Energiedelen, hoe werkt dat eigenlijk? En hoeveel kan je eraan verdienen?

Wat is energiedelen?

Sinds 2022 kunnen particulieren energie delen met elkaar. Dat betekent dat wie zonnepanelen op z’n dak heeft liggen, de overtollige stroom kan schenken of verkopen. “Momenteel zijn er in Vlaanderen 2.197 projecten rond energiedelen”, zegt Lara Lammens, woordvoerster van netbeheerder Fluvius. “Dat kan gaan om appartementsgebouwen waar in een energiegemeenschap zonnepanelen gedeeld worden, maar net zo goed zijn het dus mensen die hun stroom verkopen, of delen met zichzelf. Dat is het geval wanneer je een buitenverblijf hebt en de stroom van je zonnepanelen gebruikt voor die tweede woonst.”

Wat heb je ervoor nodig?

Stroomoverschotten van je zonnepanelen worden terug op het net geïnjecteerd: om dat bij te houden, moet je voortaan bij de installatie van panelen ook een digitale meter plaatsen. Wil je die energie delen met iemand anders, dan moet de afnemer ook een digitale meter hebben. “Het is namelijk de bedoeling dat de stroom op het moment van productie ook afgenomen wordt”, zegt energie-onderzoeker Joannes Laveyne (UGent). “Je kan dat niet opsparen.” Verder moet die digitale meter ook de kwartierwaarden doorgeven aan je energieleverancier. Bij het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap (VEKA) raden ze ook aan om een contract op te stellen om afspraken te maken over hoeveel die energie moet kosten en hoe de betaling zal verlopen. Zo’n modelcontract vind je hier.

Tot voor kort moesten beide partijen trouwens aangesloten zijn bij dezelfde energieleverancier, maar dat is intussen niet langer het geval.

Zijn er bijkomende kosten?

Wie nog een digitale meter moet laten installeren, kan die gratis aanvragen bij Fluvius. Het doorgeven van je kwartierwaarden kost ook één euro extra per jaar. Daarnaast rekenen een aantal energieleveranciers een extra kost aan voor het energiedelen. Bij Luminus en Mega, bijvoorbeeld, is dat 150 euro per jaar voor de afnemer én wie z’n stroom verkoopt. Dats24 vraagt er 75 euro voor. Bij Engie is het momenteel nog gratis. “Kijk dus zeker naar die kosten als je berekent of energiedelen wel voordelig is voor jouw specifieke situatie”, zegt energieconsultant Alex Polfliet (AYA).

(Lees verder onder de foto)

Experten waarschuwden er eerder wel voor dat je moet uitkijken dat je energieleverancier niet ongevraagd je contract wijzigt. Ook dat kan je duur te staan komen, als je algemene energietarief plots fors hoger zou liggen.

Moet je wel nog btw en heffingen betalen op die stroom?

De stroomfactuur bestaat uit meer dan de elektriciteitsprijs alleen. Bovenop die stroomprijs betaal je ook nog allerlei heffingen. “Die moet de afnemer nog steeds betalen”, zegt Polfliet. “Je krijgt dus alleen een goedkopere stroomprijs.” De btw die je aan je energieleverancier betaalt, is echter wél vrijgesteld. “Dat bleek ook heel moeilijk te organiseren: hoe kan iemand zonder btw-nummer die stroom verkopen? Daarom is afgesproken dat voor kleine installaties tot 10 kvA – dat is ongeveer 30 zonnepanelen – geen btw betaald moet worden. Gebeurt het energiedelen in een professionele context of met grotere installaties, dan ben je wél btw-plichtig.”

Wat is de juiste prijs voor de energie die ik verkoop?

“Dat moet je natuurlijk zelf overeenkomen”, zegt Polfliet. Veel voorbeelden gaan uit van een 50/50 verdeling. “Dat betekent dat je het verschil tussen het injectietarief en het afnametarief netjes in twee stukken verdeelt. Zo krijgt de eigenaar van de zonnepanelen wat meer voor zijn overtollige energie en moet de afnemer minder betalen dan aan zijn eigen energieleverancier. Maar die verdeling is volledig willekeurig: je kan je stroom ook gratis schenken.”

