Acteur Kevin Spacey voor de rechter: wacht hem een toekomst voor de camera of achter de tralies?

Klikklikklikklik, deden de camera’s toen Kevin Spacey woensdag arriveerde aan Southwark Crown Court in Londen. De rode loper ontbrak, maar voorts had zijn entree veel weg van die op een Oscar­uitreiking. Er stonden fans aan de deur, de acteur droeg een strak pak en zwaaide glimlachend naar de fotografen.

Spacey is tweevoudig Oscarwinnaar, maar geen enkele studio in Hollywood wil nog met hem samenwerken. Tijdens het vijfde seizoen van House of Cards, de Netflix-reeks waarin hij Francis ‘Frank’ Underwood vertolkte, een genadeloos ambitieus politicus in Washington D.C., kwam hij in het vizier van de MeToo-­beweging.

In een artikel op BuzzFeed verklaarde Star Trek-acteur Anthony Rapp in oktober 2017 dat hij in 1986 als 14-jarige op een feest in New York door Spacey was aangerand. Volgens Rapp ging de toen 26-jarige Kevin Spacey op een feestje boven op hem liggen in een slaapkamer.

De acteur verontschuldigde zich enkele uren later op Twitter, maar gooide daarmee vooral olie op het vuur door in hetzelfde bericht bekend te maken dat hij al zijn hele leven op mannen valt. Voor de holebigemeenschap was dat bruggetje een slag in het gezicht. Een rits andere acteurs stapten naar voren en beschuldigden Kevin Spacey van seksueel wangedrag.

Netflix beëindigde de samenwerking: zijn personage werd uit de serie geschreven. Zijn scènes in de voltooide maar nog niet uitgebrachte film All the Money in the World werden overgedaan met Christopher Plummer.

Zwitsers horloge

Kevin Spacey verloor niet alleen zijn baan, maar ook zijn reputatie, veel geld en vrienden. “The days when the shit was hitting the fan”, zo omschrijft de acteur de periode in een portret/interview dat het Duitse weekblad Die Zeit eerder deze maand publiceerde.

Eind 2017 schreef de Mexicaanse acteur ­Roberto Cavazos, die in Londen met Spacey had gewerkt op Facebook: “Er zijn velen van ons met een Kevin Spacey-verhaal. Het lijkt erop dat de enige vereiste was om een ​​man onder de dertig te zijn, zodat meneer Spacey zich vrij voelde om ons aan te raken.” Een 19-jarige Britse barman verklaarde in The Sun dat Spacey hem zijn geslachtsdelen toonde en hem vervolgens een duur Zwitsers horloge gaf. Acteur Tony Montana beschreef in USA Today hoe Spacey in 2003 in een bar in Los Angeles naar zijn geslachtsdelen had gegrepen.

In de VS leidden de beschuldigingen tot drie aanklachten. Twee zaken werden geseponeerd, de eerste omdat het vermeende slachtoffer stierf, de tweede omdat de hoofdgetuige niet wilde getuigen. De beschuldigingen van Anthony Rapp kwamen voor de rechter in New York. Een jury besliste in oktober in het voordeel van Spacey. Allicht verklaart dat het zelfvertrouwen van de Hollywoodster in de huidige zaak.

Op het proces-Rapp in New York vorig jaar deed Kevin Spacey het relaas over zijn “vernederende en angstaanjagende” opvoeding als zoon van een man die hij omschreef als een ­“racist en een neonazi”. Zijn vader – inmiddels overleden – zou al op jonge leeftijd vermoed hebben dat Kevin homoseksueel is. “Ik heb nooit openlijk over die zaken gesproken”, verklaarde de acteur in de rechtbank, tot tranen toe bewogen.

Het theater werd voor hem een vlucht, een manier om van huis weg te zijn en een uitweg naar een andere identiteit. “De reden dat ik ­acteur werd, was omdat ik het leuk vond om ­iemand anders dan mezelf te spelen”, zegt hij. “Dat ik op het podium stond... gaf me een veilig gevoel.”

Vandaag is de helft van zijn Wikipediapagina gewijd aan beschuldigingen van seksuele intimidatie. Tot 2017 klonk zijn levensverhaal nog helemaal anders: toen was zijn biografie nog de ultieme successtory.

Spaceys acteercarrière kwam van de grond in de vroege jaren 1980. Op 19-jarige leeftijd ging hij toneel studeren aan de prestigieuze – en dure – Juilliard School in New York, waar ook Miles Davis en Christopher Reeve school liepen. Toen zijn geld op was, zag Spacey zich verplicht om er de brui aan te geven. Hij ging in een schoenwinkel werken. In zijn Twitter-bio verwijst hij tot vandaag nog naar die periode: ‘Voormalig schoenverkoper die nu zijn kans waagt in film en theater.’

