wakker. Zijn vrouw is spoorloos, terwijl haar telefoon op het nachtkastje ligt. Wanneer hij de hond uitlaat, zijn de lege straten het signaal dat zich ‘op aarde een ongeziene verandering heeft voltrokken’.

Esther Gerritsen, Gebied 19, De Geus, juli

Wormen zoeken

Dit ontroerende prentenboek toont de bijzondere band tussen een kleinzoon en zijn oma. Hij helpt haar met het verzorgen van de moestuin, bij regenweer zoeken ze wormen die de tuinaarde gezond houden. Maar als Baba ziek haar huis moet verlaten, kweekt de jongen op de vensterbank liefdevol tomatenplantjes voor haar. Van de bekroonde makers van Ik praat als een rivier.

Jordan Scott & Sydney Smith, De tuin van mijn Baba, Querido Jeugd, augustus

Sprookjesachtig

De Amerikaanse dichteres en Nobelprijswinnares Louise Glück stuurt haar eerste fijnzinnige, sprookjesachtige prozawerk de wereld in. Marigold en Rose wordt aangekondigd ‘als een wonderlijke kroniek over het eerste levensjaar van twee tweelingzusjes die leren trapklimmen en elkaar begluren. En uiteindelijk spreken. Glück ontrafelt ‘het grote mysterie van taal en tijd’ en ‘het ontluiken van karakter in een wereld vóór de taal’.

Louise Glück, Marigold en Rose, De Arbeiderspers, juli

Italiaanse lieveling

De nieuwste van de Italiaanse lieveling Sandra Veronesi is een coproductie met regisseur Edoardo De Angelis. De roman annex film­scenario is gebaseerd op de ware geschiedenis van onderzeebootcommandant Salvatore Todaro. Tijdens een plotselinge aanval op een Belgisch koopvaardijschip in WO II moet hij razendsnel knopen doorhakken over leven of dood van vriend en vijand. Regeert in oorlog soms toch de menselijkheid? Angelis finaliseert momenteel de verfilming, Johan Heldenbergh vertolkt de Belgische kapitein.

Sandro Veronesi, Commandant, Prometheus, juli

Klemvaste terriër

Als een klemvaste terriër bijt Roberto Saviano zich verder vast in de gangen van de maffia, wat hem op levenslange politiebescherming komt te staan. In zijn nieuwste, 600 pagina’s tellende boek vertelt hij over onderzoeksrechter Giovanni Falcone, die in 1982 alles op het spel zette om de Siciliaanse cosa nostra en haar leider Salvatore ‘Totò’ Riina onderuit te halen. Tot Falcone op een autosnelweg met een bom vermoord werd. (DL)

Roberto Saviano, De eenzaamheid van moed, Unieboek/Het Spectrum, 3/7

Film

Bevrijder Tom Cruise

Net als vorig jaar met Top Gun: Maverick ligt de hoop in blockbusterland deze zomer in handen van Tom Cruise. In het zevende deel van de Mission: Impossible-franchise moet het team van Ethan Hunt een angstaanjagend nieuw wapen opsporen dat de hele mensheid bedreigt. Niets in Dead Reckoning: Part One is belangrijker dan deze missie, zelfs niet het leven van zijn meest dierbaren.

Mission: Impossible, Dead Reckoning: Part One, vanaf 12/7

Kleurentrilogie

De prachtige Trois couleurs-trilogie (Bleu, Blanc en Rouge) van Krzysztof Kieslowski uit de jaren 90 bestond uit drie los van elkaar te bekijken films, waarin de Poolse grootmeester refereerde aan de drie kernwaarden van de Franse Revolutie: vrijheid, gelijkheid en broederschap. Ze komen nu samen opnieuw uit. De blauwe zette Juliette Binoche op de wereldkaart.

Trois couleurs, vanaf 12/7

De zomer van Barbie

Zelfs met de beste wil van de wereld viel de voorbije weken niet te ontsnappen aan de nieuwe Barbie-film van Greta Gerwig, met Margot Robbie in de rol van het speelgoedicoon en Ryan Gosling als hoogblonde (!) Ken. De fantasykomedie van Greta Gerwig volgt een van de poppen die in Barbieland woont. Ze wordt van school gestuurd omdat ze niet perfect genoeg is en trekt op avontuur in de echte wereld.

Barbie, vanaf 19/7

Redden of verwoesten

De briljante natuurkundige Robert J. Oppenheimer was verantwoordelijk voor de uitvinding van de atoombom. In een grotendeels in zwart-wit gedraaide (oorlogs)thriller vertelt regisseur Christopher Nolan zijn fascinerende levensverhaal. Met Cillian Murphy (Peaky Blinders) als Oppenheimer en Emily Blunt als zijn vrouw. Volgens Nolan zelf een film over onmogelijke ethische dilemma’s en ongemakkelijke antwoorden.

Oppenheimer, vanaf 19/7

Poppen en racisme

Regisseur Alain Ughetto dook voor deze animatiefilm in zijn eigen familiegeschiedenis. Zijn grootvader verliet Noord-Italië om zijn geluk in Frankrijk te beproeven. Dat verliep niet zonder slag of stoot. Zoals veel migrantenfamilies kregen de Ughetto’s met armoede en racisme te maken. Interdit aux chiens et aux Italiens is een humorvolle ode aan een familie die niet klein te krijgen is.

Interdit aux chiens et aux Italiens, vanaf 9/8

Queer western

In afwachting van zijn eerste Engelstalige langspeelfilm trakteert Pedro Almodóvar zijn fans op een western van een half uur. Twee oude vrienden en ex-minnaars (Pedro Pascal en Ethan Hawke) denken in de woestijn terug aan hun jonge jaren in Mexico. Ze vragen zich af wat hun toekomst samen is. Strange Way of Life ging in mei in wereldpremière in Cannes.

Strange Way of Life, vanaf 16/8

Rechtbankdrama

Justine Triet won dit jaar de Gouden Palm met Anatomie d’une chute. Schrijfster Sandra wordt verdacht van de moord op haar man Samuel. Hij is uit het bovenste raam van hun vakantiehuis gevallen of geduwd. Of was het toch zelfdoding? Advocaten en experts analyseren niet alleen zijn val, maar nemen op het proces ook het liefdesleven van Sandra en Samuel onder de loep.

Anatomie d’une chute, vanaf 30/8

Dochters bij IS

Bijzonder portret van de Tunesische Olfa Hamrouni en haar vier dochters. In 2016 verlieten de twee oudste dochters Tunesië om zich aan te sluiten bij terreurgroep IS. Om te onderzoeken waarom, spelen twee professionele actrices de twee vertrokken dochters. Regisseur Kaouther Ben Hania (The Man Who Sold His Skin, met Koen De Bouw) verdiepte zich jarenlang in het gezin. Intrigerende mix van fictie en documentaire.

Four Daughters, vanaf 13/9