Het kan wel ingewikkeld worden wanneer de energieprijs grote bokkensprongen maakt, zoals vorig jaar. “Want wat de ene maand een interessante prijs was, is dat de volgende maand plots niet meer. Maak daarom duidelijke afspraken over wat er gebeurt wanneer de energieprijs plots fors wijzigt.”

Moet ik zelf een factuur sturen en bijhouden hoeveel stroom er verbruikt werd?

Fluvius berekent na elke maand hoeveel overtollige stroom er afgenomen werd door de koper. Die rekensom kan je raadplegen op myfluvius.be. Op basis daarvan kan je dan een factuur sturen naar de afnemer, gebaseerd op de vooraf overeengekomen prijs.

Hoeveel kan je verdienen met energiedelen?

“Het wordt nu stilaan duidelijk dat dat niet de grote sommen zijn”, zegt Joannes Laveyne. “Het gaat in veel gevallen om enkele tientallen euro’s per jaar. Voor je een afnemer voor je overschotten zoekt, analyseer je het best even je situatie in enkele stappen. Wanneer wek je het meeste energie op? Wanneer verbruik je het meeste stroom? En kan je proberen om dat beter op elkaar af te stemmen? Is er een mogelijkheid om de was te doen op de middag, wanneer de zon het hardst schijnt? Want het is nog steeds het goedkoopst om je eigen zonne-energie ook zelf te verbruiken.” Je kan ook inschatten hoe de toekomst eruit zal zien: komt er straks een elektrische auto op de oprit te staan? Zijn er plannen om te verwarmen met een (elektrische) warmtepomp? “Eens je dat bekeken en eventueel aangepast hebt, kan je kijken hoeveel stroom je injecteert en welke vergoeding je daarvoor krijgt van je leverancier. En tot slot kan je dan inschatten hoeveel je bij een particulier zou kunnen krijgen voor je energie.”

Is het niet voordeliger om een thuisbatterij te kopen en zélf mijn zonnestroom op te gebruiken?

“Da’s weer een ander verhaal, omdat je voor een thuisbatterij natuurlijk een grotere investering moet doen”, zegt Polfliet. “Bij energiedelen heb je de investering van de zonnepanelen gedaan en probeer je de opbrengst ervan te verhogen door de overschotten duurder te verkopen. Reken er bijvoorbeeld op dat wanneer je op vakantie bent, je batterij in één dag vol is en dan drie weken lang niets kan opbrengen.”

Voor wie is energiedelen het interessantst?

“Wat mij betreft zijn er twee grote groepen die er echt iets mee kunnen aanvangen”, zegt Laveyne. “Het energiedelen is interessant voor bewoners van flatgebouwen die samen zonnepanelen willen zetten. In zo’n energiegemeenschap is de eerlijke verdeling goed geregeld.”

“Daarnaast kan je je voordeel doen wanneer je zekerheid wil over je stroomprijs door bijvoorbeeld een vast energiecontract én af en toe wat goedkopere zonne-energie wil overkopen van iemand anders”, zegt Laveyne. “Het alternatief voor het energiedelen is een dynamisch energiecontract, waarbij je elk uur een andere prijs betaalt voor je stroom. Zo kan je je verbruik sturen naar de goedkoopste momenten. Eigenlijk is dat ook energiedelen: de zonne-energie wordt massaal op het net gezet op de middag en goedkoop afgenomen door wie het nodig heeft. Daarvoor heb je die ingewikkelde papierwinkel niet nodig.” Alleen: een dynamisch contract betekent ook dure energieprijzen in de donkere uren als de vraag hoog is. “Wil je dat niet riskeren, dan kan je een vast contract aangaan en de overtollige energie van je buurman kopen.”

Polfliet ziet nog een goede reden om energie te delen. “Als je dat met jezelf kan doen. Stel, je hebt een vakantiewoning aan zee. Dan neem je bij wijze van spreken je zonnepanelen mee naar de kust als je in dat huis verblijft.” Let wel: energiedelen kan je alleen met een ander adres in Vlaanderen. Een huisje in de Ardennen zal niet kunnen draaien op je Vlaamse zonnepanelen.