In 1982, nauwelijks een jaar nadat hij van Juilliard wegging, kreeg Spacey zijn eerste rol op Broadway, het hoogste echelon van de New Yorkse theaterscene. Daarna ging hij zich meer toeleggen op tv- en filmrollen.

Bij het grote publiek is Kevin Spacey bekend als de filmster met de geheimzinnige glimlach. “Spacey is de acteur die er telkens weer in slaagt om klootzakken, losers en psychopaten fascinerend genoeg te maken opdat u ze (bijna) sympathiek zou vinden”, schreef de filmjournalist van deze krant in een portret in 2017.

Misdaadfilm The Usual Suspects bezorgde hem in 1996 zijn eerste Oscar voor zijn bijrol als Verbal Kint. De jaren 90 waren gouden jaren voor Kevin Spacey, die schitterde als stijlvolle detective in L.A. Confidential en in 2000 zijn tweede Oscar in ontvangst mocht nemen voor zijn rol in American Beauty.

In die tijd ontpopte de acteur zich ook als zakenman met de oprichting van een eigen productiehuis, waarmee hij grote successen als The Social Network en Fifty Shades of Grey produceerde.

In 2004 verhuisde hij naar Londen, waar hij tot 2015 artistiek directeur was in The Old Vic, een van de oudste theaters van het land. De aanklachten waartegen Spacey zich vandaag in Londen moet verdedigen, vinden hun oorsprong in de periode 2001-2013. Vier mannen beschuldigen hem van aanranding en twee beweren dat ze zonder toestemming seksuele betrekkingen met hem hebben gehad.

Tijdens zijn ondervraging vrijdag pleitte de acteur onschuldig. De openbare aanklager probeerde de jury er tijdens de eerste dag van de zittingen van te overtuigen dat Spacey “een seksuele bullebak is, een man die er blijkbaar van geniet om anderen zich machteloos en ongemakkelijk te laten voelen”. De advocaat van Spacey zei dat de acteur “te zijner tijd zal vertellen wat er werkelijk is gebeurd” en suggereerde dat een en ander “verzonnen of verdraaid” is geworden.

De rechtszaak zal ongeveer een maand duren. Spacey heeft aangekondigd dat hij de zittingen van begin tot eind zal bijwonen. Hij heeft nog steeds een appartement vlak bij het theater waar hij al die jaren heeft gewerkt.

Keukenfilmpje

De Hollywoodacteur verdween in 2017 uit het openbare leven. Hij was wel nog te zien in enkele opmerkelijke YouTube-filmpjes. Zo is er de in zijn keuken opgenomen video Let Me Be Frank, die op kerstdag 2018 online werd geplaatst. ​​Spacey is daarin te zien in een schort, bedrukt met cartoons van de kerstman. Hij spreekt met de stem van Frank Underwood, zijn personage in House of Cards. “We zijn nog niet klaar, wat de mensen ook zeggen”, zegt hij tegen zijn kijkers. “Ik weet wat je wilt: je wilt hem terug!”

“If he’s innocent, this is brilliant”, postte ­iemand onder de video. “If he’s guilty, this is disturbing.”

Zelf hoopt Kevin Spacey dat een vrijspraak in Londen zijn filmcarrière nieuw leven kan inblazen. “De media hebben hun best gedaan om van mij een monster te maken, maar van de mensen heb ik niets dan genegenheid gezien”, zei hij in Die Zeit. Hij betwijfelt of hij ooit zijn imago volledig kan herstellen, maar hij droomt er wel van om opnieuw aan het werk te kunnen.

Na een jarenlange onderbreking heeft hij onlangs al een paar filmrollen bemachtigd, onder andere in de Italiaanse film The Man Who Drew God. Ook op de affiche van de lowbudgetfilm Control van de Britse regisseur Gene Fallaize staat de naam van Kevin Spacey in grote letters vermeld.

Fallaize, die opgroeide met de films van Spacey, droomde er altijd van om met hem samen te werken. Voor hem was de crisis in 2017 daarom juist een kans. Of hij nu veroordeeld zal worden of niet: de regisseur is ervan overtuigd dat mensen Kevin Spacey opnieuw willen zien acteren.

De Hollywoodacteur heeft in die film slechts een stemrol. Hij speelt de man die op afstand een auto heeft gekaapt en Stella, de vrouwelijke hoofdrolspeler, via de telefoon chanteert vanwege haar affaire met de Britse premier, een getrouwde huisvader.

Aan Die Zeit geeft Kevin Spacey toe dat hij tien jaar geleden het script voor Control vermoedelijk niet eens zou hebben gelezen. “Nu heb ik vaak het gevoel dat ik weer aan het begin van mijn carrière sta, toen niemand me wilde.”

Acteren blijft zijn vak, zegt hij in dat artikel. “Het is niet omdat ik een tijdje op de bank heb moeten zitten, dat ik stop met werken. Ik wil niet verroesten. Ik ben er klaar voor.”