Op verschillende plaatsen in Zwijndrecht laat, in navolging van de vastgestelde PFOS- en PFAS-verontreiniging in de bodem, de Vlaamse Milieumaatschappij luchtmetingen uitvoeren. Op één meetpunt, net ten zuiden van 3M in de Neerstraat, blijkt er tijdens de vorige meetperiodes opvallend veel PFOS in het zwevend stof aanwezig te zijn geweest: van 17 mei tot 1 juni ging het om 14 nanogram per kubieke meter, van 1 tot 15 juni was het nog 3,6 nanogram per kubieke meter. Het tijdelijk toetsingskader voor de jaargemiddelde concentratie bedraagt slechts 0,4 nanogram per kubieke meter.

Ook van drie andere PFAS (PFOA, PFNA, PFHxS) waren er te hoge concentraties in de Neerstraat. De som van PFAS bedraagt daarom 15,3 nanogram per kubieke meter in de tweede helft van mei. Ter vergelijking: in heel 2022 was de hoogste gemeten tweewekelijkse waarde ‘slechts’ 0,77 nanogram per kubieke meter.

LEES OOK. PFAS wijdverspreid in Vlaanderen, maar deze plekken in Zwijndrecht en Willebroek zijn echte ‘hotspots’

Bevestiging hypothese

De cijfers bevestigen volgens de Vlaamse overheid de hypothese dat uitzonderlijke weersomstandigheden zoals droogte en wind bijdragen tot verhoogde PFAS-waarden. In de bewuste periode was het erg droog en kwam de wind overwegend uit het noordnoordoosten.

De omgevingsinspectie van het Departement Omgeving onderzoekt nog de precieze bron van de verontreiniging, maar maant 3M wel al aan maatregelen te nemen om verwaaiing van stof te vermijden, bijkomende meetposten op het eigen terrein te plaatsen, en de frequentie van de metingen daar op te drijven. 3M moet verder onderzoeken of er nog mogelijke emissiepunten zijn die de verhoogde PFAS-concentraties kunnen verklaren. Opvallend: ook Oosterweelbouwheer Lantis krijgt de aanmaning om verwaaiing tegen te gaan, ook al stelt de Vlaamse overheid zelf dat er op de werf tussen de E34 en de site van 3M geen vervuilde grond meer ligt.

“Geen reden tot paniek”

PFAS-coördinator Hans Reynders benadrukt dat er geen reden tot paniek is bij omwonenden. “We begrijpen dat de inwoners van Zwijndrecht hiervan schrikken”, zegt hij. “Toch moeten we benadrukken dat er geen onmiddellijk gevaar voor de gezondheid van de omwonenden is. De norm is tenslotte gericht op het vermijden van langdurige blootstelling om chronische gezondheidseffecten, zoals verstoring van de immuniteit, te voorkomen. Toch moeten we als Vlaamse overheid ingrijpen om te vermijden dat dit probleem aanhoudt. We zullen extra maatregelen opleggen waar dat nodig is.”

LEES OOK. Veertig buren van brandweerschool PLOT laten bloed onderzoeken op PFOS: “Teken dat de mensen bezorgd zijn”

Intussen blijft het naleven van de no-regretmaatregelen voor omwonenden belangrijk, aldus nog de Vlaamse overheid. Het gaat om hygiënemaatregelen en maatregelen rond consumptie van zelfgekweekte groenten of van eieren van kippen uit de eigen tuin.

Bond Beter Leefmilieu, Zwijndrecht Gezond en Natuurpunt Waasland uiten in een gezamenlijke reactie hun bezorgdheid en vragen om een uitgebreidere monitoring op kosten van 3M, scherpere handhaving en snellere communicatie naar omwonenden.

“PFAS-bronnen moeten sneller en accurater geïdentificeerd worden zodat de verspreiding van deze ernstig vervuilende stoffen veel sneller aangepakt wordt”, klinkt het bij de burgerbewegingen. “Dit soort incidenten is onaanvaardbaar. De verspreiding van PFAS stelt de bevolking bloot aan ernstige gezondheidsrisico’s. Pas anderhalve maand na de feiten reageren is dan ook ongehoord en onverantwoord.”