HERLEES. VS zetten licht op groen voor levering van omstreden clustermunitie aan Oekraïne - Nog geen Wagnermilitairen verschenen bij opgezet kamp in Wit-Rusland

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft zijn Amerikaanse tegenhanger Joe Biden bedankt voor de "onmisbare" militaire hulp die de Verenigde Staten leveren aan zijn door Rusland binnengevallen land. Washington besliste vrijdag om Kiev clustermunitie te leveren.

"Een bijtijds, breed en broodnodig militair hulppakket van de Verenigde Staten", schrijft Zelensky op Twitter. "We zijn het Amerikaanse volk en president Joe Biden dankbaar voor de beslissende stappen om Oekraïne dichter bij een overwinning over de vijand te brengen." De Oekraïense president heeft het over een "uitbreiding van de Oekraïense defensiecapaciteiten" met "nieuwe tools voor de herovering van ons land".

De beslissing om Oekraïne van clustermunitie te voorzien was “moeilijk”, zegt de Amerikaanse president Joe Biden in een interview met ‘CNN’. Hij was uiteindelijk overtuigd om in te stemmen met de levering omdat Kiev de munitie nodig heeft voor zijn tegenoffensief in de oorlog met Rusland, klinkt het. Eerder op de dag kondigde het Witte Huis aan dat het een levering van de omstreden munitie aan Oekraïne had goedgekeurd.

De clustermunitie zal naar Oekraïne gestuurd worden als deel van een “overgangsperiode” totdat de VS in staat is om meer 155mm artillerie te produceren, legt Biden uit. "Dit is een oorlog met betrekking tot munitie. En hun munitie raakt op en wij hebben er te weinig van," zei Biden. "En dus, wat ik uiteindelijk heb gedaan, ik heb de aanbeveling van het ministerie van Defensie opgevolgd om deze overgangsperiode toe te staan, terwijl we meer 155 wapens voor de Oekraïners krijgen."

Dat de munitie in kwestie controversieel is, lijkt Biden ook te beseffen. “Het was geen makkelijke beslissing”, klinkt het. 120 landen, waaronder België, ondertekenden in 2008 een verbod op clustermunitie. De VS, Oekraïne en Rusland sloten zich echter niet aan bij dat akkoord. "We hebben die overeenkomst niet ondertekend, maar het duurde even voordat ik overtuigd was om het te doen”, vertelt de president.

"Maar het belangrijkste is dat ze nu ofwel de wapens hebben om de Russen te stoppen - om te voorkomen dat ze het Oekraïense offensief door deze gebieden stoppen - of ze hebben ze niet. En ik denk dat ze ze nodig hadden", zegt Biden nog.

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky en zijn Turkse ambtgenoot Recep Tayyip Erdogan zitten vanavond samen in Istanboel voor een gesprek, vermoedelijk over de graandeal. Dat melden Turkse media.

Het onderhoud tussen de twee presidenten was gisteren aangekondigd en zal naar verwachting vooral over de Oekraïense graanexport gaan. De graandeal die in juli 2022 met de steun van de VN en Turkije werd bereikt, dreigt op 17 juli af te lopen als de betrokken partijen niet instemmen met een verlenging. Rusland heeft er al mee gedreigd de deal te beëindigen omdat het geen reden ziet om de overeenkomst te verlengen.

Het is het eerste bezoek van Zelensky aan Turkije sinds de Russische invasie in Oekraïne. Erdogan onderhoudt zowel met Oekraïne als met Rusland goede betrekkingen. Turkije probeert een bemiddelende rol op zich te nemen in het gewelddadige conflict tussen beide landen.

De chef van de VN, António Guterres, heeft Moskou en Kiev vandaag opgeroepen te stoppen met het gebruik van clusterwapens. De VN hebben in Genève Oekraïne en Rusland opgeroepen ook toe te treden tot de verzameling naties die deze wapens uitdrukkelijk heeft verboden met de ondertekening van het Oslo-akkoord uit 2008. Ook België sloot zich aan bij dat akkoord. De Oekraïense president Volodymyr Zelensky wil er echter net meer van laten leveren.

De Amerikaanse regering wikt en weegt al sinds Zelensky vorig jaar om clusterbommen vroeg of ze tot levering over gaat. Volgens internationale media zou president Joe Biden vandaag echter bekend zou maken dat zijn regering akkoord is met de levering van clustermunitie. De VS ondertekende het Oslo-akkoord niet en heeft ze zelf regelmatig gebruikt, onder meer op grote schaal in de jaren 2003-2006 in Irak.

De clusterwapens zijn door meer dan honderd landen verboden, omdat ze burgers ook na de oorlog zwaar kunnen treffen. De projectielen slaan in op het slagveld en verspreiden dan tal van kleinere explosieven, waarvan er heel wat onontploft blijven liggen. Dat veroorzaakt ook na de oorlog nog lange tijd tal van slachtoffers. 

Mensenrechtenorganisaties zoals Amnesty International voeren al lange tijd actie tegen clustermunitie. Patrick Wilcken van Amnesty herhaalde vandaag dat deze wapens "willekeurig" onbeschrijfelijk leed veroorzaken aan burgers in de hele wereld, in een aantal gevallen zelfs tientallen jaren nadat de strijd is beëindigd.

