Bejubeld om zijn fiscale blauwdruk, maar er kwam niks van terecht: “Het probleem is dat ons land zeer slecht in elkaar steekt”

Alom bejubeld werd het werkstuk van fiscalist Mark Delanote (UGent). Op vraag van minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) werkte hij een grote blauwdruk uit voor ons fiscaal systeem. Daarin stelde hij voor hoe de lasten van arbeid eindelijk grondig verschoven konden worden. Maar nu de regering de laatste rechte lijn ingaat, moet hij vaststellen: “Van mijn brontekst schiet niet veel meer over.”

Hoe is het dan zo ver kunnen komen?

“Ik heb in juli vorig jaar een groot conceptueel verhaal afgeleverd. Daarna heeft minister van Peteghem daar een serieuze blauwdruk van gemaakt. Je zag wat meer politieke accenten en zelfs wat zalf om de coalitiepartners over de streep te krijgen. Er zat nog altijd een duidelijke lijn in: de lasten op arbeid moesten naar beneden. Gaandeweg is dat aan de onderhandelingstafel afgegleden naar een paar punctuele wijzigingen aan het huidig systeem gecompenseerd door wat ad-hocmaatregelen. Een echte fiscale hervorming kun je dat niet meer noemen. De grote lijn is volledig weg, dit is de gang van zaken die we al jaren kennen.”

U bent dus ontgoocheld?

“Ik had het liever anders gezien, maar je moet ook realistisch zijn. Het was van in het begin duidelijk dat er weinig animo was bij bepaalde politieke partijen. Dit is de aangekondigde tragiek van de fiscale hervorming. Ik kan alleen maar hopen dat bij een volgende regeringsvorming duidelijke stappen in het regeerakkoord worden geschreven.”

Eén van de voornaamste twistpunten gaat over de stijging van btw. Die zou de koopkracht van mensen torpederen, de inflatie doen toenemen... Dat heeft u voorgesteld, professor.

“Het is eigen aan critici in de marge dat ze elke wijziging negatief bekijken. Die opmerkingen zijn niet geheel onjuist, maar de impact wordt wel vaak eenzijdig bekeken en overdreven. Je moet uiteraard wel het grote plaatje bekijken. Ik zal mij niet uitspreken over de omvang van de overheid, maar ze moet haar werkingskosten wel ergens halen. Dat kan uit lasten op arbeid, kapitaal of consumptie. Iedereen met wat verstand van zaken weet dat lasten op consumptie het minst groeiverstorend werken. Het is de minst slechte keuze, zeg maar.”

Door de kostprijs van een winkelkar omhoog te drijven?

“Je kunt de lasten van arbeid niet ongemoeid laten enkel en alleen omdat een volle winkelkar 3 euro meer zou kosten. Dit zijn echt kleuterdiscussies. Als een arts een kankerpatiënt chemo voorschrijft, dan doet die dat los van de neveneffecten. Omdat het eindresultaat anders veel vreselijker is. Dit is dezelfde discussie. Ze hebben ons een diagnose en een remedie gevraagd. Ik heb het advies met een gans team geschreven. En ik denk dat ik mag zeggen dat ik dé topexperten aan mijn zijde had. Wij hebben die adviezen niet zo maar uit de losse pols geschreven, hé.”

LEES OOK.Nieuwe nota van premier De Croo stuit op hevig verzet bij PS: “Een oorlogsverklaring”

U verwijt politici gebrek aan langetermijnvisie, eigenlijk.

“Grotendeels is dat zo. Het is makkelijker om te roepen dat de winkelkar duurder wordt en dat op Twitter, Facebook en LinkedIn te zwieren, dan effectief het probleem aan te pakken. En dan heb je nog de financiële situatie van het Waalse en het Brusselse Gewest. Die zullen erbij inschieten als federaal de lasten op arbeid verlaagt. Maar in plaats van dat als een reden te zien om nu eindelijk eens constructieve oplossingen te zoeken en toe te geven dat er ook budgettaire actie genomen moet worden, gaan ze in het verweer en blijven ze hangen in het status quo. Dat zal misschien bij een klein deel van de bevolking blijven aanslaan, maar de meeste mensen kijken daar intussen door, hoop ik.”

Is een coalitieregering wel in staat om dit soort ingrijpende hervormingen door te voeren?

“Dat is zeer moeilijk, uiteraard. Het vergt in ieder geval de moed om eens buiten de eigen ideologie te kijken en het eigen opportunisme te overstijgen. Het probleem is dat ons land zeer slecht in elkaar steekt. Door de oeverloze compromissen van de politiek zitten we met een draak van een staat. De fiscale bevoegdheden hangen met haken en ogen aan elkaar. Politici hebben op die manier altijd wel een reden om het andere niveau de schuld te geven van wat er allemaal misloopt. Op den duur heeft iedereen gelijk én ongelijk en gebeurt er niets. En dat terwijl we eindelijk eens een minister van Financiën hebben die een constructief en conceptueel straf voorstel op tafel heeft gelegd. Het is op den duur onbegrijpelijk.”

Eigenlijk was uw werk allemaal voor niets?

“Dat zou ik nu ook niet zeggen. Het debat is er al. Ik ga overal in het land lezingen geven. Ik zie in het begin van de avond vaak veel sceptische blikken, maar tegen het einde van de avond niet meer. Dan heeft iedereen door dat het au fond over efficiëntiewinsten gaat. De discussie nu gaat over de angst voor het onbekende. Lobbygroepen schreeuwen moord en brand en de middenklasse gaat daarin mee. Dat gevoel zal wel wegebben, maar dan hebben we wel politici nodig die aan de kar willen trekken.”

U blijft dus optimistisch?

“Ja, je zult zien, over een jaar of vijftig is alles toch in orde gekomen.” (Grijnst)

LEES OOK.Getouwtrek om nul procent btw: is dat de uitweg tijdens moeizame fiscale hervorming?