Frank Vandenbroucke wil coronamails niet openbaar maken: “Zijn houding zaait wantrouwen en twijfel”
Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) weigert om mails die hij tijdens de coronacrisis heeft verstuurd en ontvangen openbaar te maken. Het Laatste Nieuws vroeg die op via de wet openbaarheid van bestuur. De bevoegde commissie ging niet akkoord met de weigering van Vandenbroucke, maar die is niet verplicht om dat advies te volgen.
De wet openbaarheid van bestuur geeft elke burger het recht om bepaalde documenten van de overheid op te vragen en in te kijken. Dat recht is zelfs in de grondwet opgenomen en moet de nodige transparantie bieden over de werking van de overheid.
Het Laatste Nieuws wil beroep doen op die wet om toegang te krijgen tot mails over een periode van anderhalf jaar die Vandenbroucke uitwisselde met GEMS-voorzitter Erika Vlieghe en coronacommissaris Pedro Facon. Ze willen verder onderzoeken hoe het coronabeleid precies tot stand kwam.
Vandenbroucke legt advies naast zich neer
Vandenbroucke is niet verplicht om op die vraag in te gaan en houdt het been stijf. "Het gaat om meerdere duizenden mails die ik niet zomaar kan doorgeven", zegt hij. In de mails staat ook informatie die niet onder openbaarheid van bestuur valt, bijvoorbeeld om privacyredenen, en dus niet mag worden doorgegeven. "Ik ben verplicht om elke individuele email door te lezen en te verifiëren op heel wat criteria." Omwille van dat "onredelijke karakter" van de vraag op openbaarheid heeft Vandenbroucke beslist te weigeren.
BEKIJK - Vandenbroucke legt uit waarom hij de mails niet openbaar wil maken:
Die argumenten houden geen stand, oordeelde de Commissie voor Toegang tot Bestuursdocumenten (CTB). Die commissie verleent een advies over het openbaar maken van documenten wanneer daarover discussie is. Aangezien dat advies niet bindend is, moet de minister er zich niet aan houden. Vandenbroucke blijft bij zijn weigering.
Ook andere ministers volgden advies niet
"Het is een bijzondere houding van de minister, dat hij dit gewoon naast zich neerlegt", zei Alexander De Becker, professor Ambternarenrecht aan de UGent, in "De ochtend" op Radio 1.
"Het is niet omdat het advies niet-bindend is, dat hij dat vanuit ethisch standpunt kan doen
"Het is niet omdat het advies niet-bindend is, dat hij dat vanuit ethisch standpunt kan doen. Het is moeilijk om het advies gewoon naast zich neer te leggen ten aanzien van een commissie die daarover oordeelt en zegt dat hij dat zou moeten overmaken", vindt De Becker. De CTB schrijft jaarlijks meer dan 100 adviezen uit over openbaarheid van documenten.
"Hij is niet de enige, ik heb in het verleden nog gezien dat het af en toe gebeurt", legt De Becker uit. Ook minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) legde deze legislatuur zo'n advies al naast zich neer. Ook ministers Nicole De Moor (CD&V) en Ludivine Dedonder (PS) weigerden documenten openbaar te maken, al kwam er toen geen advies van de CTB aan te pas.
Oppositie: "Wat heeft u te verbergen?"
De oppositie stelt zich ernstige vragen bij Vandenbrouckes weigering. "Het woord transparantie staat 20 keer in het verkiezingsprogramma van Vooruit. Het is cynisch dat dat nu net voor u een probleem is", wierp Kathleen Depoorter (N-VA) Vandenbroucke gisteren in het parlement voor de voeten. Volgens Catherine Fonck (Les Engagés) zaait "zijn houding wantrouwen en twijfel". "Wat heeft u te verbergen?", vraagt ze zich af.
Op Vlaams niveau, waar Vooruit in de oppositie zit, maakt de partij van transparantie een strijdpunt. De socialisten eisen bijvoorbeeld volledige duidelijkheid over hoeveel de Vlaamse overheid uitgeeft aan consultancyopdrachten. Conner Rousseau diende als parlementslid onlangs mee een resolutie in over het vrijgeven van de volledige lijst inzake consultancy. De Vlaamse regering verdedigde zich door te wijzen op de hoeveelheid aan informatie die verwerkt moet worden om daarover transparantie te geven.
Regering werkt aan nieuwe wet over openbaarheid
Op dit moment werkt de federale regering aan een aanpassing van de wet openbaarheid van bestuur. De huidige dateert al van 1994 en de Europese transparantiewaakhond Greco is erg kritisch voor ons land op dat vlak. Onder meer N-VA en regeringspartij Groen pleitten er in het verleden voor om de adviezen van de CTB, die Vandenbroucke nu dus naast zich neerlegt, bindend te maken.
In de wet is ook sprake van toegang tot de interne communicatie tussen ministers en binnen kabinetten. Al is de kans groot dat door het inbouwen van bepaalde uitzonderingen die informatie nooit tot bij de burger zal geraken. Experts vrezen dat de hervorming erg beperkt zal zijn en transparantie niet fundamenteel zal doen toenemen.
Dat ons land kritiek krijgt van Greco is niet verwonderlijk. In Nederland is de openbaarheid van bestuur bijvoorbeeld veel uitgebreider. Daar vallen ook sms'jes en whatsappjes van bewindspersonen onder die wet. Nederlanders kregen zo in 2021 inzicht in het sms-verkeer van hun minister-president Mark Rutte nadat de Volkskrant dat opvroeg.