Oekraïense troepen konden de afgelopen dag meer dan een kilometer oprukken in de buurt van de Oost-Oekraïense stad Bachmoet. Dat meldt een militaire woordvoerder vandaag. "De verdedigingstroepen houden daar nog steeds het initiatief, oefenen druk uit op de vijand, voeren aanvalsoperaties uit en rukken op langs de noordelijke en zuidelijke flanken”, zei de woordvoerder nog over de situatie in Bachmoet.

Uit berichtgeving van Oekraïne lijkt het tegenoffensief in Bachmoet dus geleidelijk vooruitgang te boeken. Russische verslagen spreken dat echter tegen. De beweringen konden niet onafhankelijk geverifieerd worden.

Naast Bachmoet worden ook vorderingen gemaakt in het zuiden van Oekraïne, volgens de Oekraïense generaal Oleksandr Tarnavskyi. Die zegt dat zijn troepen oprukken rond het dorp Tavriia, in het zuiden van Oekraïne, en de afgelopen dag bijna twee compagnies soldaten hebben gedood en verwond.

“28 eenheden van vijandelijke militaire uitrusting werden vernietigd, waaronder zes tanks. Het munitiedepot van de vijand werd ook vernietigd. We gaan vooruit”, schrijft de generaal nog op de berichtenapp Telegram.

Bij een ontploffing in een explosievenfabriek in de Centraal-Russische stad Chapayevsk zijn zes mensen omgekomen en twee mensen gewond geraakt. Dat schrijft het Russische staatspersagentschap TASS op basis van informatie van de hulpdiensten.

De fabriek in kwestie wordt gerund door Promsintez, een van de belangrijkste fabrikanten van industriële explosieven in Rusland en voorheen in de Sovjet-Unie. De explosie vond plaats "tijdens laswerkzaamheden aan pijpen die explosieve resten kunnen bevatten", schrijft TASS. 

De NAVO kan niet beslissen over de levering van clustermunitie aan Oekraïne, aldus NAVO-topman Jens Stoltenberg vandaag tijdens een persconferentie toen hem gevraagd werd of het verstandig was om dat soort munitie naar Oekraïne te sturen.

"Dit is aan de regeringen om te beslissen, niet aan de NAVO", klonk het. De NAVO "heeft er geen standpunt over", aangezien de wetgeving omtrent clustermunitie verschilt van land tot land.

Al een tijdje roept Oekraïne zijn bondgenoten op om clustermunitie te leveren. Veel van die bondgenoten hebben echter het Oslo-akkoord uit 2008 ondertekend. Dat akkoord verbiedt het gebruik, de productie en het verplaatsen van clustermunitie. Rusland, Oekraïne en de VS sloten zich destijds niet bij dat verdrag aan.

Stoltenberg wees er nog op dat we te maken hebben met "een brute oorlog". “En we moeten onthouden dat deze brutaliteit wordt weerspiegeld, dat we elke dag slachtoffers zien, en dat clustermunitie door beide partijen wordt gebruikt”, aldus de NAVO-topman. "Rusland gebruikte clustermunitie om een ander land binnen te vallen. Oekraïne gebruikt clustermunitie om zichzelf te verdedigen."

Het Kremlin deelt mee dat het de ontmoeting tussen de Oekraïense president Volodymyr Zelensky en de Turkse president Recep Tayyip Erdogan "van zeer nabij" zal volgen. Beide presidenten ontmoeten elkaar vrijdagavond in Istanboel.

"We zullen de resultaten van de onderhandelingen van zeer nabij opvolgen", stelde Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov. "We behouden de constructieve samenwerking met Ankara." Peskov bewierookte ook de "bemiddelaarsrol" van Erdogan, waarbij hij erop wees dat de Turkse president "al verschillende keren grote inspanningen heeft geleverd om verschillende problemen op te lossen".

"We zijn geïnteresseerd om te weten wat de discussies tussen Erdogan en Zelensky hebben opgeleverd. Dat is belangrijk", besloot Peskov.

Zelensky wordt vrijdagavond verwacht in Istanboel. De ontmoeting vindt plaats kort voor de NAVO-top in Vilnius van 11 en 12 juli. Daarnaast komt ze ook op een moment dat Rusland andermaal dreigt het graanakkoord met Oekraïne op te blazen.

Duitsland is tegen het leveren van clustermunitie aan Oekraïne. De Verenigde Staten zouden de omstreden wapens volgens meerdere Amerikaanse media binnenkort sturen, maar volgens de Duitse defensieminister Boris Pistorius is dat voor Berlijn geen optie.

Pistorius zegt in een reactie op de berichten dat Duitsland zich zal houden aan het Oslo-akkoord uit 2008. Dat verdrag verbiedt het gebruik, de productie en het verplaatsen van clustermunitie. Bij het gebruik van zulke munitie versplintert de munitie tot tientallen of honderden kleinere kogels of bommetjes, waardoor de schade oncontroleerbaar wordt en de kans op burgerslachtoffers groeit.

