In Wallonië een verloren zaak, maar Vlaanderen wil komaf maken met de wasbeer: ‘Veel plaats is er hier voor dat dier niet’

60.000 tot 70.000 wasberen lopen momenteel rond in Wallonië. Sinds er geen wasberenvallen op de grens staan, kan het beestje vrolijk oversteken naar de Vlaamse bossen en gebieden, waar het ook prima toeven is. Slecht nieuws voor de wasbeer: hij is niet welkom in Vlaanderen.

Het Agentschap Natuur en Bos plaatste gisteren een update op social media, waarbij ze melden dat ze verwachten dat de wasbeer in aantal zal toenemen door toestroom vanuit Nederlands-Limburg en Wallonië. Omdat de populatie in Vlaanderen nog heel klein is, kan de definitieve vestiging van de wasbeer hier nog worden vermeden. Exacte cijfers zijn er niet, maar het aantal meldingen situeert zich rond enkele tientallen per jaar, zegt woordvoerder Jeroen Denaeghel.

De wasbeer wordt beschouwd als een exoot die niet in de Vlaamse natuur thuishoort, het dier komt oorspronkelijk uit Noord-Amerika. Hij tast de natuur aan. Hij eet nesten van broedende vogels leeg, en jaagt op kleine zoogdieren, amfibieën en reptielen. Kikkers en salamanders zijn favoriet. Ook trekken wasberen het land leeg. De vreetschuren zijn dol op aardappelen, bieten, mais en fruit zoals aardbeien.

Wasbeerbeheer

Op dit moment geldt er een early warning, rapid respons-beleid. Dit betekent dat Natuur en Bos achter iedere melding van een wasbeer in Vlaanderen aangaat. De wasbeer wordt dan gevangen, gesteriliseerd en naar het natuurhulpcentrum van Oudsbergen gebracht. Jagers mogen het beest ook afschieten.

De aanbeveling vanuit de Europese Unie is uitroeiing. “In Vlaanderen proberen we dit te realiseren. Voor Vlaanderen is en blijft de doelstelling momenteel nog om de soort binnen het gewest uit te roeien”, stelt Denaeghel.

In tegenstelling tot Wallonië, daar is uitroeiing geen realistische optie meer. Over naar plan B dus: de bestaande populatie reguleren en overlast beperken. Waals minister van Leefmilieu Céline Tellier (Ecolo) heeft daarom de opdracht gegeven voor een gedetailleerd actieplan. Binnenkort volgen overheidscampagnes. In Vlaanderen is dit nu niet aan de orde, daar heeft de wasbeer zich nog niet gevestigd. “Als zou blijken dat de soort nog onmogelijk weg te krijgen is, schakelen we over op impactrisico-bestrijding”, zegt Jeroen Denaeghel.

Euthanasie

Het vogel- en zoogdierenopvangcentrum in Heusden-Zolder krijgt sporadisch wasberen binnen en krijgt ook weleens de opdracht de beesten weg te vangen, vertelt eigenaar Rudi Oyen. Wasberen zijn een heikele kwestie, zegt hij. “Het zijn invasieve exoten die hier veel kwaad doen in de natuur, hier niet thuishoren, maar toch wel gedijen in onze contreien. Maar echt veel plaats voor de wasbeer is er niet in onze maatschappij.”

Het opvangcentrum is tijdelijk, en dat levert een probleem op. De opvangplaatsen zijn namelijk uitgeput in Europese parken en dierentuinen. “En dan zitten wij ermee. We kunnen ze niet opstapelen”, zegt Oyen. Hij voegt toe dat het “een kwelling” is voor wasberen om in een kooi te zitten. “De dieren zijn geboren in vrijheid, je moet de mentale druk van een kooi niet onderschatten.”

Alle opties om de beestjes elders onder te brengen zijn dus uitgeput. Natuur en Bos meldt dat euthanasie tot de mogelijkheden behoort. Dat heeft ook de voorkeur van Rudy Oyen, want dat is de minst slechte, en meest pijnloze optie, zegt hij. Zo gaat afschieten niet altijd goed. “Wasberen leven dan verwond verder met allerlei handicaps en kwijnen weg.”

Huisdier

Denkt u nu niet: ik vang dat arme beestje wel op. U zal niet de eerste zijn die dit een goed idee lijkt. Hoewel het verboden is de wasbeer thuis te houden zonder vergunning, is het een populair huisdier in Vlaanderen. De beestjes zijn makkelijk om te temmen en te verzorgen, en zijn slim en nieuwsgierig.

Maar de wasbeer is niet zo aaibaar als hij eruitziet. “Hij bijt prompt uw vinger eraf”, waarschuwt Rudi Oyen. “Het is een wild dier dat niet in gevangenschap thuishoort. Ze hebben er niets aan om geknuffeld te worden door mensen. Dat kan u zuur opbreken.” Kijk vooral nog eens naar het filmpje dat laatst viraal ging, van een kind dat aangevallen werd door een wasbeer bij de voordeur.

Mocht u nog niet overtuigd zijn: wasberen kunnen ook drager zijn van infectieziekten, die overdraagbaar zijn op mensen. Zo zijn er in Nederland al wasberen met rondwormen aangetroffen.

In het wild

De wasbeer is al tien jaar aan een opmars bezig in België. In de jaren 80 werd het dier hier voor het eerst gesignaleerd, maar het is pas vanaf 2010 dominanter aanwezig. In Vlaanderen gaat het vooral om de provincies Limburg, Antwerpen en Vlaams-Brabant.

Komt u een wasbeer tegen in de natuur of in uw achtertuin? Op waarnemingen.be kunt u melding maken van invasieve exoten, waar het dier onder valt. Dit jaar zijn er al honderden foto’s geüpload van de wasbeer, vooral vanuit Wallonië. In het bos of aan de weg – dood en levend, etend en slapend, maar ook in garages en op terrassen (tip: zet geen voer voor uw huisdieren buiten).

Als u het beest in het wild tegenkomt - ze gedijen ook goed in de stad - is er geen reden tot paniek, zegt Oyen. “Maak er vooral een paar mooie foto’s van om later op het terras te tonen aan uw vrienden.”