120 landen, waaronder Duitsland en België, hebben de overeenkomst ondertekend. De VS sloten zich niet bij dat verdrag aan, net als Rusland en Oekraïne. Volgens mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch hebben zowel de Oekraïense als de Russische troepen al gebruikgemaakt van clustermunitie tijdens de oorlog.

Pistorius zegt dat het niet aan hem is om te reageren op acties van landen die zich niet hebben aangesloten bij het Oslo-akkoord. Officieel overweegt de Amerikaanse regering de levering van clustermunitie nog, maar volgens 'The Washington Post' is de beslissing al genomen en moet het alleen nog worden bekendgemaakt. Human Rights Watch roept de VS op de wapens niet te sturen.

Bondgenoten van Oekraïne die tegen clustermunitie zijn, voelen geen enkele aandrang om nu bezwaar te maken, zeggen NAVO-diplomaten. Ze wijzen erop dat Oekraïne een strijd op leven en dood voert. Het zou niet het moment zijn om de moraalridder uit te hangen.

Oekraïne kan zich zonder langeafstandswapens moeilijk verdedigen tegen Russische strijdkrachten, zegt de Oekraïense president Volodymyr Zelensky. Tijdens een persmoment met de Tsjechische premier Petr Fiala vrijdag stelde Zelensky dat het "op dit moment afhangt van de Verenigde Staten of we die wapensystemen wel of niet krijgen".

Premier Fiala zei op zijn beurt dat Tsjechië gevechtshelikopters aan Oekraïne gaat leveren en Oekraïense piloten gaat trainen in het gebruik van F-16’s. Fiala zei dat Tsjechië zich zal inzetten voor Oekraïens NAVO-lidmaatschap na de oorlog.

Zelensky maakt een tour langs NAVO-lidstaten in aanloop naar een NAVO-top volgende week. Donderdag was hij in Bulgarije en bezocht daarna Praag voor een ontmoeting met de Tsjechische president Petr Pavel. 

Zelensky zal vrijdag ook nog zijn Turkse ambtgenoot Recep Tayyip Erdogan ontmoeten. Volgens een Turkse ambtenaar zullen de presidenten het onder meer over de graandeal en het uitwisselen van gevangenen tussen Oekraïne en Rusland hebben. Turkije treedt geregeld op als bemiddelaar tussen de twee strijdende partijen.

Het dodental is verder opgelopen tot tien na de recente Russische raketaanval op de Oekraïense stad Lviv. Het lichaam van een vrouw is vrijdag gevonden onder het puin van een getroffen appartementengebouw, aldus de burgemeester van Lviv op Telegram.

Er zijn volgens het Oekraïense ministerie van Binnenlandse Zaken 42 mensen gewond geraakt, onder wie drie kinderen. Bij de aanval zouden 35 woningen, een kantoor, een studentencampus, een school en tientallen auto's beschadigd zijn geraakt. President Volodymyr Zelensky belooft dat er een vergeldingsactie zal volgen.

De aanval vond plaats in de nacht van woensdag op donderdag en was volgens de burgemeester de zwaarste aanval op burgerdoelen in Lviv sinds het begin van de oorlog. De stad heeft een rouwperiode van twee dagen afgekondigd. Lviv ligt ver van het front en huisvest vele duizenden vluchtelingen uit andere delen van het land. De stad ligt op circa 70 kilometer van de grens met NAVO-lidstaat Polen.

Vertegenwoordigers van de EU-lidstaten en het Europese Parlement zijn het eens geworden over een plan dat de bevoorrading van munitie en raketten aan Oekraïne een boost moet geven. Dat maakt het Spaanse EU-voorzitterschap bekend.

Volgens het plan van de Europese Commissie moet met behulp van financiële steun de productiecapaciteit van de Europese defensie-industrie snel worden uitgebreid. De financiering van 500 miljoen euro komt uit de gezamenlijke begroting.

"Dit is het zoveelste bewijs van de niet aflatende inzet van de EU om Oekraïne te steunen", zei de Spaanse minister van Defensie Margarita Robles. Het plan zou ook de defensietechnologie en de industriële basis van de EU versterken en uiteindelijk de veiligheid en verdediging van Europese burgers voor langere tijd waarborgen, voegde ze eraan toe in een verklaring.

Tot nu toe worstelen de EU-lidstaten met de opgave om Oekraïne te voorzien van voldoende artilleriemunitie en raketten. De verhoging van de productie is erop gericht om dat te voorkomen, maar ook om te garanderen dat de EU-lidstaten voldoende voorraden hebben om zichzelf te kunnen verdedigen.

Het akkoord moet nog formeel worden bekrachtigd door de EU-lidstaten en het parlement. Bronnen menen dat dit op tijd kan om het eind juli in werking te laten treden.

Een groep van hoge voormalige Amerikaanse functionarissen voert al maanden geheime vredesgesprekken met prominente Russen die nauwe banden hebben met het Kremlin. Dat meldt NBC News. Volgens de nieuwszender was bij minstens één van die gesprekken zelfs de Russische buitenlandminister Sergej Lavrov aanwezig. Lees hier verder